Het Kleine Huis
in het groot
J1
WÖtte!l34
Siergras
JF 4
De symmetrische vorm
maakt het siergras geschikt
om er iets mee temarkeren
U 'M
PZC
Zaterdag 17 mei 2008
Van een siergras verwacht je dat liet sierlijk is. Toch is
dat niet altijd het geval. Veel van de moderne varië
teiten van het grote siergras zijn als mastodonten in
de border. Miscanthus bijvoorbeeld staal eerder in de weg
dan dat ze het tuinbeeld verfraait. Tuinarchitecten en hove
niers zijn echter dol op dit gras, dat ook wel Japans sierriet
wordt genoemd. '1 Iet vult zo lekker', maar veel v ariëteiten
zijn echte lomperiken.
Dat kun je niet zeggen van een ander lapans siergras,
Hakonechloa macra. (leen gemakkelijke naam om uit te spre
ken, ntaar moge het een troost zijn dat de Japanse naam van
dit gras - 'Shokobutsu-gaku zasshi' - nog een stuk minder
O vlot van de tong rolt.
S Hakonechloa is een 40 centimeter hoog siergras dat regelma-
m tige pollen vormt, waarvan het blad sierlijk overhangt. Zo
ver zelfs, dat het bijna weer de grond raakt. De stengels van
q de Hakonechloa zijn taai en bijna bamboe-achtig. De over-
hangende groeiwijze maakt het gras een goede kandidaat
voor potten en bakken. Het is geen snelle groeier en het
duurt even voordat een plant volwassen is, maar dan heb je
ook wat. Een pot vol Hakonechloa is een echte blikvanger en
gaat jarenlang mee.
Maar ook in de tuin heeft het gras veel toepassingsmogelijk
heden. De symmetrische vorm maakt het gras bij uitstek ge
schikt om er iets mee te markeren. Dat kan een hoek zijn,
maar ook het einde van een border. Zoals je een punt zet
aan het einde van een zin, zo kun je dit siergras gebruiken
aan het einde van een border. Ie zou het gras ook ter weers
zijden van een trap kunnen planten of ter weerszijden van
een voordeur. Je zou het bovendien op regelmatige afstan
den kunnen herhalen om er een ritme mee aan te geven. Of
op onregelmatige, steeds groter wordende afstanden, om er
een vals perspectief mee te scheppen.
Hakonechloa macra, zoals de plant voluit heet, houdt van
schaduw, maar als de grond voldoende vochtig is, gedijt dit
siergras ook in de zon. Het blijft 's winters niet groen.
Hakonechloa macra bloeit in de nazomer met ijle aren en ver
liest in de herfst zijn blad. Daarbij verkleurt het tot
de meest onwaarschijnlijke tinten: van geel in de
schaduw tot lila en paars in de zon.
De gewone, groenbladige Hakonechloa zie je minder
vaak dan de bontbladige variëteiten. Bij 'Albo-Stria-
ta', een al wat oudere Japanse tuinvorm, heeft het
groene blad een dunne witte middenstreep. Ook de
bladrand heeft een heel dun streepje, waardoor het
lijkt alsof het met een stanleymes is uitgesneden. In
de herfst verkleurt het blad naar oranjegeel.
'Aureola' is sinds jaar en dag de meest verkochte variëteit.
Het goudgele blad heeft een groene middennerf. Er zijn de
afgelopen jaren nogal wat nieuwe selecties op de markt geko
men, maar als ik één variëteit zou mogen kiezen, dan zou
het deze Aureola' zijn.
Zo'n nieuwigheid is bijvoorbeeld Allgold', met volledig
goudgeel blad zonder groene middennerf Heel effectief in
zware schaduw, maar in de zon verbrandt het blad.
Een vrij recente introductie uit Frankrijk is 'Naomi', met
groen blad waarover een grijze zweem lijkt te liggen. De cli
max van 'Naomi' valt in de herfst als het blad allerlei schake
ringen van paars en lila aanneemt Ieder blad heeft dan een
andere tint, zodat geen twee blaadjes hetzelfde zijn.
Ook 'Nicolas' wordt om zijn herfstkleuren aangeplant. Geel
en oranje in dit geval, maar ik zou toch liever een gras kie
zen dat het hele seizoen opvalt. Zo'n blikvanger is 'Stripe it
rich', een vorm met geel blad met een witte middenstreep.
De bladvoet en ook het puntje van het blad kleuren later in
het seizoen lila.
Denk aan Het Kleine
Huis op de Prairie,
de eens zo populai
re televisieserie over
de ontberingen van
kolonistenfamilie ïngalls in het
negentiende-eeuwse Amerika.
Haal haar boomstamhuis in
Walnut Grove voor de geest, en
vermenigvuldig dat met twee.
Dan kom je qua beeld in de
buurt van het ruimtelijke, ener
giezuinige, inventieve en visuele
wonder dat Lex en zijn vader
Leo Schra met hulp van vrien
den in tweeënhalf jaar tijd in
Olst hebben gebouwd.
Ook de sfeer binnen doet - op
de eigentijdse keuken en badka
mer na - denken aan die van de
tv-serie. Neem de loodzware
houtkachel; de massief houten
vloeren, het robuuste meubilair
en de dikke vloerkleden. Prikkel
de fantasie nog even met een
brandend haardvuur en zie:
hier zou de familie ïngalls kun
nen wonen. Er hangt zelfs een
hertenkop aan de muur. Ge
maakt van knutselmateriaal,
blijkt van dichtbij. Maar toch.
Het misstaat niet. „Op deze plek
stond een Sallands boerderij
tje", maakt Lex Schra een weids
armgebaar. „Dat voldeed niet
meer. Kleine kamers, lage pla
fonds. Het was verbouwen of
slopen. Ik koos voor het laatste."
„Kijk", wijst Schra naar boven,
„het meeste puin van het boer
derijtje - bij elkaar zo'n 50 ton -
is door een bedrijf in de buurt
vermalen en over het dak van
dit houten huis uitgestrooid
Goed voor het milieu. Samen
met de laag grond erover en het
mos en de plantjes die daarop
groeien, heb ik bovendien een
gigantisch goed geïsoleerd dak.
Drie dagen na Pasen lag er nóg
sneeuw op!"
„Ik heb vorig jaar 300 kuub gas
verstookt. Dat is niks voor een
huis van deze afmetingen. Ook
de muren zijn goed geïsoleerd.
Tussen die gestapelde douglas-
stammen (een hardere naald
boomsoort, red.) zit schapen
wol. Een binnenmuurtje met
isolatie zoals je in de houtskelet-
bouw ziet, heb ik niet nodig."
Duurzaam en ecologisch. Die
woorden hebben vader en zoon
Schra nooit vergeten tijdens de
bouw van het loghouse. In mei
2003 begonnen ze, in december
2005 werd er Kerstmis gevierd.
Lex Schra: „Het douglashout dat
voor het huis is gebruikt, is heel
duurzaam. Het heeft verder als
voordeel dat de boom heel snel
groeit en mooi recht is. Boven
dien vind je 'm op veel plekken
in Nederland; ik hoefde dus
geen duur hout uit Amerika of
Oost-Europa te importeren."
„'Mijn' bomen, waarvan vele
FSC-gecertificeerd, komen uit
Nederlandse bossen", vervolgt
Schra. „Van de Veluwe, uit Salland
en uit Brabant. Ik heb een deel zelf
gekapt. Om kosten te besparen.
Daarna hebben de bomen een jaar
in het water gelegen. Het hout
wordt daardoor duurzamer, min
der gevoelig voor schimmels en in
secten. Ook 'werkt' het en krimpt
het minder."
In de maanden dat zijn bomen in
het water lagen, maakte Schra de
bouwtekeningen. 'Steenwijkse tafe
relen' zoals onlangs met het alom
beleende én verfoeide ecohuis, ble
ven de geboren Hagenaar be
spaard. „Ik heb de buurtbewoners
al vroeg in het traject uitgenodigd.
Ik denk dat ze wel nieuwsgierig wa
ren. De bijeenkomst was in mijn
schuur. Die had ik al op dezelfde
wijze met stammen gebouwd. Ik
kon dus laten zien én voelen hoe
het zou worden. Bovendien had ik
een presentatie met 3D-tekeningen
voorbereid. Iedereen vond het
mooi, gelukkig maar."
Bouw- en materiaalkosten
Lex Schra heeft aan materiaal
voor zijn casco boomstamhuis
(circa 700 kuub inhoud) onge
veer 40.000 a 45.000 euro
uitgegeven. Grootste kosten
post is het hout: ongeveer
35.000 euro.
Omdat hij al het werk zelf (met
hulp van vader en vrienden)
heeft gedaan, heeft Schra de
kosten van arbeidsloon uitge
spaard. Wie al het werk laat
doen, moet volgens Schra
rekening houden met een
totaalbedrag van circa 250.000
euro (exclusief grond).
Ook omdat de welstandscommis
sie van de gemeente al vrij snel ak
koord ging, kon Schra 'ongestoord'
verder gaan. „Mét hulp van de kin
deren en een groepje vrienden zijn
de stammen uit het water gehaald.
En vervolgens geschuurd en ge
schild. Met dat schillen van de bast
zijn we een hele zomer druk ge
weest. Om alvast een logische
bouwvolgorde te bepalen, heb ik
de stammen meteen genummerd
Het boomstamhuis is vervolgens
op de fundamenten van het oude
boerderijtje gebouwd. „Vader is
handig. Hij heeft veel werk verzet.
Moeilijk was het om de muren wa
terpas te houden tijdens het
om-en-om stapelen van de stam
men. Een boom is nooit overal
even dik. Dat heeft geleid tot veel
zaagwerk; weinig uitsparingen op
het dunne deel van een stam, veel
op het dikkere deel."
Dat het perceel waarop het mar
kante huis staat, een imposante
4.800 vierkante meter telt, was tij
dens de bouw eerder noodzaak
dan luxe. Om geen tijd verloren te
laten gaan, bouwde Schra een me
terslange 'zaagbaan' naast de wo
ning. Ook kocht hij een bouw-
kraan om de stammen op hun
plek te tillen. Die voorzieningen
namen samen met de houtopslag
en de schuur met gereedschap veel
ruimte in beslag. „Maar het was uit
eindelijk wel veel goedkoper dan
steeds te moeten huren."
Wie tegenwoordig voet
over de drempel van
de boomstamwoning
zet, ziet net als bui
ten ook binnen overal hout. De
vloer, het plafond, de meubels: al
les heeft een leven als boom achter
de rug. Het meeste hout is douglas.
Maar ook tamme kastanje, red ce
der, acacia, moerascypres, lariks,
vuren en grenen zijn in de woning
verwerkt.
„Bijna alles is hout", zegt Schra.
„Het bouwbesluit schrijft voor dat
onder meer in de keuken en badka
mer andere, waterdichte materia
len zoals steen en tegels worden ge
bruikt. Daar kwam ik niet onder
uit. En ach, uit praktische overwe
gingen is dat eigenlijk wel zo slim."
Ook heel vernuftig én noodzake
lijk zijn de maatregelen die Schra
heeft genomen om houtkrimp op
te vangen. Onder meer via verstel-
