Gezondheid
te voorspellen
Te veel eten oorzaak
epidemie overgewicht
Aandoening aan longen
maakt minder slim
Testosteron sleutel bij
aanpak prostaatkanker
XTC-gebruiker merkt
hitte en dorst te laat
Afweercellen ruimen
schade Alzheimer op
PZC Woensdag4juni200fi] 1 9
Een 'vertrouwd' ingerichte kamer geeft dementerende ouderen meer rust.
paar is doorverwezen door huis
arts of specialist, de kwaliteit van
het zaad, de beweeglijkheid van
zaadcellen een dag na een vrijpar
tij in het slijm van de baarmoeder-
hals van de vrouw ('samenlevings
test'), en een afwijking in één van
beide eileiders. Op grond van die
gegevens berekent het model de
kans op een spontane zwanger
schap.
„Uit mijn onderzoek onder iets
meer dan drieduizend stellen in
heel Nederland bleek het percenta
ge zwangerschappen dat door het
model was voorspeld, goed over
een te komen met het werkelijk
aantal zwangerschappen", zegt de
in Eindhoven opgegroeide Van der
Steeg. Met andere woorden: het
model van Hunault is betrouw
baar.
Zo betrouwbaar dat het inmiddels
is opgenomen in de richtlijn voor
gynaecologen voor vruchtbaar-
heidsonderzoek. Naast een voor
spellingsmodel voor de kans op
een spontane zwangerschap is er
inmiddels in Amsterdam ook een
model ontwikkeld om de kans op
zwangerschap na behandeling met
intra-uteriene inseminatie (IUI) te
voorspellen. Daarnaast bestaat er
ook een model voor de zwanger
schapskans na een reageerbuisbe
vruchting (in vitro fertilisatie of
IVF).
Steures, begin deze maand gepro
moveerd aan de Universiteit van
Amsterdam, heeft twee van die
modellen gebruikt bij een grote
groep verminderd vruchtbare pa
ren met een kans op een spontane
zwangerschap in één jaar, van tus
sen de 30 en 40 procent. Deze pa
ren werden verdeeld in een groep
'afwachten' en een groep 'IUI'. Na
een halfjaar bleken in beide groe
pen evenveel zwangerschappen te
zijn ontstaan. „In deze groep bleek
moet dan afwisselende en gerichte
activiteiten bedenken, zoals bij
voorbeeld het opvouwen van thee
doeken. Of geef ze een babypop
die ze kunnen wiegen."
De vierde categorie dementeren
den is de zen-mens. Zij zitten stil
op de stoel, verzonken in hun in
nerlijke wereld. Voorkomen moet
worden dat zij een overdaad aan
prikkels krijgen. Voor deze groep
is bijvoorbeeld rustige muziek een
beheersbare prikkel.
Niet alleen binnenshuis,
maar ook in tuinen kan re
kening worden gehouden
met dementerenden. Bij het ont
werpen van tuinen richten we ons
op kleurrijke planten die ze nog
van vroeger herkennen. Niet te
hoog en wild om chaos te vermij
den. In een grotere tuin maken we
een circuit waarbij rust en symme
trie belangrijk zijn. Ook kleine din
gen zijn belangrijk. Zo mag er in
de bestrating geen baan zitten,
want dat wordt ervaren als een
drempel waar mensen met een
hersenbeschadiging niet overheen
stappen", zeggen De Koning en
Lanke.
Samen met Van der Plaats en de-
mentie-deskundige Jos Cuyten vor
men De Koning en Lanke 'Het
Brein Collectief. Van der Plaats on
derzoekt de werking van herse
nen, De Koning en Lanke geven
op basis daarvan adviezen aan ar
chitecten en maken tuinontwer
pen. Cuyten begeleidt personeel
van zorginstellingen in de omgang
met dementerenden.
De Koning: „Je moet veel kennis
hebben van de hersenwerking, we
stemmen namelijk de omgeving af
op wat de hersenen kunnen waar
nemen. Het is niet alleen zorgen
voor een herkenbare stoel. Het
gaat er ook om waar je hem neer
zet. Niet bij een deur bijvoorbeeld,
dat geeft onrust door in- en uitlo
pende mensen. We kijken ook in
de praktijk hoe onze adviezen en
ontwerpen uitpakken, want op dit
gebied leer je steeds weer bij."
een behandeling met IUI geen
meerwaarde te hebben. Met ande
re woorden: bij een kans van meer
dan 30 procent op een spontane
zwangerschap heeft het geen zin
om direct IUI toe te passen." Het
model van Hunault is de laatste
tijd nog verder aangepast, aldus
Van der Steeg. „In het huidige mo
del wordt nog gevraagd naar een
spontane zwangerschap in een eer
dere relatie van de vrouw. „Maar
die gegevens blijken van geen
waarde voor de kans op een spon
tane zwangerschap van het huidi
ge paar." Verder zal er gevraagd
worden naar eventueel overge
wicht. „Een vrouw met overge
wicht heeft minder kans om zwan
ger te worden."
Het model van Hunault is te vinden
op www.amc.nl/cw. Klik op 'sponta
ne kans op zwangerschap'
De vruchtbaarheid van een stel is in
rekenkundige formules te vangen.
De stijging in de laatste decennia
van het aantal mensen met overge
wicht is niet zozeer het gevolg van
een afname van lichamelijke activi
teit. Dat wordt weliswaar vaak ge
steld, maar het is vooral toe te
schrijven aan een toename van
het aantal calorieën dat dagelijks
naar binnen wordt gewerkt. Dit
stelt K. Westerterp (Universiteit
Maastricht) in het vakblad Interna
tional Journal of Obesity. Hij trekt
zijn conclusies op grond van gege
vens over het gemiddelde dagelijks
energieverbruik van mensen in Eu
ropa en de VS sinds 1980.
Een ongestoorde zuurstofopname
heeft duidelijk invloed op het cog
nitief niveau van kinderen. Een
longaandoening bij kinderen, bij
voorbeeld astma, heeft ook gevol
gen voor de hersenen. Kinderen
met goed werkende longen scoren
beter op leer-, geheugen en intelli
gentietesten dan kinderen met
minder goed werkende longen,
constateert S. Suglia (Harvard
School of Public Health, Boston)
in het vakblad Psychosomatic Me
dicine op grond van gegevens van
165 kinderen.
De behandeling van prostaatkan
ker omvat medicijnen die de wer
king blokkeren van testosteron,
het hormoon waardoor de pros
taat gaat groeien. Toch gaat na eni
ge tijd de tumor opnieuw groeien.
Dat komt, schrijft B. Montgomery
(University of Washington,
Seattle), doordat de prostaatkan
kercellen na enige tijd zelf testoste
ron gaan aanmaken. De behande
ling zou daarom moeten worden
uitgebreid met middelen die ook
de aanmaak van testosteron blok
keren.
Het gebruik van ecstacy (XTC)
maakt dat de gebruikers ervan
zich minder bewust zijn van het
feit dat de lichaamstemperatuur
oploopt. Als gevolg daarvan drin
ken ze niet genoeg en zoeken ze
niet tijdig verkoeling. De lichaams
temperatuur kan hierdoor zo hoog
oplopen dat er (fatale) hersenbe
schadiging ontstaat. Dit conclu
deert E. Jaehne (University of Ade
laide) op grond van onderzoek bij
ratten. Zij presenteert haar bevin
dingen deze maand tijdens een
congres over drugs in Puerto Rico.
Kun je de hersenschade van
Alzheimer repareren? Door in af
weercellen de aanmaak van een be
paald eiwit (TGF-bèta) te blokke
ren, ruimen deze afweercellen (ma-
crofagen) de voor de ziekte van
Alzheimer kenmerkende eiwitaf
zettingen in de hersenen groten
deels (90 procent) op. Dit meldt T.
Town (Yale University, New Ha
ven) in het vakblad Nature Medici
ne op grond van proeven bij mui
zen. De muizen konden door de
behandeling ook weer beter hun
weg vinden in een doolhof
