Nieuwe raadkaart
Een schuurkerk zonder toren
Buitengebied
'n Dialectzonnetje zeker?
Deze week opnieuw een dorpsgezicht waar de kerk in het midden is ge
houden. Wel van een ander dorp dan de opgave van verleden week. De
prentbriefkaart komt uit de collectie van verzamelaar Hans Linden-
bergh. De vraag luidt welk dorp is afgebeeld. Oplossingen kunnen tot en
met donderdag 19 juni worden gestuurd naar: Redactie PZC Buitenge
bied, postbus 31, 4460 AA, Goes; fax 0113-315669; e-mail
redactie@pzc.nl.
Onder de inzenders van een goede oplossing worden drie waardebon
nen verdeeld.
22 Zaterdag 14 juni 2008 PZC
Kersten uit Yerseke. Het kerkge
bouw is plechtig in gebruik geno
men op vrijdag 4 september 1914
's avonds om half zeven door de
zelfde predikant. Het pand heeft
als kerkgebouw gediend tot no
vember 2000. Sinds 22 november
van dat jaar is de nieuwe kerk aan
de Oostsingel 21 in gebruik, schuin
tegenover de oude."
Volgens B. Verijzer uit Kruiningen
is de man met hoed Johannes Bras
en de man met fiets Ko Melis.
Stevense meldt dat de gereformeer
de gemeente eerder diensten hield
in een uit 1889 daterend gebouw
aan de Westsingel. „Dit kerkje
werd in de volksmond 'Lombok'
genoemd en is later afgebroken.
Een bekend voorganger was des
tijds 'oefenaar' Laurus Boone.
Voordien werden ook wel dien
sten gehouden in een aan Adriaan
van Overbeeke toebehorende land-
bouwschuur, het 'planken' kerkje
genoemd."
Wim Verplanke uit Veenendaal
wijst op de bouwstijl van het bede
huis: „Het kerkgebouw is een ty
pisch Kersten-kerkje. Een Afge
scheiden schuurkerk zonder to
ren." Dat behoeft wat toelichting.
De gemeenten die zich vanaf 1834
afscheidden van de Nederlandse
Hervormde Kerk omdat ze von
den dat daar te veel ruimte kwam
voor vrijzinnigheid, hielden reke
ning met terugkeer. Ze zouden ze
ker weer toetreden tot de 'kerk der
vaderen' wanneer deze zich weer
zou richten op de oorspronkelijke
koers. Daarom bouwden de afge
scheidenen bedehuizen zonder to
ren, die er niet uitzagen als klassie
ke kerken. Veelal werden die van
wege het uiterlijk schuurkerken ge
noemd. Van wederkeer kwam het
niet en de schuren hebben op veel
plekken plaatsgemaakt voor kloe
ke tempels. Torens blijven, op uit
zonderingen zoals in Goes na, nog
altijd achterwege, of ze zijn be
scheiden van omvang.
De waardebonnen gaan naar C. Ka-
relse (Heinkenszand), C. J. Kroon
(Hulst) en J. Walhout (Goes).
door Willem Staat
Heel veel mensen herken
den in de vorige week af
gebeelde kerk het bede
huis van de gereformeer
de gemeente in Borssele. Slechts
een inzender situeerde de kaart
niet in Borssele, maar in Kamper
land.
De foto van de kerk aan de Oost
singel 14 is volgens Middelburger
Kees Stevense rond 1920 gemaakt:
„Over belangstelling had onze foto
graaf niet te klagen: bijna het hal
ve dorp was er getuige van dat
hun kerkje en zijzelf werden 'uitge
trokken'. Blikvanger is natuurlijk
het in 1914 gestichte kerkje van de
gereformeerde gemeente (het on
derschrift op de kaart meldt abu
sievelijk Oud Ger. Kerk). Dit kerk
je is gebouwd door aannemer Jan
de Muynck. De bouwkosten be
droegen 8800 gulden."
W. de Kok uit Borssele verstrekt
data: „de eerste steen is gelegd op
14 mei 1914 door dominee G. H.
M
door Rinus Willemsen
„Kiek 's 'n bitje uut", hoor ik een moeder tegen
d'r dochtertje zeggen, „anders bin je 't zóó
kwiet." De woorden zijn nog maar net uit moe
ders mond, of de kleine meid is inderdaad d'r
pakje sap kwijt. Met een doffe plof valt 't op 't
grint naost de rails. „Mamma, 't pakje is weg",
pruilt het kleintje.
Het is vriedagmiddag, vorige weeke, iets over vie
ren. Op het station van Rilland-Bath. Een 'êêle
dag bin 'k naor een bieêênkomst gewist over
'School en Dialect' in Rilland. Vee geproat, vee
geluusterd. Allicht gaot het dialect achteruut, en
zeker bie de joenge gasten. Daorom zou t'r op
schoole wat an gedaon moeten worren. Lessen
in dialect. Of lessen over dialect. Zó maor een
paor uurtjes in de weke. „Dien tied is verbie",
roept 'r iemand deur 'n microfoon, 't Helmt
deur 'êêl de zaole, van 'arter nao zachter: „Ver
bie, verbie, verbie." En langzaom stérft het uut,
toedat 't nie mêê verstaonbaor is. De zaole
luustert stille, allêêne 't geroenk van de afzuug-
kappen is nog te 'öóren. Gêên méns zegt 'r wat,
mao dan staot 'r iemand op. „Me moeten lessen
geven op schoole over dialect. Me moeten dê
kinders wèrm maoken voo dialect. Laoten voe
len dat dialect schöóne is, ook van dezen tiid is."
En zóó gaot ie mao vérder: „Nii mêêr proaten
over de buuzekachel, 't petrolietoestel en de bed
stee, da's allemaol antiek. Da's voo 't museum.
Dialect op je weblog, op je mobieltje, op je com
puter, op de radio en tillevisie", gaat ie vèder,
„mao nie opleggen in de klasse."
Noe gaot in Zêêland 't dialect nog niet zo rap
achteruut as in Braobant. In 't noorden van 't
land, dao gaot 't goed. En ook in 't óósten. Da
wier ons dao verteld, daor in Rilland. Mao toch
ee. „Je ontkomt 'r nie an joeng", zegt m'n buur
man an taofel tussen de middag, ,,'t Is noe êên-
maol de tied." Oewel d'r allemao ménsen uut
'êêl 't land zaoten 't eten, wier t'r dao toch bie-
nao allêên maor 'Öllands gepraot. En ze praot-
tende glad nii over dialect. Bêl nêed. Over ver-
kantie 'iere en verkantie daore. En over 't voet
bal. Vee over voetbal, vrêêd vee. Niks over dia
lect ee. Uutgezonderd 't bovenstaonde.
As 'k naor aflöóp van de vergaoderieng deur 't
durpje stappen, zien 'k dat de kèrremesse opge
bouwd wóór. Een paor opgeschoten joengers
die op udder fietsen staon te kieken naor de vol
le vrachtwaogens in de straote, staon druk te
kletsen. „Glad nii, ik kieke wel uut. Ik zette mien
fiets wel bien mien opoe. Anders wóór 't loape
noar naer 'uus", roept 'n vintje van een jaor of
dertiene. „Alles wóór 'erinneweerd." Vèderop,
bie den ambachtelijke slaoger staot 'r 'n vrouwe
mee d'r fietstassen vol, te modderen om tussen
d' auto's deur weg te kommen. „Wat 'n drukte
ee vrouwe", zeg ik, binst dan 'k verbie loop. „Da
kan je wi zegge", lacht ze, „en 't is nog mae vrie-
dag vö kaermisse."
Op 't station bin 'k allicht te vroeg voo den
trein. Glad gêên anspraoke. Dan komt 'r 'n moe
der mee d'r dochtertje. Een meisje van 'n jaor of
drie, viere. „Jae, jae, ook vee te vroeg ee. Mae da
bin ons gewénd ee?" En dan nog even over 't
weer, over de regen en de bussen die mae bluu-
ve staeke. An regen ook zeker gin gebrek 'ehad?
Intussen is de kleine meid an 'n pakje sap begon
nen en balanceert ze langst de rand van 't per
ron. „In 't óósten schient 'r 'n lekker zunnetje",
zegt moeder tegen me, binst as Jacobientje
langst de perronrand 'ienkelt. Da's daorom te ge-
vaorlijk en ze roept de kleine meid terug. Dan
valt het pakje sap neffest de rails. Van schrikt?
Messchiens. As de trein aankomt, valt 'r een mie
zerig regentje. „In 't óósten 'n zonnetje? Een dia
lectzonnetje zeker?"
