Te veel regen als je
het droog wilt hou
den, geen regen als je
er naar smacht. Wat
zou het toch handig
zijn als we het weer
konden manipuleren.
In China vertrouwen
ze erop dat het kan,
de deskundigen zijn
sceptisch.
August Willem Veraart, regenmaker
10 Zaterdag 26 juli 2008 PZC
Hopen op regen i
door Miriam van den Brand
foto Bruno Stock
Regen, de boer zit er
soms wanhopig op
te wachten, de or
ganisator van een
evenement wil lie
ver geen druppel
zien. Beiden kun
nen weinig anders dan naar de he
mel kijken en lijdzaam afwachten
wat er gebeurt. Want regen maken,
of andere weersverschijnselen beïn
vloeden, is tot nu toe een erg onze
kere wetenschap.
De Chinezen hebben er vertrouwen
in dat het ze toch lukt. Om het
weer te kunnen controleren rond
de Olympische Spelen, is een waar
arsenaal aan vliegtuigen, raketwer
pers en luchtafweergeschut uit de
kast gehaald. Het doel: kristallen zil
verjodide in de wolken brengen. Op
die kristallen vormen zich dan wa
terdruppels die als regen naar bene
den vallen. Bijvoorbeeld vóór ze het
terrein van de openingsceremonie
bereiken of om de vervuiling met
fijnstof zoveel mogelijk uit de lucht
te halen.
De Chinezen hebben verder een su
percomputer die berekeningen
maakt, zodat een zo goed mogelijke
weersvoorspelling te maken is. Een
speciaal de lucht ingeschoten satel
liet houdt de atmosfeer nauwgezet
in de gaten.
Baltus Zwart, oud-medewerker van
het KNMI en deskundige op het ge
bied van de weersbeïnvloeding, kan
niet wachten tot het regent in Pe
king. „Het zou erg jammer zijn als
het droog blijft, want ik ben erg be
nieuwd of het effect heeft. De Chi
nezen claimen successen te hebben
behaald bij het maken van regen
voor de landbouw, maar zijn niet
erg scheutig met cijfers. De dag van
de openingsceremonie op 8 augus
tus is er historisch gezien 50 pro
cent kans op regen, dus ik ben be
nieuwd."
Bert Holtslag, hoogleraar Meteorolo
gie aan Wageningen Universiteit,
denkt dat de Chinezen sowieso een
succes wereldkundig zullen maken.
„Het kan zijn dat het inderdaad niet
regent zoals aangekondigd. Maar
wie zegt dat dit komt door mense
lijk handelen? Misschien had het so
wieso niet geregend."
En daar zit een van de grootste pro
blemen bij het zoeken naar manie
ren om het weer te beïnvloeden: er
is geen goede mogelijkheid om het
Het is eigenlijk logisch dat de eer
ste man die de juiste proeven
deed om het te laten regenen uit
Nederland kwam, het land waar
het weer vaak gespreksonder
werp nummer 1 is. August Wil
lem Veraart (1881-1947) wilde re
gen laten ontstaan boven de
Noordzee zodat op het vaste land
de zon vaker zou schijnen.
Veraart deed zijn proeven in de
zomer en het najaar van 1930. De
bekendste vond plaats op 6 okto
ber 1930. Hij liet toen drie vlieg
tuigen van de luchtmacht 1.600
kilo van een mengsel van sterk af
gekoeld ijs en koolzuursneeuw
(-80 graden) op de wolken strooi
en. Binnen 24 uur kwamen er in
het westen van Nederland tiental
len millimeters regen omlaag.
Achteraf bleek dat die regen waar
schijnlijk niets met de proeven te
maken had en anders wellicht
ook gevallen zou zijn.
Omdat Veraart niet wist hoe re
gen ontstond (zijn theorie daar
over klopte niet) wordt hij niet
gezien als de uitvinder van het
'regen maken'. Die eer gaat naar
de Amerikanen Vincent Schaefer
en Bernard Vonnegut, die afzon
derlijk proeven deden in 1946.
Baltus Zwart, oud-KNMI-mede-
werker, vindt dat Veraart, inder
tijd verguisd door het KNMI, reha
bilitatie verdient. „Het argument
is dat Veraarts proef toevallig
goed was, dat het per ongeluk
was, maar dat vind ik niet steek
houdend."
Veraart kreeg in ons land weinig
navolging, ondanks die obsessie
met het weer. Weersbeïnvloe
ding is vaak synoniem voor 're
gen maken' om droge gebieden
te helpen. In Nederland is er, ook
als het niet regent, water genoeg.
Op universiteiten en bij het KN
MI wordt er zelden onderzoek
naar gedaan.
Voor God spelen
Het weer willen beïnvloeden is van al
le tijden. De meeste experimenten
hebben geen meetbaar resultaat ge
had.
REGEN
Zilverjodide (zie graphic) is de meest ge
bruikte methode.
Met dansen hoopten onder anderen de
indianen goden gunstig te stemmen en
druppels te laten vallen. In katholieke lan
den moesten processies de weergoden
gunstig stemmen. Bidden is ook een be
proefde methode.
De Russen besproeiden de wolken na de
kernramp in Tsjernobyl met zilverjodide
om te voorkomen dat de straling rich
ting Moskou dreef. Het zou ervoor heb
ben gezorgd dat de verspreiding inder
daad werd beperkt. Nu wordt het mid
del ingezet om parades droog te hou
den.
Onderzoekers van het Amerikaanse Na
tionale Centrum voor Atmosferisch On
derzoek (NCAR) hebben een alternatief
voor zilverjodide geïntroduceerd. Zij ge
bruiken in plaats van zilverjodide een
mix van natrium- en kaliumchloriden die
vanuit een vliegtuig in de wolken wor
den gespoten.
De VS gebruikte tussen 1967 en 1972
weersbeïnvloeding in Vietnam. Het land
probeerde onder het motto 'make mud
not war' de moesson langer te laten du
ren om de Vietcong dwars te zitten. Het
zou werkelijk langer hebben geregend
dan normaal tijdens Operation Popeye.
SNEEUW
Het NCAR is bezig met een proef in
Wyoming om te kijken of het bestrooien
van wolken met de kalium/ natriummix
voor sneeuw kan zorgen in de bergen.
HAGEL
In boomgaarden worden hagelkanonnen
ingezet. Dat zijn ijzeren vaten waarin ie
dere zeven seconden acetyleen tot explo
sie wordt gebracht. Het geluid van de
ontploffing (circa 150 decibel) wordt
door een verticale trechter op de wolken
gericht om de hagel te verpulveren. Het
kanon werd al aan het eind van de negen
tiende eeuw gebruikt en toen afgedankt
omdat het niet zou werken. Inmiddels is
het toch weer ingezet, ook in Nederland.
Zilverjodide wordt ook gebruikt om ha
gel te voorkomen: granaten met kristal
len zilverjodide worden met behulp van
raketten afgevuurd op wolken.
De waterdruppels in de wolk
zetten zich af op de vele kristal
len. Hierdoor wordt ieder ijs
kristal afzonderlijk minder
