4
Sancties:
dwangmiddel bij
gebrek aan beter
r
'Ik mag het misschien niet zeggen, maar het zou het beste zijn als de goede man een ongeluk kreeg'
Verhagen pleit voor
meer sancties. Maar hoe
effectief zijn die?
Bertjan Verbeek, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Radboud Universiteit
PZC Dinsdag 24 juni 2008 I 1 1
halen?
laatste jaar zal niets doen zonder
medewerking van de Afrikaanse
staten, en die krijgt hij niet. Een
militaire interventie moet je met
een enorme overmacht plegen zo
dat je zeker weet dat je wint én je
moet een exit-strategie hebben.
Die voorwaarden ontbreken nu.
Bovendien: de inspanning die het
Westen levert in Irak en Afghanis
tan is veel te intensief om er nog
een derde oorlog bij te nemen."
„Alleen als er een toestand van ge
nocide uitbreekt, zoals eerder in
Rwanda en Burundi is gebeurd,
zal het Westen militair ingrijpen.
Tenminste, dan ga ik er van uit dat
men van die volkerenmoord een
les geleerd heeft en niet nog een
keer langs de kant blijft staan.
Maar dan nog zal er slechts een in-
foto EPA
terventiemacht op de been ge
bracht kunnen worden als de an
dere Afrikaanse buurlanden mee
werken."
Verbeek denkt dat Mugabe bij de
verkiezingen deze week de opposi
tie 'een procent of 30' zal gunnen.
„Zodat het lijkt alsof het nog échte
verkiezingen waren. En vervolgens
kan hij nog vijfjaar lang zijn gang
gaan. Wat er moet gebeuren? Ik
mag het misschien niet zeggen,
maar het zou het beste zijn als de
goede man een ongeluk kreeg..."
De Waart: „Als Zuid-Afrika niets
doet, zal Mugabe inderdaad blij
ven zitten totdat God hem komt
halen, zoals hij zelf zegt. Laten we
hopen dat dat dan heel snel ge
beurt. Want zijn gedrag wordt met
de dag schandaliger."
ZAMBIA Victoria-
watervallen
ZIMBABWE
Gweru Mutare
Bullawayo
ZUID-AFRIKA
O
S
door Miriam van den Brand
Als diplomatie niets ople
vert en militair ingrijpen
niet aan de orde is, dan
blijft er voor de internationale ge
meenschap nog één middel over
om recalcitrante regimes onder
druk te zetten: de (economische)
sanctie. Als het aan minister Maxi
me Verhagen van Buitenlandse Za
ken ligt, wordt het ingezet tegen
het regime in Zimbabwe.
Sancties zijn in zijn algemeenheid
een omstreden middel dat toch
wordt gebruikt, bij gebrek aan be
ter. De bedoeling van een sanctie
is een regime zo onder druk te zet
ten, dat wordt voldaan aan eisen,
in het geval van Iran bijvoorbeeld
het stoppen met het verrijken van
uranium.
Er zijn twee grote problemen: een
bewind is er vanwege de ondemo
cratische natuur vaak ongevoelig
voor en de burger vangt de klap
pen op. „Het beste is om te drei
gen met economische sancties
maar ze nooit te hoeven gebrui
ken", zegt Harry Huizinga, hoogle
raar internationale economie aan
de Universiteit van Tilburg. „Als je
de kogel eenmaal 'verschoten'
hebt, dan ben je hem kwijt."
Collega Steven Brakman van de
Rijksuniversiteit Groningen beves
tigt die woorden. „Een goede sanc
tie is kort én krachtig. Anders vin
den landen sluipwegen om een
sanctie te omzeilen. Een economi
sche sanctie moet een korte schok
geven en je moet van tevoren na
gaan waar een land sterk in is. Zou
je Nederland willen treffen, dan
moet je je richten op landbouw."
Voorwaarde is wel dat zoveel mo
gelijk landen meedoen, want regi
mes zullen altijd proberen boycots
te ontduiken door handel te drij
ven met bevriende regeringen.
Een bekend voorbeeld is het graan-
embargo dat president Carter van
de VS instelde tegen de Sovjet-
Unie, nadat die Afghanistan was
binnengevallen. Carter besloot de
Olympische Spelen in Moskou te
boycotten en geen graan te leve
ren aan Sovjets. Op het Rode Plein
lagen ze er niet wakker van. Het
embargo werd omzeild door Ar
gentinië dat sindsdien veel Russen
van graan voorziet.
Dus wie raken de sancties wel? In
het slechtste geval de burger. Hui
zinga: „Het blijven heel moeilijke
strategische afwegingen. ]e wil
machthebbers treffen. Hun speel
tjes aanpakken: dure auto's of bui
tenlandse tegoeden. Je kunt zeg
gen: we laten geen voedsel door,
want dan stijgen de prijzen en dat
bevordert een revolutie. Maar je
kunt ook redeneren: we brengen
een land juist groei, waardoor een
regime gaat wankelen. Als ieder
een bijvoorbeeld toegang heeft tot
internet kan het sneller gaan met
politieke hervormingen."
Brakman: „Veel landen hebben
zich gespecialiseerd en zijn daar
door afhankelijker geworden. Ze
denken twee keer na voor ze iets
doen dat anderen tegen de borst
stuit. Niet omdat het grote vrien
den zijn, maar vanwege de econo
mische afhankelijkheid. Als je han
del met China intensiveert, kun je
op termijn ook duidelijk maken
hoe er hier over mensenrechten
wordt gedacht."
infographic: ANP
Intimidatie en geweld
Zimbabwe wordt eind negentiende eeuw gekoloniseerd onder leiding
van Cecil Rhodes. Hij noemt het land naar zichzelf: Rhodesië. In 1923
wordt het een Britse kolonie onder de naam: Zuid-Rhodesië.
In 1980 wordt het land onafhankelijk. Robert Mugabe wordt gekozen
tot premier, zeven jaar later tot president. Zijn gematigde bewind krijgt
gaandeweg dictatoriale trekjes.
In 2000 worden blanke boeren met geweld van hun boerderijen verdre
ven. Hun bedrijven worden verdeeld onder politieke vrienden van Muga
be. De economie komt in een negatieve spiraal.
Door de crisis is nu meer dan 80 procent van de ruim 12 miljoen Zimbab-
wanen werkloos. De inflatie liep vorig maand op tot 1 miljoen procent.
Mugabe en zijn partij ZANU-PF winnen de verkiezingen in 2002 en 2005
dankzij fraude en intimidatie. De uitslag van de presidentsverkiezingen
die op 29 maart van dit jaar worden gehouden laat maanden op zich
wachten. De MDC, de partij van Morgan Tsvangirai, claimt de overwin
ning, maar de kiesraad bepaalt dat een tweede ronde noodzakelijk is.
Onder zware druk van Mugabe besluit Tsvangirai zondag niet mee te
doen aan de tweede ronde, die aanstaande vrijdag plaatsvindt.
Volgens de MDC zijn de afgelopen weken 86 doden gevallen bij geweld
tegen aanhangers van de oppositiepartij. 200.000 mensen zijn op de
vlucht geslagen.
