Natuurcompensatie eindigt in plus
Galghoek belangrijk als
hoogwatervluchtplaats
Bathse Schor goed voor kolonie overzwaluwen
Aantal weidevogels in de Baarzandsekreek groeit
pzc Dinsdag 29 juli 2008 27
Meer gebieden en
hectares ingericht dan
was afgesproken.
door Rinus Antonisse
middelburg - De natuurcompensa
tie voor de schade die de tweede
verdieping in de Westerschelde
veroorzaakte, komt uit op een dik
ke plus. Er zijn meer gebieden en
hectares omgevormd tot natuur
dan tien jaar geleden is afgespro
ken. Het gaat om natuur in, aan en
rond de Westerschelde.
Wel is het zo dat de nieuwe na
tuur in de rivier zélf - waar ook de
schade aan het natuurlijke sys
teem van de Westerschelde optrad
- beperkt is. Aanvankelijk zag het
ernaar uit dat nauwelijks estuarie-
ne natuur aangelegd kon worden,
maar uiteindelijk zijn toch vijf pro
jecten aangelegd dan wel gepland.
Uitgevoerd zijn het omvormen
van een zanddepot tot een slufter-
gebied bij Rammekens, het be
schermen met een strekdam van
het archeologisch monument
Schor van Waarde (waar het ver
dronken dorp Valkenisse ligt) en
het uitbaggeren ('dotteren') van de
geulen in de Verdronken Zwarte
Maatregelen fn de
Westerschelde zelf zijn
beperkt gebleven.
Polder bij Nieuwvliet. Gepland
zijn schorvorming in de voormali
ge veerhaven bij Kruiningen en
het maken van een buitendijkse
schorbuffer bij Perkpolder (in com
binatie met natuurherstel Wester
schelde, totaal 75 hectare).
Als alles klaar is komt het buiten
dijks neer op 6o hectare nieuwe
natuur en 290 hectare aan kwali
teitsverbetering van bestaande na
tuur. In de bestuursovereenkomst
die in 1998 voor de natuurcompen
satie werd gesloten, was sprake
Natuurcompensatie
rond de Westerschelde
In het natuurcompensatiepro
gramma Westerschelde zijn 63
projecten voor herstel of uitbreiding
van natuurwaarden aangewezen.
(50) aantal hectares in plan
HU Buitendijkse projecten
1Verdronken Zwarte Polder (50)
2) Rammekensduinen (10)
3) Veerhaven Kruiningen (10)
4) Perkpolder (75)
5) Schor van Waarde (240)
Binnendijkse projecten
rond de Westerschelde
1Tienhonderdpolder (18)
2) Willem Leopoldpolder (46)
3) Verschepolder (13)
4) Zwinpolder (32)
5) Wallen Sluis (93)
6) Aardenburgse haven (72)
7)Sophiapolder (48)
8) De Plate (79)
9) Heirweg(8)
10) Sint Kruiskreek (60)
11Passagegeule/linie (170)
12) Grote Gat Oostburg (16)
13) Austerlitzpolder (13)
14) Strijdersgatpolder (14)
15) Herdijkte Zwarte Polder (18)
16) Zwartegatse kreek (11
17) Baarzandse Kreek (32)
18) Inlaag Hoofdplaat (19)
19) Driewegen (11)
20) Pyramide (66)
21) Piaskreek (14)
22) Braakman Noord (185)
23) Riemenskreek (64)
24) Braakman Zuid (50)
25) Canisvliet Zuid (45)
26) Zwartenhoekse kreek (12)
27) Axelse kreek (14)
28) Otheense kreek (57)
29) Kreek Huissenpolder (10)
30) Boschkreek (43)
31Driearendskreek (2)
32) Schorretje/inlaag Ossenisse (26)
33) Hengstdijkse Putting (120)
34) De Vogel/Vogelkreek (16)
35) Groot Eiland (42)
36) Polsvlietkreek (30)
37) Vlaamse kreek (6)
38) Kieldrechtpolder (20)
39) Schor van Ossendrecht (34)
40; Boone Polder (12)
41Hoedekenskerke (79)
42) Zwaakse Weel (115)
43) Groenproject 't Sloe (31
Binnendijkse projecten
aan de Westerschelde
1Karrevelden/Oud Breskenspolder (40)
2) Baarzandse Kreek (5)
3) Numnmer Een (21)
4) Piaskreek (21)
5) Margarethapolder (145)
6) Bathse Schor (63)
7) Bathse kreek (16)
8) Vroondijk (16)
9) Den Inkel (7)
10) Inkel west (28)
11) Sluisweg(9)
12) Oosterzwakepolder (40)
13) Scheldeoord (9)
14) Galghoek (14)
15) Rammekenshoek (17)
van 25 hectare nieuwe natuur en
163 hectare kwaliteitsverbetering.
Dat is dus ruim overschreden.
Binnendijks, direct grenzend aan
de rivier, is nieuwe natuur aange
legd. En ook een extra impuls gege
ven aan natuurontwikkeling - in
de vorm van nieuwe inlagen - in
het kader van de zogenoemde Eco
logische Hoofdstructuur (EHS), of
wel het Zeeuwse groen-blauwe na-
tuurnetwerk. In 18 verschillende
projecten was eind vorig jaar is 338
hectare gerealiseerd en 152 hectare
in uitvoering. In de overeenkomst
waren vier projecten met een op
pervlakte van 175 hectare voor
zien.
Verder weg van de Westerschelde
is geld uit de pot natuurcompensa
tie gestopt in nieuwe natte natuur
van het groen-blauwe netwerk.
Het betreft voornamelijk kreekher
stel. Dankzij dit extra geld konden
de projecten beter worden uitge
voerd. In totaal is in 28 projecten
circa 510 hectare aangelegd en is
680 hectare in uitvoering. Voor de
ze plannen was geen oppervlakte
in de bestuursovereenkomst opge
nomen. Hoewel deze gebieden
niet direct in contact staan met de
rivier, bieden ze wel onderdak aan
Westerschelde-vogels als steltlo
pers, ganzen en smienten.
De natuurcompensatie is groten
deels betaald door Vlaanderen, dat
er 20 miljoen euro voor neerlegde.
Nederland voegde daar 10 miljoen
euro aan toe. De Europese Com
missie stelde ons land in eerste in
stantie in gebreke, omdat de na
tuurcompensatie niet voldeed aan
de Vogel- en Habitatrichtlijnen
(het Natura 2000-netwerk).
Er zijn toen méér projecten direct
grenzend aan de Westerschelde ge
zocht en gevonden. Bovendien
werd aangegeven dat bij het na
tuurherstel (op grond van de Vo
gel- en Habitatrichtlijnen) nadruk
kelijk in de rivier gezocht zou wor
den (ontpoldering). Of de Com
missie akkoord gaat met de resulta
ten van de compensatie is nog niet
bekend.
Galghoek, 14 hectare, noordwest
van Borssele
Weiland en akkers zijn omge
vormd tot ziltachtige natuur. Sinds
2004 ligt er vlakbij de kerncentrale
een open, pias-dras gebied, aanslui
tend op het nieuwe Sloebos. Er is
een kreek gegraven met een brede
oeverzone, die geleidelijk overgaat
in hoger liggende graslanden.
René Wink van beheerder Natuur
monumenten is zeer in zijn sas
met het gebiedje, dat zich volgens
hem snel heeft ontwikkeld tot
waardevolle natuur. „Als je nu
kijkt - het is heel belangrijk als
hoogwatervluchtplaats." Hij somt
moeiteloos vogelsoorten op die de
Galghoek hebben ontdekt. Kleine
zilverreiger, ooievaar, lepelaar,
scholekster, tureluur, grutto. „Het
is een mooi hoekje geworden. Als
je veel vogels wilt zien is het er bui
tengewoon."
Wat planten betreft zijn er nog
geen echt bijzondere dingen aan
wezig, zegt Wink. „Dat moet zich
nog ontwikkelen en het duurt
even. Het was bemest en voordat
het verschraald is, ben je wel een
aantal jaren verder." Hij vindt de
omvorming tot natuur een succes.
„Dat merk je toch met nieuwe
stukken natuur grenzend aan de
Westerschelde. Een gebied is klaar
en meteen zie je broedresultaten.
Scheldeoord onder Baarland bij
voorbeeld is dit jaar ingericht en ik
telde er al 16 paar kluten en één
bontbekplevier."
Galghoek heeft een extra plus
doordat het grenst aan het nieuwe
Sloegroengebied, met veel bos,
waarvan een groot deel inmiddels
in ontwikkeling is.
Bathse Schor, 73 hectare, ooste
lijk van Bath aan het Spuikanaal
Het slibdepot in het westelijk deel
is ingericht tot 'struinnatuur', met
een wandelroute naar een vogel-
kijkscherm. Op dit hoge deel zijn
bomen en struiken ingeplant en
ontstaat er een natuurlijk bos. In
het lagere oostelijke stuk zijn de
nog aanwezige kreekresten uitge
diept en zijn enkele nieuwe kreek
uitlopers gegraven, wat aanwezig
heid van nat grasland bevordert.
Boswachter Piet de Keuning van
Staatsbosbeheer heeft één grote
wens: de verwijdering van het
crossterrein (9 hectare) uit het ge
bied. Maar verder is hij erg tevre
den over de ontwikkeling van het
gebied. „Het bos stelt nog niet veel
voor, dat heeft tijd nodig. Na zo'n
tien jaar zie je pas dat het een beet
je bos begint te worden. Het lage
deel wordt steeds groener. |e
merkt dat de natuur zich aan de
veranderde omstandigheden aan
past. Er zitten al bruine kiekendie
ven te broeden en rietbroeders als
de blauwborst, rietzanger en klei
ne karekiet. We hebben nog niet
geïnventariseerd, maar er zijn wei
devogels als slobeend, tureluur en
grutto." De Keuning is enthousiast
over de groei van een kolonie
oeverzwaluwen. „Dat is spectacu
lair. In het voorjaar hebben we
nog speciaal een steile wand met
een plas ervoor aangelegd. Daar
kwamen de oeverzwaluwen op af
als vliegen op stroop. Het was ge
lijk een schot in de roos, met 90
exemplaren."
Galghoek vlak achter de Westerschelde is aangelegd dankzij de natuurcom
pensatie tweede verdieping. foto Ronald den Dekker
Baarzandsekreek, 40 hectare,
zuidelijk van Breskens
De bestaande kreek en aanliggen
de oeverlanden zijn opgeknapt; er
komt geen landbouwwater meer
binnen en er is een eigen peilbe
heer. Richting Kruisdijk is het na
tuurgebied uitgebreid met acht
hectare reliëfrijk akker- en wei
land. Daar zijn oude, volgestorte
kreekvertakkingen weer in ere her
steld, waardoor een pias-drasse si
tuatie is ontstaan. De voormalige
vuilnisbelt is extra afgedekt. „We
hebben meer natuurgebieden met
zo'n bultje", zegt Gert-Jan Buth
van Het Zeeuwse Landschap. Hij
vindt dat het heel goed gaat met
de onopgeknapte kreek en het
nieuwe gebiedje, 'al is het allemaal
nog vrij pril'. Het aantal weidevo
gels is volgens hem duidelijk toege
nomen en de moerasvegetatie
waarop wordt ingezet, breidt zich
uit. Hij acht het niet uitgesloten
dat ook het Europees beschermde
kruipend moerasscherm opduikt.
Een pluspunt is dat bij het uitbag
geren van de kreek de uitgebreide
rietvelden zijn verdwenen en daar
mee ook de broedende zomergan-
zen. Het moet nu een open kreek-
gebied met weidevogelfunctie blij
ven. Buth: „Je ziet ook meer estua-
riene steltlopers, zoals tureluur en
groenpootruiter."
