zit in d<
Nestmuur voor
insecten
J
Lunchen bij
Klooster van Rilland!
Naast het bezoekerscentrum de Kraai-
jenberg is een aparte insectentuin
ingericht. De vlinderstruiken spre
ken voor zich. Ook de kastjes voor solitaire
bijen kom je wel meer tegen. In een hoek
je krijgen brandnetels all ruimte, zij zijn be
langrijk voor rupsen. Opvallendste onder
deel van de tuin is de zogenaamde nestel
muur. Het is een wand, waarin met een-
voudige middelen allerlei nestmogelijkhe
den voor insecten zijn gecreëerd. In stuk
ken boomstam zijn gaten geboord, vliertak
ken zijn in elkaar gevlochten. Stukken drai
nagebuis zitten volgepropt met gedroogde
rietstengels. Onderop is een bakstenen bak
gemetseld, waarin egels hun toevlucht zoe
ken. De insectentuin was vroeger een
moestuin van een boerderij.
Het water in het Markiezaat is brak en wordt steeds zoeter.
foto Ronald den Dekker
Tegen inlevering van deze bon:
Zeeuws lunchbordje, bestaande uit
3 boterhammen belegd met huzarensalade,
Zeeuws spek, garnalenkroket en een gebakken ei
van 6,75 voor 5,75
Bon geldig t/m 31 augustus 2008
Maximaal 4 personen per bon
Hoofdweg 60, Rilland (tel 0113 - 556666)
iees vind leef
www.pzc.nl
8 Zaterdag 16 augustus 2008 PZC
Het Markiezaat bij Bergen op Zoom is
een natuurgebied op de grens van Zee
land en Noord-Brabant. Ooit
zag het eruit als een schorren
gebied, te vergelijken met Saef-:
tinge. Sinds 1984 is het afge
sloten van open getijde
water, en wordt
zout geleidelijk
zoet.
Lepelaar
foto's flora en fauna Chiel Jacobusse
door Jan van Damme
et einde van Zeeland. Of het be
gin. Afhankelijk van waar je naar
toe gaat. Het is er een beetje Bra
bant, op de wal, met zand en be
bossing. En ook heel erg Zeeuws, met graas-
land en rimpelend water. Hoge luchten bo
ven laag land, waar de mens zich op elke
einder laat gelden met witpluimende koel
torens, windmolens en zeer bovenmodale
villa's. Het landgoed Mattemburgh vormt
een dichtbije begrenzing.
Op stap in het Markiezaat, 2.400 hectare
puur natuur gevangen tussen Bergen op
Zoom, A58 en Zeeuwse spoorlijn, en het
Schelde-Rijnkanaal. Het valt onder de na
tuurbeschermingswet, wordt dus als zeer
waardevol beschouwd en is slechts zeer be
perkt toegankelijk. Klaas Koopmans, be
heerder van het Brabants Landschap dis
trict west, en vrijwilliger Hannie de Maerte-
laere, wijzen de weg. Een klein uur wande
len, van uitkijktoren naar vogelobservatie
hut en terug.
Een beetje voorkennis kan geen kwaad
voor de niet al te groen doorgeleerde rust-
zoeker. Want we zitten wel in een zeer spe
cifiek gebied. Eeuwenlang hoorde het bij
de Oosterschelde, hadden eb en vloed er
vrij spel. Om de scheepvaart te gerieven
werd het Schelde-Rijnkanaal aangelegd, en
werd het Markiezaatsgebied in 1984 door
een dam van het open water afgesloten.
Einde getij, ook einde zout water. Sinds
dien zit het Markiezaat in de overgang van
zout naar zoet: de ongeveer 1.000 hectare
water is inmiddels brak te noemen, en ook
op land hebben zoutminnende planten als
zeekraal en zeeaster bijna het loodje ge
legd. De bitterling floreert er, een plantje
dat vooral voorkomt op van de zee afgesne
den strandvlakten.
Dat is wat het Markiezaat bijzonder maakt,
het gebied verkeert in een constante staat
van verandering. Nu zitten er bijvoorbeeld
groene kikkers, amfibieën die absoluut niet
tegen zout water kunnen.
Vanaf de dertien meter hoge uitkijktoren,
vlakbij het bezoekerscentrum de Kraaijen-
berg, zou het gebied goed in ogenschouw
te nemen moeten zijn. Maar het seizoen is
erg groeizaam geweest, zegt beheerder
Koopmans. De wilgen op de wal nemen
een deel van het uitzicht weg, ze moeten
hoognodig getopt worden. Het deel van
het gebied, dat niet verscholen gaat achter
wuivende boomkruinen, geeft een mooie
indruk van hoe land en water zijn ver
deeld. Tevens zie je dat de bebouwing van
Aardbeienklaver
Bergen op Zoom oprukt, de bewoners van
de kapitale villa's zitten met hun telescoop
kijkers eerste rang. Zij hebben de lepelaars
- zestig broedparen dit jaar, een topper
zegt Koopmans - zilverreigers en zwarte
zwanen als het ware in hun voortuin.
Volgens de landschapsbeheerder komen er
in zijn gebied zo'n 125 soorten broedvogels
voor. In augustus en september, als de trek
op zijn hoogtepunt is, bivakkeren er
20.000 tot 25.000 vogels. Vele soorten een
den en ganzen, maar ook aalscholvers, bui
zerds, kiekendieven, vis- en zeearenden
worden gespot. Als het hoog water op de
Oosterschelde is en de platen onder lopen,
is het Markiezaat voor veel watervogels
een ideale uitwijkplaats.
Een wandeling als het waait is een sensatie
op zich. In de door wilgenhagen beschutte
delen hoor je de wind in de bomen en
struiken, maar je voelt niets. De atmosfeer
is in die beschutting al gauw moerasachtig,
precies datgene wat de beheerders nastre
ven. Het ontwikkelen van een zo geva
rieerd mogelijk moerasecosysteem op de
grens van zout en zoet, zo zeggen ze het in
hun folder. Stap je de open vlakte op, dan
heb je ineens wel de wind in je haar.
Natuurbeheerders nemen hun taak meest
al letterlijk op: ze beheren, ze sturen de na
tuur. Moet ook wel, zegt Koopmans, zon
der menselijk ingrijpen zou heel Neder
land met bos bedekt zijn. Om te voorko
men dat de open vlakte van het Markiezaat
dichtgroeit, wordt er vee uitgezet. Zo'n
honderdvijftig koeien en honderd paarden.
Die laatste - winterharde IJslanders - lopen
er het hele jaar, de koeien van 1 mei tot 1
