Huidkanker
12 I Donderdag 19 juni 2008 PZC
De schaduwzij
Ia, in eerste instantie was Reggie van
der Veeken (37) toch wel geschrok
ken. Het begon met een wondje op
zijn neus dat maar niet heelde. Toen
werd het een verdikking van de huid.
„Het deed geen zeer, maar het is niet
:ig als het blijft groeien en niet over
gaat", zegt Van der Veeken. Deze week liet
hij het plekje wegsnijden in de Mauritskli-
niek. De dermatoloog had gezegd dat het
slechts een plaatselijk ongemak was en dat
het nu weg is. „Maar onwillekeurig vraag je
je toch wel af of het echt niet terugkomt",
zegt Van der Veeken. Over twee weken
krijgt hij de uitslag.
Elk jaar organiseren de Mauritsklinieken
(dermatologische poliklinieken in Den
Haag, Utrecht en Nijmegen) de Week van
de Huid en dit jaar staat het thema 'huid en
zon' centraal. Tot en met 20 juni kunnen
mensen met een verdachte plek op de huid
voor een gratis consult naar de Mauritskli
nieken. Die hopen op deze manier een bij
drage te leveren aan de strijd tegen huidkan
ker.
De cijfers liegen er niet om: telde Neder
land in 2000 nog ruim twintigduizend nieu
we gevallen van huidkanker, in 2015 zullen
dat er bijna 37.000 zijn, een stijging van
liefst 75 procent. Dermatoloog Daan der
Ontstaan van huidkanker
Met de zomervakantie in zicht
verheugen velen zich op een
zonnige trip naar het zuiden. Maar
de koperen ploert kan veel schade
aanrichten, het aantal gevallen van
huidkanker in Nederland groeit
explosief. „Het besef dat je niet
onbeschermd in de zon kunt gaan
liggen, moet bij veel volwassenen
nog postvatten."
door Joost Bosman
Kinderen verklaart de toename doordat we
met z'n allen veel meer dan vroeger op reis
gaan. En dan liefst naar zonnige landen.
Ook ligt er een maatschappelijke verande
ring ten grondslag aan de toename van
huidkanker. Der Kinderen: „Aan het begin
van de twintigste eeuw betekende een ge
bruind gezicht, dat je een 'buitenwerker'
was, en dus niet het 'goede leven' leidde.
De betere banen, zo vond men toen, waren
op kantoor. En dus had je een goede baan
als je een bleke huid had. Tegenwoordig is
dat precies andersom. Bruin zijn, betekent
welstand."
Daarnaast stelt de dermatoloog dat er spra
ke is van een generatieverschil. „Opvoeding
is heel belangrijk: je doet wat je ouders de
den, en zij stuurden ons vrolijk de zon in.
Ze hadden nog geen enkel besef dat dat
slecht kon zijn. Nu zie je jonge moeders
hun kinderen wel goed insmeren, maar zélf
nog steeds onbeschermd in de zon gaan lig
gen. De notie dat dat niet kan, moet bij veel
volwassenen nog postvatten", aldus de der
matoloog.
Huidbeschadiging door zonnestraling, zo
zegt Der Kinderen, hoopt zich op over een
termijn van twintig tot dertig jaar, zorgt
voor toenemende schade en kan uitmon
den in een vorm van huidkanker. Want dat
de zon de grootste boosdoener is voor de
ziekte, staat volgens Der Kinderen vast.
„Het verband tussen zonnestraling en huid
kanker is gelijk aan dat tussen roken en
longkanker." Daarbij onderscheidt de der
matoloog twee soorten van schade: die
door veel in de zon te zijn en acute schade
door verbranding. Beide kunnen leiden tot
huidkanker. Schade door te veel in de zon
te verblijven, kan het zogeheten basaalcel-
carcinoom (zie infografiek) tot gevolg heb-
UV- straling
Bij het ontstaan van
huidkanker speelt
(onzichtbaar)
ultraviolet in het
zonlicht een
belangrijke rol.
Dwarsdoorsnede
van de huid
UV-fïlter
Een ultravioletfilter
is een chemische
stof die de huid
beschermt tegen de
schadelijke gevolgen
van UV-stralingen
wordt gebruikt in
zonnebrandcrèmes.
Huidkanker
Drie veel voorkomende
soorten huidkanker:
Huidkanker ontstaat wanneer gewone huidcellen veranderen in
kwaadaardige cellen, die ongeremd kunnen groeien. Het is de meest
voorkomende soort kanker in Nederland en wordt veroorzaakt door
UV-straling die de huid binnendringt.
Drie veel voorkomende soorten huidkanker
Plaveiselcelcarcinoom
Kwaadaardige tumor van de huid. Zit aan de
buitenkant van de opperhuid. Kan uitzaaien
naar de rest van het lichaam. Vooral gezien op
de aan zon blootgestelde huid.
Risicogroep: mensen met een licht huidtype.
Basaalcelcarcinoom
Meest voorkomende kanker. Zit aan de
onderkant van de opperhuid. Ontstaat op
veelvuldig aan de zon blootgestelde delen van
de huid. Zaait (vrijwel) nooit uit.
Risicogroep: mensen met een licht huidtype.
Maligne melanoom
Agressief groeiende tumor die snel uitzaait.
Levensbedreigend. Ontstaat uit pigmentcellen
(melanocyten) die overal in de huid voorkomen.
Risicogroep: alle leeftijden, met name mensen
van 30-60 jaar.
Lederhuid (bindweefsel)
Huid beschermt zichzelf tegen UV-straling door het
aanmaken van pigment (melanine) dat in de cellen
van de opperhuid wordt gelegd ('bruinen'). Hierdoor
wordt de kans op het onstaan van schade aan het
DNA sterk verminderd. Zeer blonde mensen of
mensen met rood haar maken moeilijk pigment aan
en hebben een veel groter risico op huidkanker.
Verbranding: Bloedvaten in
de lederhuid zetten uit
waardoor de huid rood
wordt. Beschadigde cellen
kunnen kanker veroorzaken.
Australië
Hoe dichter bij de
evenaar, hoe
sterker de UV-
straling. Australië
kent het hoogste
aantal gevallen van
huidkanker ter wereld.
Kreeftskeerkring
Evenaar
Steenbokskeerkring
ben, werkelijke zonlichtverbranding de ge
vaarlijker vormen plaveiselcelcarcinoom en
melanoom.
De veelgehoorde veronderstelling dat huid
kanker de minst ernstige vorm van kanker
is, vindt Der Kinderen een misvatting. „Een
verdikking van drie milimeter in het ge
zicht valt nu eenmaal eerder op dan op het
darmslijmvlies. Daardoor wordt het sneller
herkend en kun je er eerder bij zijn. Het
hangt er ook maar vanaf welke vorm van
huidkanker je hebt. De meest voorkomen
de vorm van huidkanker zaait bijna nooit
uit. Maar een kwaadaardige moedervlek
kan in een vroeg stadium wel uitzaaien."
Overigens wil Der Kinderen niet zeggen,
dat je helemaal moet wegblijven uit de zon.
„Natuurlijk draagt zonlicht bij aan het ge
voel van welbehagen en maakt het vitami-
ne-D aan, goed tegen botontkalking. Maar
het blijft een kwestie van doseren: zonlicht
is goed, maar met mate. Per persoon is de
aanvaardbare hoeveelheid verschillend."
Der Kinderen adviseert gemiddeld niet
meer dan twintig minuten in de zon per
dag, afhankelijk van de zonnecrème die ie
mand gebruikt. Heb je factor 2 dan kan dat
zo'n veertig minuten zijn en met factor ro
al 200 minuten per dag. Maar omdat de zon
langer schijnt dan drie uur, adviseert Der
Kinderen factor 20 tot 30. „Want ook als je
niet gaat liggen zonnen, word je evengoed
blootgesteld aan straling. Zelfs in de scha
duw."
Registratie van het aantal gevallen
van huidkanker voor heel Europa be
staat niet, maar Der Kinderen is er
van overtuigd dat de ziekte in Noord-Euro
pa meer voorkomt dan in het zuiden van
het continent. Dat lijkt tegenstrijdig, de zon
in die landen schijnt immers meer en feller.
Maar mensen daar wapenen zich ook veel
beter. „In het Midden-Oosten gaan ze ge
heel gekleed de zon en de zee in. En waar
om denk je dat ze in Italië en Spanje een
siësta houden? Op die momenten schijnt
de zon het hardst en moet je eruit blijven."
Overigens zijn landen als Australië en
Zuid-Afrika (overwegend heel zonnig en
met een grote blanke bevolking) wat aantal
len gevallen van huidkanker betreft nog
slechter af dan Noord-Europa. „In Australië
is de ozonlaag ook nog eens een stuk dun
ner. De regering neemt inmiddels maatrege
len. Zo zijn er geen schoolpleinen meer zon
der bomen", weet Der Kinderen.
Reggie van der Veeken herkent het beeld
dat de dermatoloog schetst wel. „Ja, je zorgt
er goed voor dat je kinderen beschermd de
zon ingaan. Ik ben echt een zonaanbidder,
maar besteedde aan protectie nooit veel aan
dacht. Dat zal vanaf nu wel anders wor
den."
infographic: JD, CN bron: www.huidinfo.nl
El
Zie ook de folder op www.kwf.nl
UV-straling en bescherming
Een van de soorten straling die de zon uit
zendt, is UV-straling. De kracht daarvan is af
hankelijk van verschillende factoren.
p Het jaargetijde: in de zomer is er meer zon
licht dan in de winter, dit heeft te maken met
de baan van de aarde om de zon.
Het tijdstip van de dag: midden op de dag
staat de zon loodrecht boven het aardopper
vlak en hoeft maar een relatief korte afstand
door de dampkring te worden afgelegd. De
hoeveelheid UV-straling is dan het grootst.
p De breedtegraad: hoe dichter bij de evenaar,
hoe meer UV-straling.
p De hoogte: in de bergen is er minder UV uit
het licht gefilterd dan op zeeniveau.
p Weerkaatsing: wanneer UV wordt weer
kaatst door sneeuw, water of zand is er spra
ke van sterke verhoging van UV: de straling
komt nu immers uit meerdere richtingen.
p Extra filters: bij zware bewolking dringt er
maar weinig UV door naar het aardoppervlak.
p Bescherming tegen UV-straling
p Het dragen van T-shirts of blouses op zomer
dagen. Wanneer men langdurig in de zon
blijft is het wel verstandig om de huid onder
de kleding toch in te smeren met zonnebrand-
creme.
p Hoeden en petten. Hoe breder de rand van
de hoed, hoe meer schaduw op het gelaat,
hoe beter dus de bescherming. Het nadeel
van petten is dat ze maar aan één kant scha
duw geven. Afhankelijk van hoe de pet gedra
gen wordt is het gezicht of de nek be
schermd.
p Mijd felle zon. De zonkracht is rond het mid
daguur altijd het sterkst. Probeer daarom op
die momenten de zon te mijden. In Noord-Eu
ropa is dat 's zomers tussen 12.00 en 15.00
uur. In (sub-)tropische gebieden is deze perio
de vaak aanmerkelijk langer.
p Zonnebrillen. Ook de ogen kunnen door
UV-straling worden beschadigd. Draag daar
om zonnebrillen met een goed UV-filter.
Koop voor kinderen nooit speelgoedzonnebril
len zonder goed UV-filter. Deze zijn schadelij
ker dan helemaal geen zonnebril dragen, om
dat de iris door het wegvangen van het zicht
bare licht extra open gaan staan zodat het
UV, dat dwars door de glazen (of het plastic)
heen gaat, makkelijker in het oog doordringt.
