Nog drie jaar om te kiezen
„Het paard dat de kar moet trekken, krijgt de minste haver."
Generaal b.d. Van Vuren tijdens een hoorzitting over de JSF in de Tweede Kamer.
Dinsdag 27 mei 2008 1 1
Concurrent Dassault Rafale F3
De meest recente versie van de uit de jaren tachtig daterende Franse Rafa
Ie heeft een hypermoderne driedimensionale radar maar géén stealth-ei-
genschappen (onzichtbaarheid voor de radar). De Rafale is echter zeer
wendbaar, door de twee motoren, de vorm en de digitale besturing. Net
als de F-16 kan het toestel korte én lange missies uitvoeren. Precisie-aan-
vallen tegen zee- en gronddoelen zijn niet mogelijk. De Rafale kost per
stuk 80 tot 120 miljoen euro.
Concurrent Advanced F-16
infographic: CPD, ANP bron: Lockheed Martin
~r
Voor de 85 opvolgers van de F16 is
door Nederland 5,7 miljard euro
uitgetrokken. In 2002 heeft de Ne
derlandse regering besloten tot
deelname aan de ontwikkelingsfa
se (SDD, System Development
and Demonstration) van de Ameri
kaanse Joint Strike Fighter (JSF),
vanwege de kansen voor Neder
landse luchtvaartbedrijven.
Ook de Koninklijke Luchtmacht
verkoos de 'hypermoderne' JSF bo
ven de Franse Rafale en de Euro-
fighter (Brits-Duits-Spaans), al is
het nog steeds mogelijk dat Neder
land voor een van deze toestellen
kiest, alsmede voor een grondig
vernieuwde F-16.
De Saab Gripen (Zweeds fabrikaat)
wordt door de meeste kenners al
niet meer genoemd als kansheb
ber.
In mei 2006 is een 'memorandum
of understanding' getekend met de
Verenigde Staten. Geen koopcon
tract, maar een soort voorfase daar
van.
Een daadwerkelijk besluit over de
aanschaf van de JSF - inmiddels
F-35 Lightning II gedoopt - hoeft
pas te vallen vier jaar vóór de ge
wenste afleverdatum. Dat is rond
2011.
De oudste lichting F-16's moet vol
gens verwachting in 2015 afge
dankt worden. In theorie zijn ook
de Europese concurrenten nog in
de strijd voor de order, die in etap
pes kan worden uitgebracht.
In hoeverre de Tweede Kamer nog
de handen vrij heeft, is de vraag.
Onderdeel van alle contracten is
dat Nederland korting krijgt, en/of
meedeelt in opbrengsten van inter
nationale verkopen, als het zelf
ook meedoet. Als de Kamer besluit
de F-35 niet te kopen, vervallen die
voordelen, voorzichtig begroot op
een half miljard euro.
In totaal denkt fabrikant Lockheed
Martin tenminste 4.500 toestellen
te bouwen, voor strijdkrachten uit
vele landen. Maar dat aantal zou
weieens lager uit kunnen vallen.
Australië, Canada, Israël, Zuid-Ko-
rea en ook de VS zelf kopen waar
schijnlijk minder toestellen dan ze
eerder van plan waren.
En ook in Nederland klinkt kritiek
op de zeer hoge aanschafkosten.
Zo liet generaal buiten-dienst Van
Vuren vorige week nog weten dat
hij vreest dat het JSF-project ten
koste gaat van de slagkracht van de
Nederlandse landmacht. Het Ne
derlandse leger is anno 2008 im
mers veel meer bezig met vredes
missies als in Afghanistan en
Tsjaad, legde hij de Tweede Kamer
uit tijdens een hoorzitting over de
JSF. En daar zijn geen peperdure
high tech straaljagers nodig maar
goed bewapende grondsoldaten.
Hij zei: „Het paard dat de kar moet
trekken, krijgt de minste haver."
De in 1975 in de VS in productie genomen F-16 is al verschillende malen
verbeterd. De meeste recente versies zouden nog in aanmerking kunnen
komen om de huidige Nederlandse F-16's te vervangen. Ze kunnen meer
wapens en meer brandstof meenemen dan het oermodel, hebben betere
sensoren en een nieuwe cockpit. Een nadeel van de Advanced F-16 is het
ontbreken van stealth-eigenschappen.
van de Joint Strike Fighter zijn 74 Nederlandse bedrijven en
:n. In totaal 720 miljoen dollar aan opdrachten.
1 betrokken bij de JSF
Concurrent Eurofighter Typhoon
Nadat de Fransen in 1985 uit het European Fighter Aircraft project waren
gestapt, ontwikkelden Duitsland, Spanje, Groot-Brittannië en Italië de
tweemotorige Eurofighter Typhoon. Het toestel is erg wendbaar, heeft
een grote deltavleugel en digitale besturing. De meest recente 'Tranche 3'
uitvoering is geschikt voor luchtgevechten én aanvallen op gronddoelen,
maar heeft geen stealth-eigenschappen. Prijs: 80 tot 120 miljoen euro.
Product Life Cycle Management
UGS PLM Solutions
Embedded training
Dutch Space /NLR
Multifunctionele
gronduitrusting
NLR
Sun Test Systems
TNO
Elektronicabehuizingen
Eurocast
Structuurtestsystemen
Moog FCS
In-flight opening doors
Weapons bay doors
(vliegtuigdeuren)
Stork Aerospace
ATS Kleizen
Machinefabr. Bouman
Landes
Motorcomponenten
Aeronamic
DutchAero
Landes
NCLR
Nedtech Engineering
Stork Aerospace
Sulzer Eldim
Engineering
ondersteuning
ADSE
Airborne
Dutch Space
Nedtech Engineering
CV Vanghaak
Stork Aerospace
Elektronische
testsystemen
Dap Technology
JTAG Technologies
Cyrogene koelers
Thales Cyrogenics
Radar input power filter
Thales Nederland
CTOL vanghaak
Stork Aerospace
Brandt FMI
Dutch Aero
Onderstelcomponenten
Stork Aerospace
Prognostic Health
Management
DPCC
NLR
Perot Systems
Sun Test Systems
TNO
