IWK wkAme w stoen CAH p
0/0{0l/ë#M
Moeilijke klantprofeet en kluizenaar
Speeltuin
PZC Dinsdag 5 augustus 2008 9
LEZERS SCHRIJVEN
Brieven richten aan:
Lezersredacteur PZC
Postbus 31
4460 AA Goes
0113-315660
lezersredacteur@pzc.nl
De opknapbeurt van de speeltuin
van wijkverening 't Zand-Stromen-
wijk is een lang en geduldig traject
waarmee de vele trouwe vrijwilli
gers al jaren bezig zijn. 60 Jaar en
nu nog €15000 nodig van de
€119000. De provincie vindt het
verzoek te laat en voor een te klei
ne groep kinderen, 't Zand-Stro-
menwijk is één van de meest cultu
rele wijken van Zeeland en een
voorbeelwijk op velerlei wijze
waarin al vele jaren leefbaarheid,
betrokkenheid en verkeersveilig
heid prioriteit hebben voor oude
ren en jongeren. Voor de (ver-
keers)opvoeding van een kind heb
je een hele gemeenschap nodig en
samenwerken geeft een vreugd
voor ieder. Ik hoop dat u als pro
vincie zich niet te groot voelt voor
minimaal €2000 en stel voor dat
zij het verkeerscircuit betalen. Dat
is het minste wat de provincie kan
doen voor een wijk met 10.000 ver-
keershandelingen per dag. Wie het
kleine niet leert (in spel en ver
keer), leert het grote verkeert.Kom
provincie, speel en rij mee, beter
laat dan nooit.
Piet de Bruin
Poelendaeleweg 6, Middelburg
VOOR MINDER koopkracht,
Nobelprijswinnaar Alexan
der Solzjenitsyn, verguisd
en bewonderd in zowel ei
gen land als daarbuiten,
overleed dit weekeinde in
Moskou.
De naam van de in Moskou
op 89-jarige leeftijd overle
den schrijver Solzjenitsyn
zal voor altijd verbonden zijn aan
De Goelag Archipel, het monsterlij
ke eilandenrijk van strafkampen
in de voormalige Sovjetunie, dat
miljoenen mensenlevens heeft op
geslokt.
Solzjenitsyn, die zelf acht jaar in
verschillende kampen doorbracht,
zette die archipel in 1974 op de
kaart met wat zijn beroemdste
boek zou worden en tot zijn ver
banning uit de Sovjetunie zou lei
den. Het was de tijd waarin be
roemde schrijvers als Jean-Paul Sar
tre, Bernard Shaw en Simone de
Beauvoir nog de lof zongen over
de Sovjetunie. Solzjenitsyn toonde
de gruwelijke keerzijde van het re
gime, hoewel hij ooit zelf een 'gelo
vige' van het Sovjetsysteem was.
Alexander Isajevitsj Solzjenitsyn
werd op 11 december 1918 geboren
in het Zuid-Russische Koslovodsk.
In 1941 studeerde hij in
Rostov-aan-de-Don met lof afin
de wis- en natuurkunde'. Tegelij
kertijd volgde hij een schriftelijke
cursus literatuur-schrijven. In dat
zelfde jaar, na de invasie van de
Sovjetunie door de Duitsers, werd
hij voor het Rode Leger opgeroe
pen, waar hij een officiersoplei
ding volgde. Terwijl hij nog in
Oost-Pruisen diende, werd hij in
februari 1945 gearresteerd omdat
hij in een briefwisseling met een
NECROLOGIE
Alexander Solzjenitsyn
1918-2008
door Aly Knol
schoolvriend onwelgevallige op
merkingen ('de man met de snor')
had gemaakt over Stalin. Bij ver
stek, zoals gebruikelijk, werd hij
tot acht jaar strafkamp veroor
deeld, een gebeurtenis die de rest
van zijn leven zou tekenen. Zijn ge
loof in het communisme werd ver
vangen door het Russisch-ortho-
doxe geloof dat hij thuis had leren
kennen.
Na enkele kleinere kampen te heb
ben 'doorlopen', werd hij in 1946
overgeplaatst naar een van de spe
ciale gevangenissen waar weten
schappers geacht werden speciaal
werk voor de staat te leveren. Het
zou de basis worden van zijn late
re boek In de eerste cirkel. In 1950
werd hij overgeplaatst naar een
van de kampen die uitsluitend be
doeld waren voor politieke
gevangenen in de deelrepubliek
Kazachstan, waar hij onder meer
als mijnwerker en metselaar werk
te, ervaringen die hem brachten
tot het schrijven van Een dag uit
het leven van Ivan Denisovitsj. Toen
hij zijn straftijd had uitgezeten
werd hij, 'voor het leven' verban
nen naar Kok-Terek in Kazachstan.
Tijdens zijn jaren van ballingschap
werkte hij in het geheim aan zijn
manuscripten werkte. „Gedurende
al die jaren, tot 1961, was ik er niet
alleen van overtuigd dat ik nooit
één enkele zin van mij tijdens
mijn leven in druk zou zien, ik
durfde ook nauwelijks zelfs mijn
naaste kennissen maar te vragen
of ze iets van wat ik had geschre
ven wilden lezen, uit angst dat be
kend zou worden dat ik schreef',
verklaarde Solzjenitsyn later. Maar
op 42-jarige leeftijd kwam de om
slag, toen hij besloot om Alexan
der Tvardovski, uitgever van het
miljoenenblad Novy Mir, het ma
nuscript van Een dag uit het leven
van Ivan Denisovitsj toe te sturen.
Hij was op slag een beroemdheid.
Maar nadat Chroestjov in 1964 ge
dwongen met pensioen was ge
stuurd, was het afgelopen met de
wittebroodsjaren. Manuscripten
werden geweigerd of geconfis
queerd door de geheime dienst
KGB, zoals In de eerste cirkel in
1965, waarin Solzjenitsyn onder
meer schreef: 'Een groot schrijver
is, om het zo te zeggen, een twee
de regering in zijn land. En daar
om houdt geen enkel regime ooit
van grote schrijvers, alleen van
kleine.' Na kritische open brieven
werd hij in 1969 uit de Schrijvers
unie gezet, waardoor hij voor pu
blicatie in eigen land was aangewe
zen op de 'samizdat', de onder
grondse pers.
In 1970 werd hem de Nobelprijs
voor literatuur toegekend, maar
Solzjenitsyn nam hem niet in ont
vangst, na dreigementen dat hij
het land niet meer in zou komen
als hij naar Stockholm zou afrei
zen. Terwijl Augustus 1914, over
het voorspel tot de Russische revo
lutie, in het buitenland werd gepu
bliceerd, schreef Solzjetnitsyn in
het geheim aan De Goelag Archi
pel. Hij liet een exemplaar naar het
westen smokkelen, maar publiceer
de pas nadat de KGB eind 1973 in
Leningrad een kopie had ontdekt.
Daarna was het snel gedaan: in ja
nuari 1974 werden hem zijn bur
gerrechten ontnomen en een
maand later werd hij op een vlieg
tuig naar het westen gezet.
De schrijver trok zich uiteindelijk
terug in Cavendish, in de Ameri
kaanse staat Vermont, waar hij zes
tien uur per dag zwoegde op het
boek Het rode rad, een 5000 pagi
na's tellend epos over de Russi
sche revolutie en de oorzaken van
de communistische overwinning.
Hij was met de kerngeleerde
Andrej Sacharov de beroemdste
dissident ter wereld, maar het hel
denaureool verbleekte snel. In het
westen werd hij bekritiseerd om
zijn steun aan de Amerikaanse oor
log in Vietnam. In de Sovjetunie
zette de KGB een campagne op,
waarin hem antisemitisme werd
verweten. Solzjenitsyn werd meer
en meer als een zonderling be
schouwd. Hij vond de houding
van het westen tegenover de Sov
jetunie veel te laks, wat hem op
kritiek van links kwam te staan. Te
gelijkertijd weigerde hij de wester
se consumptiemaatschappij te om
armen, wat rechts hem weer kwa
lijk nam. Solzjenitsyn werd Rus-
lands 'beroemdste moeilijke klant',
zoals zijn biograaf D. M. Thomas
het zou uitdrukken. Van de wester
se liefde voor Michael Gorbatsjov
en diens perestrojka en glasnost
moest Solzjenitsyn alweer niets
hebben. In 1990 publiceerde hij in
de Literatoernaja Gazeta een pam
flet onder de titel Hoe Rusland te
organiseren?, waarin hij ervoor
pleitte dat Rusland zich zou ont
doen van zijn niet-Slavische repu
blieken om een nieuwe Russische
Unie te vormen met Oekraïne,
Wit-Rusland en het noordelijke
deel van Kazachstan. In binnen-
en buitenland werd deze
Groot-Russische gedachte als 'racis
tisch' afgewezen. Maar Solzje
nitsyn voorspelde ook, wat een
jaar later werkelijkheid zou wor
den: de ondergang van de Sovjet
unie. En met de nodige 'wijsheid
achteraf blijkt er nog veel meer
waars in zijn pamflet te ste-
ken.Solzjenitsyn keerde in 1994 ge
heel gerehabiliteerd, voorgoed te
rug naar Rusland. Hij vestigde zich
in een datsja even buiten Moskou,
van waaruit hij het westerse demo
cratische systeem bleef bekritise
ren om zijn 'geestelijke uitgeput
heid', zijn porno en zijn popmu
ziek en de Russische samenleving
bleef aanvallen om zijn bureaucra
tie, verwijdering van de kerk, de
maffia en de 'nieuwe rijken'. Hij
was en bleef een 'otsjelnik' (een
kluizenaar), stoïcijns onder de kri
tiek die keer op keer over hem
werd uitgestort, een onafhankelijk
denker, eenzaam in zijn streven
naar herstel van de orthodox-chris
telijke normen en waarden. In De
Goelag Archipel schreef hij al dat
een werkelijk vrij Rusland alleen
zou kunnen ontstaan na een groot
scheepse zelfreiniging, zoals de de
nazificatie van Duitsland na de
Tweede Wereldoorlog. Maar die
zelfreiniging heeft nooit plaatsge
had. Misschien zouden de Russen,
en zij niet alleen, de werken van
Solzjenitsyn nog maar eens moe
ten herlezen. Dan zal blijken dat
Rusland een heel groot man heeft
verloren.
