i3 spectrum
PZC
Zaterdag 21 juni 2008
f
van Joost Lagendijk
Joost Lagendijk (51) is Europarlementariër voor GroenLinks. Volgend jaar stopt hij. Het verlegen jongetje dat sportjournalist
wilde worden, trouwde met een Turkse tv-persoonlijkheid en is in haar land nationale schoonzoon en held tegelijk. Hij vindt
dat Turkije EU-lid moet worden. „De Arabische wereld staat bij ons op de deurmat."
door Dick Hofland foto's Phil Nijhuis/GPD
Laten we beginnen met de romantiek. Nevin
Sungur, een Turkse tv-persoonlijkheid. U zag
haar en was verkocht?
„Zo is het."
Turkse vrouwen zijn mooier
„Nou, over het algemeen zijn vrouwen
rond de Middellandse Zee mooier, maar ik
vind eigenlijk alles uit dat gebied prettiger.
Ik mag niet generaliseren, maar het is er
kleurrijker, relaxter en warmer. Vooral de
mensen. Van het begroeten tot en met de
belangstelling voor wat er met je gebeurt."
Op uw 50ste eindelijk de ware liefde gevon
den?
„Ik heb eerder een relatie van zeventien
jaar gehad, dat mag je toch wel lang noe
men. Ik werd verliefd op iemand anders,
maar dat is niets geworden. Sindsdien
werd ik niet meer zo gemakkelijk verliefd.
Tot ik Nevin ontmoette. Binnen een jaar
waren we getrouwd."
Dat moest van haar familie?
„De eerste, tweede en derde reden zijn ro
mantisch. Ik vroeg nogal wat van Nevin,
namelijk dat zij bij mij in Brussel kwam
wonen. Ik wilde laten zien dat het mij
ernst was en volgens mij was daarvoor
geen beter bewijs dan haar ten huwelijk te
vragen. Dat haar ouders dat graag zagen,
was ook een reden. De vierde."
Is dat een botsing van culturen?
„Helemaal niet. Die familie komt uit een
grote stad dicht bij Istanbul. Het is een mo
derne familie. Twee dochters van mijn
schoonouders zijn gescheiden en dat is
daar geen schande. Ik ben ook nog eens ne
gen jaar ouder dan Nevin en daar maakt
niemand een punt van."
Bent u door uw vrouw en haar familie meer
Turk geworden?
„Sinds mijn 12e ben ik fan van Feyenoord.
De laatste jaren is Fenerbahge daar bijgeko
men. Als die twee ooit tegen elkaar spelen,
ben ik Feyenoord-fan. Je kunt heel goed
de grens over zonder jezelf te verliezen. Ik
woon tien jaar in Brussel, maar voel me
nog altijd Nederlander en voel me in Ne
derland ook nog heel erg thuis. Taal is daar
bij zeker belangrijk. Als je de taal beheerst,
ben je veel geïnteresseerder. Dan wil je dat
nieuwe boek lezen, wil je naar die en die
film en dat en dat toneelstuk."
U bent in Turkije ingehaald als de nationale
schoonzoon, als een volksheld. Is dat een be
lasting?
„Dat is een eer. Ik dacht dat het wel over
zou gaan, maar nee hoor. Het wordt diep
gewaardeerd dat ik met een Turkse ben ge
trouwd. In Nederland word ik ook vaker
door Turken herkend dan door Nederlan
ders. Ik heb het in elk geval niet vaak mee
gemaakt dat Nederlanders er moeite mee
hadden dat ik met een 'allochtoon' trouw
de. Wel hebben veel mensen de neiging
de verschillen tussen Nederland en Turkije
te overdrijven. Ik ben in elk geval een aan
hanger van de theorie dat Nederland en
Turkije vlakbij elkaar liggen.
Hier wordt het persoonlijke politiek?
„Nou, weet je... het klimaat in Nederland,
en dan heb ik het niet over het weer, be
valt me de laatste tijd niet zo best. Er waait
een schrale wind, vooral met betrekking
tot allochtonen en islam. Het land is over
het algemeen te veel met zichzelf bezig.
Precies op de punten die mij zo na aan het
hart liggen, krijgen politici als Verdonk,
Wilders en Marijnissen enorm veel men
sen achter zich met hun nogal beperkte,
kleinburgerlijke visie. Met een armzalig Eu
ropa-standpunt haalt de SP liefst 25 zetels.
Bij het referendum over de Europese
grondwet hadden ze een folder met de
kaart van Europa en daar was Nederland
vanaf gevallen. Blijkbaar denken veel Ne
derlanders er zo over.
„Wat mij echter tegenstaat, is dat politici,
ook in het midden, steeds vaker vinden
wat er uit de laatste opiniepeiling komt.
Als daaruit blijkt dat veel mensen bang
zijn voor de islam, gaan veel politici daar
in mee in plaats van stelling te nemen. Je
moet wel luisteren, maar je moet ook een
politieke visie durven neerzetten. Niet
bang zijn om te zeggen: als je dat niks
vindt, moet je niet bij mij zijn. Er zijn he
laas te weinig mensen die verder denken
dan de eigen grenzen, verder denken dan
vandaag en morgen."
Moet dan dan?
„Al was het maar uit eigenbelang. In de we
reld zie je steeds nadrukkelijker een paar
grote blokken ontstaan: de VS, China en
Azië, vooral India. Europa kan daar alleen
een rol spelen als het ook een stevig blok
is. Dus moet Turkije er bij, waardoor het
land zelf ook moderner wordt. Die ontwik
kelingen zullen vervolgens andere landen
in de Arabische wereld bereiken. Geloof
me, landen als Marokko en Egypte houden
heel goed in de gaten wat er in Turkije ge
beurt. De perceptie bij veel burgers en poli
tici in West-Europa, dus ook Nederland, is
helaas dat ze die wereld, te beginnen met
Turken, buiten de deur willen houden om
dat het moslims zijn."
De Turkse first lady' zat onlangs met een
hoofddoek op naast de Britse koningin Elisa
beth tijdens een banket.
„De helft van de Turken vindt het goed,
de andere helft niet. Het is zo ingewikkeld
geworden, dat het bijna niet meer is uit te
leggen. Regeringspartij AKP is nu zes jaar
aan de macht en is van een soort SGP ver
anderd in een soort CDA. De partij van
premier Erdogan wil een moderner Tur
kije. Zo wil de AKP afschaffing van het ver
bod op het dragen van een hoofddoek op
universiteiten. Het hooggerechtshof heeft
net zijn veto daarover uitgesproken, maar
ik vind het juist een democratische maatre
gel. Zolang die er maar niet toe leidt dat
studentes die geen hoofddoek willen dra
gen zich gedwongen voelen er een te gaan
dragen."
Uw vrouw, geboren en getogen in Turkije, is
veel sceptischer dan u als buitenstaander.
„Zij is een kritische journaliste. Als vrouw
is ze ook angstiger, ze heeft veel te verlie
zen. De AKP heeft wel degelijk gebroken
met het verleden en is echt niet van plan
langs slinkse wegen uiteindelijk de sharia,
de islamitische wetgeving, in te voeren.
Niettemin is de situatie wel veranderd. De
weerstand tegen toetreding, zowel in Tur
kije als Europa, is toegenomen. Mijn stand
punt is niet overal zo populair meer. Na elf
jaar is het tijd voor iets anders. Ik heb geen
enkel probleem met het steeds weer verde
digen van een afwijkend standpunt. Ik ben
niet bang voor een eigen mening."
Een oud-Marxist is dat wel gewend.
„Ikiieb vroeger Marxistische literatuur uit
gegeven en gelezen en het is goed daar
Joost Lagendijk
Geboren: 8 juni 1957 in Roosendaal.
Burgerlijke staat: Getrouwd met
Nevin Sungur, geen kinderen.
1984-1985: Inkoper bij boekhandel
Van Gennip in Amsterdam.
1985: Afgestudeerd als historicus,
Rijksuniversiteit Utrecht.
1988: Redacteur Socialistische
Uitgeverij Amsterdam (SUA).
1998: Campagneleider voor de
gemeenteraads- en Tweede Kamer
verkiezingen GroenLinks.
Vanaf 1998: Lid Europees Parlement
voor GroenLinks.
2000: Publicatie Brussel-Warschau-Kiev.
Op zoek naar de grenzen van de
Europese Unie (samen met Jan Marinus
Wiersma).
2004: Publicatie Na Mars komt Venus.
Een Europees antwoord op Bush.
2007: Publicatie Sturen bij de
mostimburen. Hoe Europa de democratie
kan bevorderen (samen met Jan
Marinus Wiersma).
kennis van te nemen. Maar vorming, ont
wikkeling, is ook afscheid nemen van wat
je geleerd hebt. Dankzij Rob van Gennip
heb ik ingezien dat je nog zulke mooie boe
ken kunt uitgeven, maar dat je er niets aan
hebt als je ze niet kunt verkopen. Als me
dewerker van Andrée van Es, fractieleider
van de toenmalige PSP, heb ik geleerd dat
je je nooit moet opsluiten in je eigen poli
tieke denkbeelden."
Dat klinkt niet als een geboren politicus.
„Ben ik ook niet. Ik voetbalde, was op
school een verlegen jongetje en wilde
sportjournalist worden. Mijn vader vond
politiek een vies spelletje, zeker linkse poli
tiek. Ik werd pas op mijn 22e, 23e politiek
actief Mijn vader vond dat niet leuk, maar
hij deed er nooit moeilijk over. Hij voedde
mij juist op om de rug recht te houden.
„Mijn hele familie komt uit Zeeland, pro
testants dus, maar mijn vader moest voor
zijn werk verhuizen naar Roosendaal, een
overwegend katholieke stad. Ik ben daar
geboren en opgegroeid en altijd een soort
minderheid geweest. Mijn vader zei in die
tijd altijd dat ik niet bang moest zijn an
ders te zijn, dat ik me er nooit voor moest
schamen.
„Bij de begrafenis van mijn moeder, een
maand geleden, las ik voor het eerst weer
de tekst die ik veertien jaar eerder maakte
bij de dood van mijn vader. Ik denk er nog
steeds zo over: mijn ouders hebben er
voor een zeer belangrijk deel voor gezorgd
dat ik ben wie ik ben. Vooral mijn vader
zei altijd tegen mij en mijn zus: 'Ik heb
niet kunnen doen wat ik wilde, maar ik zal
alles doen om te zorgen dat jullie dat wel
kunnen'. Ik was de eerste in de familie die
kon doorleren, de eerste die naar de uni
versiteit ging. Ik heb mijn ouders altijd
enorm gewaardeerd voor hun houding.
„Mijn vader heb ik op zijn 67e zien weg
kwijnen aan leverkanker. Met dat in het
achterhoofd ben ik 'blij' dat mijn moeder
dat bespaard bleef. Ze overleed aan een in
wendige bloeding waarvan de oorzaak niet
is achterhaald, ook niet na obductie. Haar
dood is nog vers voor me, maar ik voel me
geen wees nu ik beide ouders kwijt ben."
Straks woont u in Istanbul.
„Als ik volgend jaar geen politicus meer
ben, wil ik me met Turkije blijven bezig
houden, op de universiteit of in een denk
tank. Dat zou best wel eens in Istanbul
kunnen zijn."
Daar krijgt u geen heimwee?
„Laatst waren we de aanleunwoning van
mijn moeder aan het opruimen en daar la
gen spullen die me aan vroeger deden den
ken. Verrek, dat was... Dat zijn momenten
waarop ik het even moeilijk heb. Ik ga
vaak met de trein vanuit Brussel naar Den
Haag en dan kom ik langs Roosendaal. Vo
rige keer besprong me de gedachte dat ik
daar vermoedelijk nooit meer zal uitstap
pen."
