PZC Dinsdag 8 juli 2008 15
richten. Als het huis klaar is,
wordt de bakkeet gerestaureerd.
De ingestort schuur uit 1930
wordt, net als de kapschuur, her
bouwd.
Enthousiast wijst Jacobusse op
een stuk buitenmuur dat voorzien
is van roze ver£ „Ze noemen dat
wel een gerosselde hoeve." Hij ver
moedt dat het te maken heeft met
het geloof: katholieke boeren had
den een voorkeur voor roze mu
ren, protestantse verkozen wit. De
voorouders van de Van der Meu-
lens kwamen van het
Zeeuws-Vlaamse Heile.
Nog enthousiaster wordt Jacobus
se al wandelend langs de akkers.
Driekwart van de grond wordt ver
pacht en gangbaar beboerd, de rest
beheert Het Zeeuwse Landschap
zelf, met daarbij de nadruk op de
vooroorlogse kleinschaligheid. Tus
sen de rogge en de spelt groeien
zeldzaam geworden akkerkruiden.
Dat kan, omdat niet te veel ge
schoond zaaizaad (gekregen van
Staatsbosbeheer) is gebruikt. En
door een keer extra diep te ploe
gen zijn er ook zaadjes die nog in
de grond zaten, na jarenlange rust
weer ontkiemd.
HZL hoopt in de toe
komst zaaizaad te kunnen leve
ren voor de Zeeuwse akkerran-
den.„Kijk, de bolderik is er weer",
wijst Jacobusse. „Dat is een ty
pisch akkerkruid dat in de rogge
zit. En hier, de drebs, die alleen
nog in botanische tuinen voor
kwam. We hebben wel tien groei
plaatsen van het spiegelklokje, van-
uuuo ccn soort van
Zeeuws-Vlaanderen. Dat ak
kerkruid hebben we tiental
len jaren niet meer gevon
den en hier komt het als
paddenstoelen uit de
grond." Hij merkt op dat het her
stel van de plattelandsnatuur in
een hoog tempo gaat, sneller dan
gedacht. Alleen de terugkeer van
de akkervogels gaat
wat langzamer, al heb
ben graspieper, gele
kwikstaart, patrijs en
steenuil zich al ge
meld, evenals rietgor
zen en kneutjes. Be
wust is een deel van
de oogst op de akkers
achtergelaten. Jacobus
se hoopt dat de veldl
eeuwerik volgend jaar
weer jubelend boven
de akkers hangt. Op
het erf en in de boom
gaard zijn 42 soorten
broedvogels waargeno
men. „Ongekend veel
op een lapje van 1,8
hectare", constateert
hij.
Noordwestelijk van de
boerderij liggen mooie
weilanden, omgeven
door inheemse strui
ken. Een deel van de
wandelroute loopt er
doorheen. Die krijgt
een lengte goed voor
verschillende uren
wandelplezier, met in
begrip van een over
tocht met een trekvlot
over de watergang.
In het najaar houdt
HZL een open dag.
NAMEN
Elmare
„Heer Cantedeer, gij kunt le
ven zonder vrees", aldus Rei-
naert en hij tooide de haan
Cantedeer met de pelgrims
mantel en staf die hij mee
bracht van Elmare. Dit citaat
uit het beroemde dierenepos
en schelmenverhaal Reinaert
de Vos, is van omstreeks 1160,
Het verhaal speelt zich afin
het huidige Zeeuws-Vlaande
ren, vooral in de buurt van
Hulst. De boerderij Delmare
bij Waterlandkerkje kan dus
bogen op een zeer oude
naam. Elmare, Delmare, Del
maar; allemaal namen voor
een oud klooster ergens tus
sen Yzendijke en Watervliet.
Misschien wel in de buurt
waar nu de gelijknamige boer
derij staat. Twintig, dertig jaar
eerder dan de Reinaert ge
schreven werd, dus omstreeks
1140, werd het klooster ge
sticht. Elmare was zo onge
veer de eerste vestiging in het
toen nog woeste, waterrijke
veengebied terzijde van Yzen
dijke (dat toen nog niet be
stond).
Een monnik van de Sint Pie
terabdij in Gent die de een
zaamheid zocht, vestigde zich
hier in het onbewoonde,
woeste veenland en noemde
het Elmare. Waarschijnlijk
was er een watertje, een klein
riviertje dat naar de Mare
stroomde. Mare was toen de
naam van de Honte, later de
Westerschelde. Die Mare was
toen ook nog maar een zeer
bescheiden stroom.
Later werd Elmare een uithof,
een geweldige grote hoeve en
een administratief centrum
van de bekende Abdij van
Gent. Vanuit Elmare werd
westelijk Zeeuws-Vlaanderen
verder tot ontwikkeling en
tot welvaart gebracht. Het
was een soort eerste hoofd
stad en een noordelijk speer
punt van West-Vlaanderen.
Rond 1375 zette de neergang
in - grote overstromingen teis
terden deze streek. Ook Elma
re werd deels verwoest. In
1404 - de St. Elisabethsvloed -
viel het doek voorgoed.
West-Zeeuws-Vlaanderen en
Elmare werden tijdelijk prijs
gegeven aan de zee. Het is
goed dat een hedendaagse
hoeve de befaamde naam van
Elmare in ere houdt.
Gerard Smallegange
