'Ik word er ook niet blij van als hier een ouder komt en aan het eind van het gesprek
blijkt dat het toch te duur is. Ik gun ieder kind kleine klassen en veel aandacht'.
Particuliere scholen zitten in de lift. Het aantal leerlingen
en het aantal scholen groeit. Steeds meer ouders en
leerlingen zien ze als een alternatief voor het in hun ogen
haperende reguliere onderwijs.
Luzac en Stebo
Koen Bakker, Stebodirecteur Utrecht.
PZC Donderdag 12 juni 2008 13
tekst Niek Opten, Miriam van den Brand, Joep Trommelen
foto Rianne den Balvert
Weer gewoon leren
Een herenpand aan de sjieke Nieu-
wegracht in Utrecht. Een smalle
gang. Een waarschuwing op de
muur: roken maakt meer kapot
dan je lief is. Wie wordt betrapt
tussen de lessen mag zich om half negen
melden. Aan de muren foto's van alle leer
lingen en leraren. Een lichtkrant meldt dat
Chantal vandaag ziek is.
Stebo, een middelbare particuliere school,
laat zich graag voorstaan op het kleinschali
ge karakter. Hier kennen leerlingen en lera
ren elkaar nog. Hier zitten maximaal negen
kinderen in een klas. Directeur Koen Bak
ker vergelijkt het met een gezin. „Leraren
weten het als het uit is met een vriendje of
vriendinnetje, ze weten wat er speelt."
Die sfeer is voor sommige leerlingen wel
wennen. „Ze zijn verwaarloosd in het gewo
ne onderwijs en moeten hier twee weken
echt even aanpassen."
Het particuliere onderwijs in Nederland zit
in de lift. Het aantal leerlingen aan institu
ten als Luzac en Stebo was vorig jaar 2.971,
een groei van bijna 20 procent vergeleken
met 2005. In Nederland zijn volgens de On
derwijsinspectie zeven particuliere onder
wijsinstellingen actief Het Luzac College en
Lyceum zijn veruit de grootste. Alle scholen
groeien.
Stebo in Utrecht, de school heeft ook loca
ties in Amsterdam en Den Haag, heeft 164
leerlingen. Meer wordt het niet. „Dan gaat
het karakter veranderen, dat willen we niet.
Als het nodig is openen we een nieuwe ves
tiging", zegt Bakker.
Privéscholen vragen een flinke bijdrage van
ouders. Het zijn bedrijven en ze krijgen
geen geld van het ministerie. Het lesgeld va
rieert tussen de 18.000 en 25.800 euro voor
een jaar. Uit een onderzoek uit 2006 bleek
dat ouders die hun kind naar een particulie
re school sturen, een gemiddeld inkomen
tussen 68.000 en 80.000 euro hebben. Een
derde verdiende zelfs meer dan 91.000 euro.
Een particuliere school is dus niet voor elke
ouder een optie. „Nee, dat is inderdaad niet
eerlijk", zegt Bakker. „Ik word er ook niet
blij van als hier een ouder komt en aan het
eind van het gesprek blijkt dat het toch te
duur is. Ik gun ieder kind kleine klassen en
veel aandacht."
Kritiek op de scholen is er altijd geweest.
Het meestgehoorde verwijt is dat ouders
een diploma kopen voor hun kind. Eva van
der Wal (18) is het daar niet mee eens. Ze
heeft net haar eindexamen havo op Stebo
achter de rug en bereidt zich alvast voor op
de herexamens, waarvan ze zeker weet dat
ze eraan komen. „Het is hier hard werken.
Ik ben van negen tot vijf bezig. Je krijgt het
niet cadeau."
De privéscholen zouden hun schoolonder
zoeken (so) te makkelijk maken, om de
kans op slagen voor hun leerlingen te ver
groten. De Onderwijsinspectie start een on
derzoek. Bakker erkent dat het probleem
ook bij Stebo speelt. „We hebben daar maat
regelen tegen genomen en het verschil tus
sen so en centraal eindexamen is nu al klei
ner. Er zijn wel verklaringen voor. Faalang-
stige leerlingen kunnen we hier heel per
soonlijk begeleiden. Maar het centraal eind
examen is aan vaste regels gebonden. Daar
kunnen we een leerling die in huilen uit
barst niet even rust gunnen."
Stebo is in 25 jaar veranderd van een insti
tuut dat cursussen verzorgde in een comple
te middelbare school. Ook het soort leerlin
gen dat terechtkomt op een particuliere
school is de laatste jaren veranderd, heeft
Bakker gemerkt. „In het begin waren het
vooral gedragsgestoorde kinderen. Sinds een
jaar of tien zijn het de gewone leerlingen.
Ouders hebben het geld en gunnen het
zoon of dochter."
Anna Bakker, directeur van Paepon, een
platform van erkende particuliere onderwij
sinstellingen, bevestigt dit. Volgens haar
staan particuliere scholen de laatste jaren
sterker in de belangstelling 'omdat ouders
het belang van goed onderwijs voor de toe
komst van hun kinderen in onze kenniseco
nomie steeds beter inschatten'. „Ze beseffen
dat ze daar zelf in moeten investeren. En
daarnaast hebben ouders door de aangetrok
ken economie meer te besteden. In plaats
van een tweede huis kiezen sommigen voor
de opleiding van hun kinderen. Het is in Ne
derland gewoon geworden te sparen voor
onderwijs."
Daarnaast is ook sprake van onvrede over
het normale onderwijs. „Mensen hekelen
de massaliteit en het gebrek aan structuur
en begeleiding. Dat zijn vaak extra motie
ven om te kiezen voor particulier onderwijs
maar niet de hoofdreden."
Wim Duif, directeur van de Amsterdamse
Stebo-vestiging, kent de klaagverhalen van
ouders over 'normale' scholen. „Te grote
klassen, te weinig kennisoverdracht, de
moeite die scholen hebben om docenten te
vinden, onbevoegden voor de klas. Van dat
laatste hebben wij in ieder geval geen last.
We hielden vorig jaar een open dag voor do
centen. We konden dertig mensen ontvan
gen, er meldden zich er driehonderd. Niet
omdat we meer salaris betalen, want dat is
niet zo, maar gewoon omdat ze hier het on
derwijs kunnen geven dat ze willen geven."
De Onderwijsinspectie stelt steeds meer ei
sen. Particulier onderwijs moet steeds vaker
aan dezelfde eisen voldoen als het reguliere
onderwijs. Koen Bakker van Stebo vindt dat
goed. „Maar daar kan in de toekomst wel
wat tegenover staan. Waarom zouden wij
geen geld krijgen per leerling? Voor extra's
kunnen ouders dan betalen. Zo kan het on
derwijs goedkoper worden."
Volgens Jan Lenders, docent onderwijskun
de aan de Radbout Universiteit in Nijme
gen, is er nog nauwelijks onderzoek naar
particulier onderwijs verricht. „We kunnen
slechts speculeren over de reden waarom
het groeit. Ik denk dat er wel degelijk een
verband is met de kritiek op het reguliere
onderwijs. Maar bewijzen daarvoor zijn er
niet."
Hij wijst nog op een ander aspect. „Tweever
dieners kunnen vaak weinig tijd en aan
dacht aan hun kinderen besteden. Die kun
nen ze 'kopen' op een particuliere school.
Bovendien vangen die scholen de kinderen
op als zij zelf nog aan het werk zijn."
In de gang van de Utrechtse Stebo-vestiging hangen foto's van leerlingen en leraren.
Luzac is met bijna 2.500 leerlingen
de grootste particuliere onderwijs
instelling in Nederland.
In 2007 trok het Luzac College
1.893 leerlingen die in één jaar de
laatste twee jaar van hun vmbo-t,
havo of vwo doorlopen om onder
een strak regime en begeleiding
hun diploma te halen.
Het Luzac Lyceum kent de laatste
jaren een ongekende groei; in
2007 had de opleiding 415 leerlin
gen, dubbel zoveel als het jaar daar
voor. Het lyceum is een volledige
middelbare school opleiding. 'On
derwijs op maat' is het devies.
Luzac biedt ook een negen maan
den durende voorbereiding op het
eindexamen aan op het Abel Tas
man College op Curasao. Ook is er
een InterCollege Business School,
waar studenten in drie in plaats
van vier jaar hun Bachelor of Busi
ness Administration kunnen halen.
Stebo is een kleinere particuliere in
stelling met vestigingen in Den
Haag, Utrecht en Amsterdam, met
diverse opleidingspaketten vmbo-t,
havo en vwo. Stebo zag het aantal
leerlingen groeien van 162 in 2006
tot 206 in 2007.
Ook kent Stebo een topklas, voor
leerlingen die met een 8 of hoger
willen slagen. Een deel daarvan
heeft dat nodig om rechtstreeks
toegelaten te worden tot studies
geneeskunde, tandheelkunde of
diergeneeskunde.
