spectrum 24
'Echt ontspannen doe ik
vaak pas op de loopband
in de sportschool'
PZC
Zaterdag 16 augustus 2008
Jet Bussemaker
houdt van
A lleen voor mijzelf opkomen, dat vind
9 ik lastig", zegt Jet Bussemaker in haar
zLJm ruime, lichte woonkamer in Amster-
dam-West. In haar privéleven is ze
JL -A. minder doortastend dan in de poli
tiek. In Den Haag staat ze bekend als een geboren on
derhandelaar. „Maar als ik een auto koop, praat ik er
niet een paar honderd euro af Terwijl ik donders goed
weet dat de verkoper meer geld vraagt dan de wagen
waard is. Ik vind afdingen gênant, geloof ik. Denk al
snel: Ach, die man moet zijn geld toch ook ergens mee
verdienen."
Ze kan er ook niet mee zitten als ze een keer te veel uit
geeft. „Dat komt ook omdat ik een inkomen heb waar
we goed van rond kunnen komen. Iemand zei pas dat
ik het te veel betaalde geld ook had kunnen sparen
voor mijn dochter. Hij heeft gelijk."
Bussemaker (47) maakt lange dagen in Den Haag. Haar
bijna 8-jarige dochter Sascha naar bed doen, schiet er
doorgaans bij in. Dat doet haar man Garth, die voor
heen als psycholoog werkte. Nu Bussemaker vanavond
thuis is, slaat klokslag negen uur de woonkamerdeur
wagenwijd open. Een donker meisje, met haar vaders
krullen en haar moeders scherpe blik, springt in pyja
ma de kamer binnen en roept enthousiast: „Ik ga naar
bed!"„Ja, ik kom je even gedag zeggen", zegt Bussema
ker en ze snelt naar boven.
Sascha kreeg ze op late leeftijd, vertelt ze, als ze weer
aan de keukentafel aanschuift. Ze was 39. „De man van
wie ik kinderen wilde, heb ik pas laat ontmoet." Ter
wijl carrière maken haar altijd goed afging - ze was een
succesvol wetenschapper voordat ze de politiek instap
te - heeft het lang geduurd voor ze een 'evenwichtige'
liefdesrelatie kon opbouwen.
„Ik heb veel kortstondige relaties gehad. Die eindigden
steeds met een conflict. Ik ging het conflict wel aan,
maar zonder te weten hoe je het dan ook weer kon op
lossen. Goed ruzie maken kon ik niet. Ik heb later pas
geleerd dat ruzie niet altijd het einde van een relatie
hoeft te betekenen. Het kan de lucht juist klaren en
heel constructief zijn."
Laten zien hoeveel pijn iemand je kan doen, vraagt om
moed, stelt ze vast: „Ik geef mezelf niet makkelijk
bloot. Vind het moeilijk om mensen dichtbij te laten
komen. Ik heb dat moeten leren."
Eigenlijk zorgde ze er op jonge leeftijd al voor dat ze
een belangrijke sociale functie had waarachter ze zich
soms een beetje kon verschuilen: „Zo was ik heel actief
op mijn middelbare school in Oegstgeest." Tussen de
kakjongeren uit het welgestelde dorp, die soms al op
hun 15e in pak liepen en met een 'hete aardappel' spra
ken, ontwikkelde ze zich als alternatieve puber tot klas-
senvoorzitter, redacteur van de schoolkrant én voorzit
ter van de leerlingenraad. Zij organiseerde schoolfees
ten en haalde de destijds populaire band Gruppo Spor-
tivo naar school. „Mensen spraken me ook op die actie
ve rollen aan. Het is een fijne manier om het niet te
veel over jezelf te hoeven hebben."
Jet Bussemaker groeide op in een progressief liberaal
gezin. „Ik mocht er mijn eigen opvattingen op nahou
den als ik die maar wel een beetje kon uitleggen." De
sfeer thuis was vriendelijk en beheerst: „Er waren
geen ruzies, hooguit discussies waarbij je met goede
argumenten moest komen. Zomaar chagrijnig door
het huis rondstampen, werd niet gepikt. Vriendelijk
zijn naar elkaar en je omgeving was een groot goed."
Alles was bespreekbaar thuis, maar één onderwerp lag
uiterst gevoelig. „Het oorlogsverleden van mijn vader
in Indië." Haar vader zat jarenlang met zijn moeder en
broers in kampen. „Als ik er naar vroeg, kreeg ik wel
antwoord, maar ik wist ook niet zo goed wat ik moest
vragen. Ik voelde aan dat ik misschien wel eens een
verkeerde vraag kon stellen."
Voor haar ouders was ze een makkelijk kind, zegt ze,
tot ze in de puberteit kwam. „Ik zocht de grenzen op,
was vreselijk opstandig en tegen alles wat mijn ouders
zeiden. Mijn moeder heeft me verteld dat ze bang was
dat als ze de teugels harder aantrok, ik zou zijn wegge
lopen. Ik denk niet dat ik dat ooit gedaan had. Ik was
lastig, maar nooit onverantwoordelijk. Zo zorgden een
vriendin en ik er altijd voor dat we niet alleen naar
huis fietsten."
Op haar 12e, 13e kreeg ze haar eerste vriendje, een jon
gen van 17. „Ik was heel vroeg volwassen en ging veel
met mensen om die jaren ouder waren."
Ook haar huidige man is ouder. „Garth was op geen en
kele manier bang voor mij of onder de indruk." Dat fas
cineerde. Eerdere vriendjes keken tegen haar op, ver
telt ze. Ze vielen op haar succes of knapten er juist
weer op af. „Garth heeft alleen maar relaties met sterke
vrouwen gehad. Ik heb moeite voor hém moeten
doen. Hij zegt vaak 'ben je nou nog steeds met Den
Haag bezig?' Dan ziet hij dat aan een bepaalde blik in
mijn ogen. Mijn dochter zegt het tegenwoordig ook.
Waar denk je aan, hoor ik als ik in gedachten ben ver
zonken. Die opmerkingen zie ik als een waarschu
wing." Ze is iemand die makkelijk gegrepen wordt. „Ik
kan maar doorgaan. Thuis weerhouden mijn man en
dochter mij ervan me op een monomane manier te
verliezen in mijn werk. Je bent echt niet een betere po
liticus als je nóg meer dossiers leest. Soms moet je mis
schien wat minder lezen en met meer afstand naar din
gen kijken."
Politiek gevoel heeft ze moeten ontwikkelen: „Ik vond
het fijn om niet gelijk hoog op de lijst voor de PvdA de
Tweede Kamer in te komen. Ik heb me kunnen bewij
zen en geleerd dat je soms de leiding moet nemen en
een ander moment een ander wat moet gunnen. Soms
gaat het om kleine dingen, zoals een andere partij bo
venaan de motie laten staan."
Waarom liet haar politieke inzicht haar dan zo in de
steek, toen ze een brief over de embryoselectie naar de
Tweede Kamer stuurde? Die brief betrof volgens de
Christenunie een principiële zaak en had eerst in de
ministerraad besproken moeten worden.
„Ik had alles heel zorgvuldig afgewogen. Ik zag het
daarom niet als ingrijpend. Ik had overlegd met des
kundigen en ethici, ook christelijke. In het Kamerdebat
dat aan de brief vooraf ging, kon ik op brede steun re
kenen. Ik heb toen mogelijk de signalen dat het voor
de Christenunie zo'n emotioneel onderwerp was niet
opgevangen."
Terwijl de kwestie in de media doorraasde, zat Busse
maker met de ministers André Rouvoet (Christen-
Unie) en Ab Klink (CDA) aan tafel om tot een oplos
sing te komen. „Daar breng je de discussie terug tot
proporties en probeer je elkaar inhoudelijk te begrij
pen." Een compromis wil Bussemaker het eindresul
taat niet noemen. „Het is géén compromis", zegt ze fel.
„Het is een verbeterde versie van mijn eerste brief.
Embryoselectie is nu toegestaan bij ernstige erfelijke
ziekten met een verwoestende uitwerking op hele ge
neraties en tegelijkertijd wordt een glijdende schaal
voorkomen."
Staatssecretaris worden was vroeger nooit haar
droom, vertelt Bussemaker: „Ik heb lang ge
twijfeld of ik bouwkundige of politicoloog wil
de worden. Ik wilde mooie gebouwen ontwer
pen met een sociale doelstelling, maar niet die lelijke
kazernebouw die communisten daarvoor gebruikten.
Ik heb uiteindelijk niet voor de studie bouwkunde ge
kozen omdat ik bang was niet goed genoeg te zijn en
beleidsmedewerker wilde ik niet worden. Ook politico
logie studeerde ik niet om de politiek in te gaan. Ik wil
de iets sociaals doen. Dat zat er al vroeg in. Vanaf mijn
10de ging ik al met kaarten langs de deuren om geld op
te halen voor de opvang van mishandelde zeehond
jes."
Die sociale betrokkenheid ziet ze nu terug in haar
dochter: „Ze let op anderen. Als er iets met een kind is,
is zij een van de eersten die actie onderneemt. Ik ben
ontzettend trots op haar. Er is meer in het leven dan je
eigen geluk. Ik heb thuis meegekregen dat je iets moet
doen met je kwaliteiten, dat je iets moet betekenen in
het leven. „Ik zeg dit scherper dan ik het zelf voel,
maar ik hoor dit vaak van kinderen van ouders die in
kampen hebben gezeten. Ze hebben het gevoel dat ze
de tijd goed moeten maken die hun ouders in de kam
pen hebben verloren. Twee levens in één leven, zeg
maar. Dat zet je onder druk."
IMi»
