van Europese natuurregels
'In voederen
van vogels
zijn wij
de besten'
i
Zaterdag 14 juni 2008 9
land eindelijk eens werk te maken van de
officiële aanwijzing van speciale bescher
mingszones in het kader van de Europese
Vogel- en Habitatrichtlijnen. 'En wat mag
dat dan wel betekenen voor bestaande eco
nomische activiteiten?', vroegen enkele Ka
merleden die er een slecht voorgevoel bij
hadden. Staatssecretaris Faber beweerde -
ingefluisterd door haar ambtenaren - dat
er geen gevolgen zouden zijn. Haar opvol
ger CDA-minister Cees Veerman (2002-
2007) heeft veel voor de schelpdiersector
gedaan, maar ook hij ondernam juridisch
geen actie.
Mosselkweker en -bestuurder Wout van
den Berg uit Bruinisse vertelt: „We heb
ben er ten tijde van Faber al op aangedron
gen de schelpdiersector als bestaand ge
bruik in de Waddenzee te benoemen. Dat
werd afgedaan als overbodig."
Politiek Den Haag wiegde de mosselkwe
kers dus in slaap. Ja, de mechanische kok
kelvisserij in de Waddenzee lag wel con
stant onder vuur van natuur- en milieuor
ganisaties. Maar die tak van sport is toch
van een andere orde dan de veel oudere
mosselkweek, was het idee. Kokkelvissers
brengen hun oogst direct op de markt.
Mosselkwekers doen dat niet. Ze ver-
zaaien mosselzaad op kweekpercelen in
de Waddenzee, waar het in twee, drie jaar
uitgroeit tot grote mosselen.
Als gevolg van het gevecht rond de mecha
nische kokkelvisserij tikte ondertussen
een tijdbom. Horend dol geworden van al
le beroepsprocedurs tegen de mechani
sche kokkelvisserij riep de Raad van State
de hulp in van het Europees Hof van Justi
tie in Luxemburg. 'Hoe moeten we de Eu
ropese natuurrichtlijnen uitleggen?', luid
de de vraag. In februari 2004 kwam het
Luxemburgse Hof met een reactie die nog
steeds nadreunt. De mechanische kokkel
visserij moest voortaan van tevoren aanto
nen dat zij geen schade toebrengt aan de
natuur, luidde het oordeel.
Wout van den Berg
Mosselkwekers zagen de ernst van die uit
spraak in. 'Als zoiets collega-vissers kan
overkomen, waarom ons dan niet?' De
druk op de mosselsector om te verduurza
men, om onafhankelijker te worden van
het in de Waddenzee gevallen mossel
zaad, was ook al opgevoerd. En in het
voorjaar van 2002 hadden de Waddenvere
niging en Vogelbescherming voor het
eerst bezwaar aangetekend tegen een ver
gunning voor mosselzaadvisserij. Dé strijd
was begonnen, in februari 2005 gevolgd
door de eerste mokerslag. De Raad van Sta
te verklaarde de kokkeluitspraak uit
Luxemburg ook van toepassing op de mos
selzaadvisserij.
Wout van den Berg - die ooit een tijdje
biologie studeerde aan de universiteit -
sloeg aan het internetten. Hij hield in het
voorjaar van 2005 een jaarrede in Bruinis
se met een onheilspellende boodschap.
'Ook wij mosselkwekers moeten eraan ge
loven.'
Overleg met natuur- en milieuorganisaties
volgde, maar dat mislukte. De eisen en
wensen liepen te ver uit elkaar. 'We vissen
al zeker honderd jaar op mosselzaad in de
Waddenzee. Wat doen we opeens ver
keerd?', was de grondgedachte bij de mos
selkwekers. Ze voelden zich bovendien ge
sterkt door minister Veerman. Hij had
hen zojuist tot 2020 de ruimte gegeven op
mosselzaad te vissen, als ze serieus werk
gingen maken van innovaties.
De Waddenvereniging en Vogelbescher
ming voelden zich ook sterk staan. Zij wis
ten met de ingewikkelde Europese natuur
regels aan hun zijde dat minister Veer-
mans beleid zo goed als zeker juridisch op
drijfzand was gebouwd.
Voorjaar 2006 zagen de partijen elkaar
weer in Den Haag bij de Raad van State.
Mosselkwekers mochten nog wel vissen,
oordeelde de Raad van State voorlopig. De
definitieve uitspraak over die voorjaarsvis
serij 2006 volgde onlangs, op 27 februari
2008, een zwarte dag voor de mosselsec
tor. Voorlopig is mosselzaadvisserij verbo
den, tot er meer duidelijk is over mogelij
ke schadelijke gevolgen of er moet een juri
dische oplossing komen.
De mosselsector heeft het tij langs politie
ke of juridische weg niet kunnen keren.
Van den Berg volgt daarom sinds 27 fe
bruari doelbewust een andere strategie, sa
mengevat onder de leuze 'De groene leu
gen'. Hij probeert natuur- en milieuorgani
saties in het hart treffen, door hun draag
vlak bij subsidiegevers en in de samenle
ving te ondermijnen. De intellectueel in
hem ziet meer. „De visserijtak van het mi
nisterie van Landbouw doet er alles aan
om de sector boven water te houden, ter
wijl de natuurtak de andere kant oproeit."
En hij stelt nuchter vast. „De Raad van Sta
te had in 2006 de visvergunning al kun
nen verbieden. We zijn gematst, waar
door we in 2006 en 2007 tenminste nog
hebben kunnen vissen."
foto's Ronald den Dekker
Jaap Schot: „Net als bij de
boer is goeie grond voor de
schelpdiervisser alles. Die
levert het voedsel voor de
mossel. Maar dat wil niet
zeggen dat het dan ook elk
jaar goed is. We weten al
honderd jaar dat je die ga
rantie niet hebt. Dat is de
natuur."
„De quota voor mosselzaad
zijn ingevoerd nadat we in
1990 de schuld kregen van
het ontbreken van zaad op
de Wadden. Dat zaad is
weggewaaid, maar volgexas
de Waddenvereniging had
den wij dat allemaal opge
vist. Dat betekende de ken
tering voor ons. Later werd
de Oostelijke Waddenzee af
gesloten."
„Toch ging het nog wel
goed. Omdat er meer vraag
was dan aanbod, lagen de
prijzen hoog. We hebben
zeker nog topjaren gehad.
Maar de terugloop ging
door. Nog meer gebieden
werden gesloten."
„Ook het verhaal over de ei-
dereenden is toen begon
nen. Die vogels zouden
geen voedsel meer hebben,
omdat wij het zaad opvis
ten. Maar die eenden zijn
na ons gekomen. Ze zijn
daar juist omdat wij vissen.
Wij zorgen voor vijftien
procent meer biomassa op
de Wadden. Mosselvissers
zijn de beste vogelvoeder-
aars van Nederland."
