Poëtische koerswisselingen
Hebzucht, ijdelheid en zwendel Een hilarische romanticus
PZC Donderdag 31 juli 2008 21
BOEKEN KORT
Al twee levens heeft
Myriam achter zich. Een als
huismoeder en een als kokkin.
Nu begint ze haar derde leven
als eigenaar en kok van haar ei
gen restaurant. Ze begint met
tweedehands spullen en moet
in haar restaurant wonen, om
dat ze zich geen dubbele huur
kan veroorloven. Koken uit lief
de, wil ze. Maar commercieel of
zakelijk talent ontbreekt het
haar. Na twee mislukte levens
ziet ze dit avontuur als haar laat
ste kans. Langzaam maar zeker
komen de klanten. Ze sluit
vriendschappen. Maar een vorig
leven blijft aan haar trekken.
Agnès Desarthe - Eet me.
Vertaling Maria Noordman.
De Geus, 18,90 euro.
JEUGD Doris Lessing keert in
haar nieuwe roman Alfred en
Emily terug naar het Rhodesië
van haar jeugd. Ze vraagt zich af
hoe het leven van haar ouders
geweest zou zijn zonder de in
vloed van de Eerste Wereldoor
log. Haar vader, die boer wilde
zijn, raakte in de oorlog een
been kwijt door een granaat
splinter. Haar moeder verloor
haar grote liefde. In Alfred en
Emily speelt Lessing met feiten
en fantasie en probeert ze haar
ouders het leven te geven dat ze
graag hadden willen leiden.
Doris Lessing - Alfred en Emily.
Vertaling Mario Molegraaf.
Prometheus, 19,95 euro.
CHINA Wie tijdens de Olympi
sche Spelen in Chinese sferen
wil blijven en zijn ogen niet
sluit voor de dictatuur die deze
wereldmacht nog steeds is,
moet Het Beijing complot van
Alex Berenson lezen. Een Ame
rikaanse spion wordt op pad ge
stuurd om een complot van de
Taliban te ontrafelen. Beijing,
waar binnen de communisti
sche partij een machtsstrijd
woedt, blijkt de spil van het ver
haal. Een spionageroman in de
stijl van John Le Carré.
Alex Berenson - Het Beijing complot. Verta
ling Peter Barnaart.
De Fontijn, 17,50 euro.
De eigenzinnige auteur Wouter
Godijn heeft een nieuwe dichtbundel
gepubliceerd. In De zieken breken
benadrukt hij de instabiliteit van het
bestaan.
door Joep van Ruiten
Onlangs verscheen De zieken breken,
de vierde dichtbundel van Wouter
Godijn uit Groningen. In een bege
leidend persbericht werd de uitga
ve als volgt aangekondigd: „Enkele jaren gele
den bleek dat Wouter Godijn aan een spierziek
te leed. Gevolg was dat ook zijn poëzie ziek
werd. Walging, angst en pijn speelden altijd al
een rol in zijn poëzie, maar in deze nieuwe
bundel dringen deze gevoelens zich op de voor
grond: 'Deze meneer doet het niet meer'." Bij
de dichter thuis, in zijn woonkamer, lijkt het al
lemaal mee te vallen. Godijn oogt gezond en
opgewekt, zijn stem klinkt zangerig en vrolijk.
Niks geen walging en treurnis. Hoe zit dat met
die spierziekte? „Nou", zegt de dichter, „ik
word verdacht van multiple sclerose. Dat wil
zeggen: ik heb alle symptomen die op MS wij
zen, word regelmatig onderzocht, maar het is
nog niet wetenschappelijk vastgesteld. Niet dat
ik daar op zit te wachten. Ik probeer met veel
rust mijn leven in goede banen te leiden."
Het is verleidelijk om alle gedichten in De zie
ken breken in het licht van een ziekte te lezen.
Maar daarmee doen we de eigenzinnige dich
ter Godijn ernstig te kort. Zoals in vrijwel al
zijn poëzie en proza jongleert hij ook in deze
bundel met de werkelijkheid en roept hij een
wereld op, waarin alles mogelijk is en ook ge
beurt: wisselende perspectieven, vreemde ge
dachtesprongen, curieuze terzijdes, grappige
observaties en beklemmende associaties.
„Deze bundel laat zien hoe een verandering in
je leven een ander accent in de poëzie tot ge
volg kan hebben", duidt Godijn aarzelend. „Ik
heb eerder soms wat aanmatigende gedichten
geschreven, waarin ik mij wijs voordoe. Nu wil
de ik laten zien, ook omdat het in mijn oeuvre
past, dat er maar dit hoeft te gebeuren en het is
zó. Dat geluk en wijsheid betrekkelijk zijn, dat
er geen vast punt bestaat. Dit is poëzie waarin
de koers scherp daalt."
De zieken breken benadrukt instabiliteit. „Het is
iets wat mij aan het bestaan erg opvalt, maar te
gelijkertijd iets wat ik niet met zekerheid kan
vaststellen omdat ik ik ben", formuleert Go-
Wouter Godijn: „Deze bundel laat zien hoe een verandering in je leven een ander accent in de poëzie
tot gevolg kan hebben." foto Jan Willem van Vliet
dijn. „Misschien beleef ik die instabiliteit wel
veel sterker dan andere mensen. Ik heb er in ie
der geval een gevoeligheid voor. Het wisselen
van perspectieven, het benadrukken dat iets te
gelijkertijd heel anders kan zijn, zit in al mijn
werk. Het maakt het ook wel spannend, dacht
ik."
Ter verduidelijking gaat Godijn voor het raam
staan en wijst hij naar de lucht. „Vandaag heb
ben we weer dat goed bij mijn standpunten
aansluit", stelt hij vast, terwijl de wolken langs
een blauwe hemel schuiven. „Dat blauw is het
geluk, maar er schuift steeds iets voor. Het ver
andert voortdurend. Slechts af en toe word je
een glimp gegund op wat je zekerheid zou kun
nen noemen, of een staat van geluk. En dan is
het weer weg. Kijk, daar is weer een stukje
blauw."
Wouter Godijn biedt geen houvast. „Het kan
heel gevaarlijk zijn om alles wat ons ontregelt
uit te bannen. Het zou wel eens beter kunnen
zijn te aanvaarden dat alles veranderlijk is. De
schrijver Ger Groot zegt dat het een misvatting
is te denken dat op alle vragen maar een ant
woord mogelijk is en dat alle antwoorden een
samenhangend geheel vormen. Richting geven
kan beperkend en gevaarlijk zijn. Het moet
ook zonder richting kunnen."
Met zijn bewuste grilligheid maakt Godijn het
de lezer er niet eenvoudiger op. Zijn werk staat
bijna haaks op de stelling van Karei van het Re-
ve dat alles zo geschreven dient te worden dat
een 12-jarige jongen het zonder problemen kan
begrijpen. „Dat is een typische Hollandse
Schoolopvatting, waarin geen mus van het dak
mag vallen zonder dat die val verantwoord
wordt of betekenis heeft. Ik hou meer van ba
rokke literatuur."
Het gaat goed met de poëzie in Nederland, con
stateert Godijn. „Er zijn veel dichters, er zijn
veel manifestaties, veel mensen zijn enthou
siast bezig. Het zou mooi zijn als al die mensen
nu ook eens poëzie van anderen gingen lezen.
Wat minder egocentrisme en eens kijken wat
anderen hebben gemaakt, hoe de poëzie zich
heeft ontwikkeld. Dan worden die eigen ge
dichten vanzelf ook beter."
Wouter Godijn - De zieken breken. Uitgeverij Contact.
62 pag. 17,95 euro.
Björn Stibbe -
De zwendelaar
Bruna, 17,95 euro
door Mieske van Eek
Waar geld is, is
zwendel.
Waar veel
geld is, is nog
meer zwendel. Geen wonder
dat de gewiekste zakenman
Scarborough het Noord-Hol
landse dorp Rietschoten uit
kiest voor zijn 'unieke' beleg
gingsfonds Imperiumbouwer.
Het gaat allesbehalve goed op
de aandelenmarkt en beleg
gers snakken naar gouden
kansen. Behendig bespeelt
Scarborough hebzucht, ijdel
heid en schuldgevoel bij de al
lerrijksten. Het recept van
Scarborough is groots en mee
slepend. Hij huurt een oud
landgoed en laat dat helemaal
opknappen en volhangen
met kunstwerken, die hij
deels lospraat bij de rijke Riet
schotenaren.
Scarborough nodigt de meest
veelbelovende dorpelingen
uit voor een bezichtiging en
de presentatie van zijn fonds.
Geen mens heeft door dat de
ze goedgeklede en met geld
smijtende kunstliefhebber
een gewetenloze oplichter is.
Hoewel niemand weet waar
Scarborough vandaan komt
en zijn verleden kent, laat het
dorp zich meeslepen en
schokt het honderden miljoe
nen. Al snel blijkt dat hij niet
alleen de boel bedondert,
maar ook over lijken gaat.
De zwendelaar is een aardig
debuut van Björn Stibbe, al is
het boek hier en daar wat te
uitvoerig en valt er op taalge
bied nog wel wat te verbete
ren.
Stibbe werkt zelf voor een
bank en heeft op verschillen
de plaatsen in de wereld ge
woond. Hij weet de sfeer van
hoopvolle verwachting en
wanhoop in zo'n bedrogen
dorp goed te treffen.
Aleksej ivanov - De man
die zijn wereld opdronk.
Vertaling Arjen
Uyterlinck, Jos Vanhoff,
Anna Kouznetsova.
Uitgeverij Meulenhoff.
360 pag. 22,50 euro.
door Margot Klompmaker
Bioloog Viktor Serge-
jevitsj Sloezjkin, de
hoofdpersoon in De
man die zijn wereld op
dronk, is een slapjanus, maar
een aardige slapjanus. Een on
verbeterlijke romanticus, een
optimist die zich met behulp
van de fles en zijn poëtische
inslag staande houdt in het le
ven. Hij leidt een onopval
lend bestaan met zijn kijven
de vrouw Nadja en dochter
tje Tata in een flat in het Rus
sische Perm. Omdat hij als
bioloog niet aan de bak komt,
gaat hij werken als aardrijks
kundeleraar. Natuurlijk mis
lukt dat zoals eigenlijk alles
uit de hand loopt waar Sloezj
kin de hand in heeft.
Toch maakt Sloezjkin nergens
een punt van. Wat er ook ge
beurt in zijn leven, blijmoe
dig gaat hij door met een on
verwoestbaar vertrouwen in
de goedheid van de mens. „Ik
wil gewoon leven als een hei
lige. Heiligdom betekent voor
mij dat je niemand een garan
tie voor geluk kunt geven en
niemand jou, maar je moet
wel van mensen houden en
mensen van jou", verklaart
hij zijn instelling.
De jonge Russische schrijver
Aleksej Ivanov is een groot
verteller. Hij laat zijn an-
ti-held Sloezjkin in een licht
voetige levensschets in uiterst
vermakelijke scènes vol hu
mor zich een weg door het le
ven banen. De man die zijn we
reld opdronk heeft veel moois
in zich: spanning, humor, een
uitdagende kijk op het leven,
en boeiende psychologische
portretten. Het boek leest als
een trein, een compliment
voor de voortreffelijke verta
ling.
Jammer dat de omslag wel
erg saai en onaantrekkelijk is
uitgevoerd.
