Cultuur
Anders laten kijken naar natuur en evenwicht
Schilderij Theo Voorzaat
voor Marie Tak Museum
Paneel }an Gossaert verbeeldt vervulling
vurige liefdeswens van nimf Salmacis
Incanto treedt Boekje over
op in Gapinge Volkstuin op Zee
Domburgs museum ook
plek voor hedendaagse
Zeeuwse schilders.
Marinus van Dijke en
Paul Gees exposeren bij
Galerie Van den Berge.
16 I Dinsdag 10 juni 2008 PZC
DOMBURG - Het Marie Tak van
Poortvliet Museum in Domburg
heeft van een schenker, die ano-
niuem wil blijven, een schilderij
van kunstschilder Theo Voorzaat
uit Dreischor cadeau gekregen.
Voorzaat schilderde dit werk in
1981. De titel Alyscamps verwijst
naar een oude Romeinse begraaf
plaats bij Arles (Frankrijk), waar
Vincent van Gogh gewoond en ge
werkt heeft.
Voorzaat geeft: op zijn schilderij de
met bomen omzoomde laan en
het kerkje van Arles weer. Met een
zonnebloem en het uitlichten van
het kerkje in een voor Voorzaat
kenmerkende bol refereert de
Zeeuwse kunstenaar aan Vincent
van Gogh. Het schilderij is voor
zien van een bijschrift: 'If I could
have two things in one, the peace
of the grave and the light of the
sun'. Dat is de eerste strofe uit het
gedicht Moriturus van Edna St.
Vincent Millay. Voorzaat verwijst
hiermee naar de rusteloosheid en
het doodsverlangen van Vincent
van Gogh, maar ook naar diens fas
cinatie voor het schilderen van
zonlicht, het 'vuur van het leven'.
De schenker vindt dat dit speciale
werk van Voorzaat uitstekend past
in de collectie van het Domburgse
Marie Tak van Poortvliet Museum.
Hij benadrukt dat de eigen collec
tie van dit museum niet alleen be
staat uit werk uit 'de Domburgse
tijd' rond begin van de 20e eeuw,
toen Toorop, Mondriaan en vele
andere bekende schilders hier ver
toefden, maar ook uit werk van he
dendaagse Zeeuwse kunstenaars.
GAPINGE - Frank de Bruine (barok-
hobo) en Leen de Broekert (orgel),
geven vrijdagavond onder de noe
mer van de Stichting Incanto voor
Oude Muziek een concert in de
dorpskerk in Gapinge. Op het pro
gramma staan werken van Johann
Sebastian Bach, George Friedrich
Handel en Carl Philipp Emanuel
Bach.
Volgens de concertgevers is het
fraaie orgel in de oude kerk van Ga
pinge een van de zeer weinige op
originele toonhoogte (A 415) ge
stemde historische orgels. Hier
door is dit instrument bij uitstek
geschikt voor dit optreden.
Concert, vrij. 13 juni, Dorpskerk, Ga-
1-1 pinge, 20.00 uur.
ZIERIKZEE - 'Volkstuin op Zee' is
een extra aanwinst voor het pro
ject kunstzinnige picknickplekken
op Schouwen-Duiveland van de
Stichting Zonnestraal. De plek,
ontworpen door Dieuwke Parlev-
liet uit Zierikzee, wordt zondag
om 11.30 uur officieel geopend als
onderdeel van het festival Giro de
Pic Nic. De Volkstuin op Zee is ge
situeerd aan de Oosterscheldekust
bij Ouwerkerk, in de volksmond
bekend als 'Het Stelletje'. Dieuwke
Parlevliet en Jaap Verseput hebben
ook een boekje gewijd aan deze
nieuwe plek. Het boekje verschijnt
bij uitgeverij De Groote Roeibaer-
se. Het eerste exemplaar wordt vrij
dag aangeboden aan mosselvoor
man Wout van den Berge.
De expositie 'Terug naar Zeeland'
in het Zeeuws Museum toont top
stukken uit de 16e en 17e eeuw die
in de loop der tijd uit de provincie
zijn verdwenen. Katie Heyning
belicht in deze serie telkens een van
de stukken. Vandaag deel 5: De me
tamorphose van Hermaphroditus
en Salmacis van Jan Gossaert.
Tentoonstelling
mei -14 september
ZEEUWS MUSEUM
Bijna 500 jaar nadat het
door admiraal Philips van
Bourgondië aan landvoog
des Margaretha van Oos
tenrijk werd geschonken, is dit
paneel van Jan Gossaert weer
even terug in Zeeland. Het schil
derijtje, dat op de tentoonstel
ling 'Terug naar Zeeland' in het
Zeeuws Museum te zien is, werd
rond 1517 gemaakt. De jongeman
op de voorgrond stelt Her
maphroditus voor, een knappe
jongeling die - terwijl hij een
bad nam in een bron - belaagd
werd door de nimf Salmacis. Zij
was smoorverliefd, maar hij
moest niets van haar hebben. Sal
macis sloeg toen maar haar ar
men om hem heen en vroeg de
goden om hulp. Haar wens -
hun lichamen voor eeuwig sa
men te smelten - werd verhoord.
Het resultaat is links op de ach
tergrond te zien. Jan Gossaert
van Mabuse raakte tijdens een
reis naar Italië in 1508 in de ban
van de oudheid. Bij terugkomst
vestigde hij zich in Middelburg
en werkte hij mee aan de ver
Jan Gossaert van Mabuse, De metamorfose van Hermaphroditus en Salma
cis, ca. 1517, collectie Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam.
fraaiing van het kasteel van Phi
lips van Bourgondië in Souburg.
Voor de wanden van de grote
zaal maakte hij als eerste kunste
naar benoorden de Alpen levens
grote naaktschilderijen van my
thologische figuren. Van het kas
teel is niets meer over, maar een
van de stukken - een voorstelling
van Neptunis en Amphitrite -
bleef bewaard en bevindt zich
nu in Berlijn. Gossaerts werk
bleef ook na zijn dood in 1532 ge
wild en raakte over de hele we
reld verspreid. De Middelburgse
kunsthandelaar Melchior Wijnt-
gis bezat rond 1610 drie van zijn
schilderijen. De Adam en Eva die
de Staten-Generaal in 1636 aan
de Engelse koning schonk,
kwam uit de voorraad van een
Amsterdamse handelaar. In de in
ventaris van de Antwerpse firma
Forchondt werden rond 1680
een groot aantal tekeningen van
Gossaert genoemd. Hoe de Fran
se particulier, van wie de Amster
damse kunsthandel Goudstikker
het paneel van Hermaphroditus
en Salmacis in 1935 kocht, aan
het stuk kwam, is onbekend.
Wel weten we dat het stuk aan
D.G. van Beuningen verkocht
werd, waardoor het in 1958 in
het Rotterdamse Museum Boij
mans terecht kwam.
door Ali Pankow
GOES - Hun inspiratiebronnen zijn
anders, hun uitingsvormen ver
schillen maar de combinatie van
hun kunstwerken levert een
boeiende expositie op bij Galerie
Van den Berge in Goes. Het betreft
werk van de Vlaamse beeldend
kunstenaar Paul Gees uit Schoon-
aarde en van Marinus van Dijke
uit Burgh-Haamstede.
„Ik heb mijn blik verlegd van de
grond naar boven", grinnikt Van
Dijke bij de constatering dat hij
zich tot nu toe toch voornamelijk
op duinvalleien en sloten heeft toe
gelegd.
Hij staat bekend om zijn kunstzin
nig vertaalde waarnemingen in de
natuur. Nauwkeurige registraties
van groei en bloei van vegetatie en
zandverstuivingen brengt Van Dij
ke tot uiting in tekeningen, schilde
rijen, grafieken, kunstboeken, fo
to's, videobeelden en ruimtelijke
objecten. Nu bij Van den Berge
laat hij wat anders zien: De lucht
in tal van verschijningsvormen.
Niet met simpele plaatjes van wol
kenpartijen of sterrenhemels,
Indringer van Paul Gees.
maar met opmerkelijke uitingen
die vooral sferen oproepen.
„Ik heb letterlijk geleerd naar bo
ven te gaan kijken door een foto
van een boom in het duingebied
waar 64 kauwen in zaten. Dat viel
me overigens pas op toen ik die fo
to thuis in mijn atelier goed bestu
deerde, laat Van Dijke weten.
De vogels tilden zijn blik naar bo
ven en dat heeft geresulteerd in di
vers werk op basis van persoonlij
ke waarnemingen door de kunste
naar. Zo weet hij de blik van de
Depressie van Marinus van Dijke.
toeschouwer nadrukkelijk te focus
sen op de bijzondere vormen van
vogelsilhouetten met een steeds
veranderende lucht als achter
grond.
Met het uitsnijden van vormen
brengt hij een driedimensionaal
aspect binnen in zijn werk in het
platte vlak. Een opmerkelijke be
werking betreft het verkreukelen
van foto's van wolkenluchten.
Daarmee brengt Van Dijke veel
extra breuklijnen aan. Op basis
van elke 'verkreukelde foto' maak-
foto Willem Miras
te hij een bijbehorende aquarel en
creëerde op die manier een aantal
tweeluiken. Zijn interpretatie van
een sterrenhemel verbeeldt hij
met acryl op multiplex, waar hij
vervolgens met een cirkelzaag per
foraties in heeft aangebracht.
Een drieluik met subtiele verschil
len verbeeldt de sfeer van verstil
ling en dreiging uit een grijze re
genlucht. Van Dijke's vertaling van
een depressie biedt een luchtige
mix van kunst en wetenschappelij
ke waarneming.
Paul Gees schoolde zich aanvanke
lijk als interieurarchitect om zich
vervolgens toe te leggen op vorm
studies. Evenals Van Dijke legt hij
relatie tussen natuur en cultuur.
Hij richt zich specifiek op de mate
rialen hout, metaal en steen. Zijn
sculpturen zijn composities waar
in evenwicht, spanning en vor
men de hoofdrol spelen. Elke
sculptuur lijkt precies zijn unieke
vorm nodig te hebben voor het
juiste evenwicht. Slechts een sub
tiele wijziging lijkt verstoring te
zullen veroorzaken. Een rechthoek
van staal, naast een reliëf van hout
met daarin bijvoorbeeld een brok
ruwe steen als brute, maar nog net
geaccepteerde 'indringer'. Zulk
werk levert niet alleen spanning
op, maar nodigt ook uit met ande
re ogen naar de gebruikte materia
len en hun onderlinge wisselwer
king te kijken. De expositie biedt
slechts ruimte aan een beperkte se
lectie uit het werk van Gees. Blade
ren in het boek met foto's van zijn
grotere sculpturen brengt even de
gedachte boven dat een iets brede
re presentatie in deze riante gale
rie mogelijk was geweest.
El Expositie, tot en met 5 juli, Goes,
Galerie Van den Berge, Westwal 45,
do. t/m za. 12.00 - 17.00 uur.
