Jan Cremer is weer de man
007 is geen gladde held meer Royaal maar geen royalty's
DEVIL
j MAY
CARE
BOEKEN KORT
7-1
PZC Vrijdag 6 juni 2008 21
Het heeft 44 jaar geduurd sinds het
vorige deel verscheen. Maar nu is er
het derde deel van Ik Jan Cremer. Of
alles wat Cremer beschrijft echt is
gebeurd, is de vraag. Daar moet een
biografie antwoord op geven.
door Maarten Moll
foto CPD/Christies
Op de presentatie van Ik Jan Cremer
Derde Boek werd bekendgemaakt
dat journalist-schrijver Hans Sleute
laar de biografie van Jan Cremer
gaat schrijven. De mare gaat dat Sleutelaar Cre
mer flink geholpen heeft bij het schrijven van
'de onverbiddelijke bestseller' Ik Jan Cremer uit
1964.De biograaf zal kritisch te werk gaan,
want: „Je kunt niet alles wat Jan geschreven
heeft voor de letterlijke waarheid nemen, dat is
ook niet zijn manier van schrijven."
Wat heeft de biograaf dan, gezien die laatste op
merking, precies aan Ik Jan Cremer Derde Boek
Het motto van deze derde, wederom autobio
grafische Ik Jan Cremer luidt: 'Alles wat ik zeg
en schrijf is de waarheid. Mijn waarheid.' Het
motto is, inderdaad, van Jan Cremer zelf Met
deze kennis in het achterhoofd kan men zich
rustig laten onderdompelen in dit liefst 544 pa
gina's dikke derde deel. Of over vier jaar, wan
neer Sleutelaar de Jan Cremerbiografie wil pre
senteren, de gebiografeerde ontmaskerd wordt
als een fantast, zien we dan wel.
Ik Jan Cremer Derde Boek speelt in de tweede
helft van de jaren zestig, en begint met een on
vervalste tirade tegen de critici van zijn mees
terwerk Ik Jan Cremer, een boek over 'de voor
bode van de vrije seks en wilde jaren zestig',
die vonden dat hij de literatuur had verkracht.
Cremer vertrekt naar de Verenigde Staten,
waar de vertaling van zijn bestseller zal wor
den uitgebracht. Hij beleeft, anders valt het
niet te omschrijven, tal van dolle avonturen. In
New York helpt hij Bob Dylan - die uiteraard
het boek van Jan heeft gelezen - aan titels voor
diens nummers. In Hollywood drukt hij bijna
Frank Sinatra de hand en met filmster en seks
bom Jayne Mansfield onderneemt hij wilde
tochten door de Zuid-Amerikaanse jungle. Hij
ontmoet her en der nog meer van de beroemd
ste mensen van die tijd. En, hoofdbestanddeel
van het boek, hij neukt zich natuurlijk hele
maal suf
Opvallend aan het boek, dat 44 jaar na het
tweede deel verschijnt, is de onveranderde stijl.
Nog steeds de korte hoofdstukken, rechttoe
rechtaan geschreven. De monotone vertelvorm
zorgt, net als in de twee eerdere delen, voor
een stuwend tempo waarmee Ik Jan Cremer
Derde Boek een lekker leesboek is geworden.
Soms wat vermoeiend en wijdlopig, maar door
de supermaneigenschappen van Jan Cremer al
tijd amusant.
Mooie zin: 'Dylan en ik waren elkaar min of
meer uit het oog verloren'. Hé, foutje. Dit had
moeten zijn: 'Ik en Dylan waren...' Maar reflec
tie ontbreekt, waarmee de indruk wordt ge
wekt dat Cremer nu pas eerder geschreven ma
teriaal uit een van zijn beroemde scheepskisten
heeft gepubliceerd.
'Parijs, december 2007' staat op de laatste pagi
na, wat de indruk wekt dat hij dit boek vorig
jaar beëindigde. Het is alsof Cremer in die veer
tig jaar als schrijver geen ontwikkeling heeft
doorgemaakt, wat het boek een ouderwets ka
rakter geeft. Nog steeds hanteert Cremer een
beperkt, harkerig idioom. Hij is steeds 'smoor-
GEHEID Weinig blijft de lezer be
spaard in het nieuwe Geheim
dagboek van Hans Warren. Het
twintigste deel biedt een onthut
send eerlijk kijkje achter de gor
dijnen van de in 1996 al 75-jari-
ge schrijver. Gul deelt hij zijn in
timiteiten en onzekerheden,
maar ook zijn vreugden met
zijn lezers. Warren stierfin 2001
aan kanker, de ziekte die zich al
openbaart in dit dagboekdeel.
Het laatste deel van de reeks
over 2001 verscheen al in 2002.
Er komt nog één deel, dat de ja
ren tussen 1998 en 2001 beslaat.
IH
Hans Warren - Geheim Dagboek
1996-1998. Prometheus, 24,95 eu-
Een fragment van een zelfportret dat Jan Cremer in 1980 maakte. Kleurendruk op geweven papier en
daarop een motorbril van neonbuizen.
PASSIE In De som der dagen pakt
Isabel Allende de draad op,
waar ze die heeft losgelaten aan
het slot van haar vorige boek
Paula. Ze richt zich opnieuw tot
haar overleden dochter Paula
aan wie zij verslag doet van de
rampen die haar en haar familie
zijn overkomen. Het is een boek
over passie, liefde, botsende ka
rakters, verlies en dood. Allende
beschrijft hoe ze na het verlies
van haar dochter moet vechten
om haar zin in het leven terug
te krijgen.
verliefd', wacht vaak 'met kloppend hart' situa
ties af, negers zijn 'gitzwart', en dure jassen
zijn altijd 'camelkleurig'. En de seksscènes zijn
ook geschreven in de taal van veertig jaar gele
den. Er is sprake van de clitoris van een 'hye
na', 'robuuste schaamlippen', 'spuitend geil',
een 'oververhitte speer', en een 'vochtige vlees
poort'.
Kortom: Jan is nog steeds de man, ondanks
wat tegenslag af en toe. Maar hij maakt met dit
spierballenproza veel minder indruk dan in
1964. En vreemd is het dat Jan Cremer in de ja
ren zestig al de naam Miss Piggy laat vallen, ter
wijl dat Muppetkarakter nog niet op televisie
was verschenen. Ook ontmaskert hij Mick Jag-
ger in de jaren zestig al als een geldwolf, en
weet hij meer van Dylan dan Dylan toen zelf
kon weten. In deze passages verraadt hij zich
door oud materiaal wat op te smukken. Geeft
niets, want het is zijn waarheid. De waarheid
van Ik Jan Cremer.
Jan Cremer, Ik Jan Cremer Derde Boek. De Bezige Bij,
362 pagina's, 20 euro.
Isabel Allende - De som der dagen
(Vertaling Rikkie Degenaar). Wereld
bibliotheek, 19,50 euro
DROOM In Alles wat we wilden
was alles slaat Janelle Brown de
Amerikaanse droom aan gruze
lementen. De Amerikaanse re
kent in deze hilarische debuutro
man af met de uitwassen van
de welvaartsmaatschappij en
het daarmee gepaard gaande
egoïsme. Een moeder en twee
dochters mislukken en moeten
daar mee leren leven. Allen wor
stelen met de liefde en de waan
zinnige eisen van een hebzuchti
ge maatschappij. Hun proble
men brengen hen nader tot el
kaar. Een roman wars van valse
romantiek, in weerwil van het
zoetige plaatje op de omslag.
Janelle Brown - Alles wat wij wilden
was alles (Vertaling Maaike Bens
dorp). Prometheus, 18,95 euro
rri Sebastian Faulks als lan
Fleming
Devil May Care
(Vertaling Jan Smit)
Bruna, 15 euro
SEBASTIAN FAULKS
AlStANfUMWG
door Mieske van Eek
J
ames Bond heeft zijn
schepper ruimschoots
overleefd en in roem
overtroffen. Slechts veer
tien boeken schreef lan
Fleming (1908-1964) over de
Britse spion. Maar aan 007
zijn sindsdien meer dan twin
tig films gewijd en verscheide
ne schrijvers hebben de suc
cesvolle reeks voortgezet, on
der wie Kingsley Amis, John
Gardner Raymond Benson
en Charlie Higson. Sebastian
Faulks heeft nu een nieuwe
Bond geschreven ter ere van
de honderdste geboortedag
van Fleming. Faulks heeft ge
probeerd te schrijven als Fle
ming, maar voegt in Devil
May Care wel wat toe. Zo is
Bond geen gladde teflonheld
meer van wie alle vuil en
slechtheid afglijdt. We vin
den hem in Rome tijdens een
gedwongen vakantie. De lei
ding van de Britse geheime
dienst M16 heeft hem drie
maanden verlof opgedrongen
om dat er twijfels bestonden
aan zijn geestelijk welzijn.
Bond laat zelfs even de alco
hol staan. Maar boeven heb
ben nooit vakantie. En dus
moet Bond voortijdig weer
aan de bak. Faulks gaat door
waar Fleming in 1964 is ge
stopt. Zo loopt Bond in Lon
den tegen langharig tuig en
drugs aan. Maar ook nu is de
macht over de wereld de in
zet van de strijd. Bond neemt
het op tegen een machtswel
lusteling met een misvormde
hand en een nog meer ver
wrongen geest. Natuurlijk
laat het vrouwelijk schoon
geen verstek gaan. Bond zou
er bijna zijn spionnenbaan
voor opgeven. Toch is Devil
May Care vooral een echte
Bond compleet met miss Mo-
neypenny en M en met veel
actie, moord, seks en humor.
m Zacht Lawijd Thema-
nummer Bert Bakker -
250 pag. 19,95 euro -
Uitgegeven door Letter
kundig Museum, Den
Haag
Hm B.tkLvi-
door Mario Molegraaf
N
iet zonder reden
verzuchtte Geert
van Oorschot te
genover zijn colle
ga-uitgever Bert Bakker: „Wat
zou er zonder ons van de Ne
derlandse literatuur terecht
gekomen zijn."
Tegenwoordig zijn uitgevers
rekenaars en diplomaten.
Maar ooit waren het levende
legendes, Bert Bakker
(1912-1969) voorop. In het lite-
rair-historisch tijdschrift
Zacht Lawijd wordt hij gepor
tretteerd, de man die zich
enorm inspande voor A. Ro
land Holst, M. Nijhoff en Ger-
rit Achterberg, maar ook vele
aankomende schrijvers ont
dekte.
Neeltje Maria Min bijvoor
beeld. Haar Voor wie ik liefheb
wil ik heten werd, mede door
het slimme optreden van
Bert Bakker, de succesvolste
dichtbundel ooit. Hij leerde
haar zelfs met geld omgaan.
Alsof hij daar zelf zo bedre
ven in was! Zijn uitgeverij ba
lanceerde voortdurend op de
rand van het faillissement.
Hij wist zich alleen staande te
houden dankzij de enorme fi
nanciële steun van zijn echt
genotes.
Waar ging al het geld aan op?
Voor een niet onbelangrijk
deel aan andere vrouwen. Hij
leidde, zo meent iemand, een
leven 'vol drank, overspel, ma
nipulatie, gesjacher'. Een
bron voor vele verrukkelijke
anekdotes. Onwaarschijnlijk
royaal voor z'n auteurs, en te
gelijk ongelooflijk gierig met
royalty's. Je kon te horen krij
gen: 'Durf jij mij ook nog
geld te vragen met dat riante
salaris dat je als professor ver
dient'.
Bert Bakker, de uitgever met
de simpelste naam, maar de
ongrijpbaarste ziel.