Computer kan de pen nog niet
Stuur je examenfilm
bekijk het eerste
1 4 Zaterdag 17 mei 2008 PZC
De schoolexamens, die maandag beginnen, kennen een digitale variant. Nu zijn de
examens op de computer nog een proef, maar voor bepaalde scholieren is het volgend jaar
verplicht. Niet iedereen is enthousiast. „Ik lig er wakker van."
door Miriam van den Brand en Niek Opten illustratie Ronald Visser
T
huis kletsen ze
met hun vrienden
via netwerksites,
zoeken informatie
over evenementen
op internet, spelen
spellen op de ga
mecomputer, delen foto's via het
web.
En op school? Dan komt de pen
opeens weer tevoorschijn! Vanaf
maandag pakken door het hele
land scholieren zenuwachtig hun
schrijfgerei en ploeteren zich door
hun eindexamens heen. Op een
kleine groep examenkandidaten
na, die wél achter een computer
scherm plaatsneemt.
Hoe lang wordt het potlood nog
geslepen of de pen opengedraaid
in de examenruimte? De digitalise
ring van het dagelijks leven zet
door, dus de school kan toch niet
achterblijven? Examens zullen in
de toekomst zeker voornamelijk
via de computer worden afgeno
men, zegt Henny van der Meijden,
onderwijskundige van de Rad
boud Universiteit Nijmegen. „Dat
is niet tegen te houden. Maar het
zal nog wel een tijd duren. Een
paar jaar geleden leek iet het hele
maal, een oplossing voor alles. Nu
weten we dat het gebruik van iet
door docenten maar langzaam toe
neemt."
Van der Meijden ziet weerstand
door onwennigheid. „Niet alle do
centen hebben genoeg vaardighe
den. Ze zijn daarom ook niet altijd
enthousiast over digitale examens.
Ze vinden dat ze door de overheid
worden gedwongen en zien aller
lei beren op de weg."
Jan Kees Meindersma, innovatie
manager van Kennisnet, dat iet-ge
bruik in het onderwijs onder
steunt, deelt de mening van Van
der Meijden. „Het is koudwater
vrees. Terwijl er zoveel mogelijk is
met examens via de computer! Je
kunt veel leukere examens maken.
Denk aan filmpjes en animaties.
Of het gebruik van programma's
als Excell. Het bespaart docenten
ook werk, de computer kijkt het
examen na. Uiteraard zullen open
vragen wel altijd door een leraar
nagekeken moeten worden."
Dit jaar doet 85 procent van de
leerlingen van de basisberoepsge
richte leerweg (bb) van het vmbo
het examen op de computer. Voor
al de technische vakken lenen zich
er goed voor. Het Cito levert ne
gen varianten, zodat de examens
ook op verschillende momenten
afgenomen kunnen worden. Om
dat de vragen veranderen, heeft be
spreken met je klasgenoot weinig
zin. Volgend jaar moeten alle exa
mens op het vmbo-bb digitaal af
genomen worden.
Daarnaast zijn er elf vakken, ver
spreid over vmbo, havo en vwo,
waarbij leerlingen de computer
kunnen gebruiken bij het maken
van hun schriftelijke examen. In
2006 was er sprake van dat compu
tergebruik bij examens natuurkun
de op havo en vwo en natuur- en
scheikunde op het vmbo gemeng
de leerweg en theoretische leer
weg verplicht zou worden. Vanwe
ge het vele werk en eerdere proble
men werd daarvan afgezien.
Voor de komende jaren wordt wel
gekeken naar uitbreiding van com
puterexamens naar andere onder-
wijstypen, maar daar moeten we
op korte termijn niet veel van ver
wachten, benadrukt Menno van
Tartwijk van CEVO (Centrale Exa
mencommissie Vaststelling Opga
ven). „Het gaat erom dat het digita
le examen een meerwaarde heeft.
Het is niet zo dat we vinden dat
examens digitaal moeten worden
alleen omdat het technisch kan."
De overstap naar digitaal vergt
nogal wat van de scholen. Vooral
de netwerkbeheerders hebben gro
te zorgen, blijkt op de website
www.ictopschool.net. Zo is het
Atlas
By de havo- en vwo-examens
aardrijkskunde mag een atlas ge
bruikt worden. Kandidaten met
kleurenblindheid krygen by deze
examens een 'bijzitter': deze per
soon benoemt of wy st als het no
dig Is kleuren in de atlas aan.
nog niet eenvoudig om genoeg
werkplekken te creëren. „We moe
ten daarvoor ons hele computer
park inzetten. Dat betekent dat an
dere leerlingen er geen gebruik
van kunnen maken. Bovendien is
de installatie van apparatuur tijdro
vend", licht Wim Peeters desge
vraagd toe. Hij is natuurkundele-
raar en ict-coördinator op het
Newmancollege in Breda. Vanwe
ge de 'rompslomp' en de extra
spanning die de digitale examens
bij leerlingen geven doet de school
niet meer mee aan de proef
Dat het installeren van de exa
mens veel werk kost beaamt een
collega van het Christiaan Huy-
gens College in Eindhoven, waar
zo'n honderd vmbo'ers op de com
puter examen doen. „Ik word er
knettergek van. Ik lig er de laatste
dagen wakker van", bekent de
iet-beheerder. „Er zijn program
ma's die vlak voor het examen op
elke computer apart geïnstalleerd
moeten worden. Op sommige da
gen zijn er twee van dat soort exa
mens achter elkaar."
Meindersma van Kennisnet snapt
de klacht van de ict'ers. Digitale
examens zorgen nu voor veel
werk. Dat kan volgens hem an
ders. „Waarom op elke computer
een programma installeren? Het is
veel eenvoudiger het via internet
te doen, via een beveiligde webom
geving. We weten dat dat werkt.
We doen zonder veel problemen
onze geldzaken via de computer,
dus waarom niet het examen?"
De ervaringen van de examenkan
didaten zijn overwegend positief,
zo leert een enquête van het New
mancollege. „Maar sommige pro
gramma's zijn lastig te begrijpen",
zegt Peeters. „Het is daarom be
langrijk dat leerlingen ict-vaardig-
heden trainen."
Peeters is goed te spreken over de
inhoud van de digitale examens.
„Maar papier geeft meer rust, zo is
onder andere bij ons op school ge
bleken. Leerlingen halen met het
schriftelijk examen hogere cijfers."
Bij het CEVO is niets bekend over
mindere resultaten door digitale
examens, zegt Van Tartwijk. „Dat
kan per geval variëren, het hangt
bijvoorbeeld ook samen met hoe
leerlingen erop worden voorbe-
325
Het bedryf Sdu Identification ver
menigvuldigt de examens in op
dracht van de Informatie Beheer
Groep in Groningen. Zy hebben
dit jaar ongeveer 325 verschillen
de examens geproduceerd, voor
de verzending zyn circa 200.000
enveloppen verwerkt.
reid."
Als in de toekomst meer examens
via de computer worden afgeno
men, moeten leerlingen daar hun
hele schoolcarrière op worden
voorbereid, zegt onderwijsdeskun
dige Van der Meijden. „Ik heb on
derzoek gedaan, waaruit bleek dat
leerlingen die met tien vingers
kunnen typen in het voordeel zijn
boven leerlingen die met twee vin
gers typen. In dit geval ging het
om het maken van een rekenop
dracht. De kinderen die blind kon
den typen, konden zich beter con
centreren op de opdracht. Dit
soort verschillen moet je natuur
lijk tegengaan. Kinderen moeten
leren typen, precies zoals ze leren
schrijven. Computervaardigheden
moeten een duidelijk onderdeel
zijn van de opleiding."
Als het aan Peeters ligt, worden de
digitale examens als schoolexa
mens ingezet, die verspreid plaats
vinden over het hele jaar, en blijft
het centraal schriftelijk examen zo
als het is. „Je verdeelt dan de romp
slomp over het jaar. Voor de leer
lingen geeft het ook minder
stress."
Brinks
Brinks Waarde
transport is
verantwoorde
lijk voor de leve
ring van de pak
ketten met exa
mens aan de
scholen.
Uno
Eén leerling doet in
Nederland een
vmbo-kb eindexa
men Spaans.
805.000
In totaal nemen dit jaar 205.000
scholieren deel aan de centrale
eindexamens. Dit is meer dan vo
rig jaar: in 2007 deden 201.000
leerlingen mee. Verreweg de
meeste kandidaten zyn te vinden
op het vmbo: 115.000 leerlingen
moeten aan de bak. Voor het
havo zyn dat er 52.000. 38.000
scholieren doen dit jaar vwo-eind-
examen.
www.cito.nl/vo/ce/vmbo/demo-examens/eind_fr.htm
Om een indruk te krygen van digitale examens heeft Cito demo-versies gemaakt.
Het beteft examens zoals die in het vmbo bb worden afgenomen.
Deze versies zyn te vinden op www.cito.nl/vo/ce/vmbo/demo-examens/eind_fr.htm
Rechtszaak
Staatssecretaris Marja van Bysterveldt is van plan om
de eindexamens in het buitenland af te schaffen. Dit
zou ook moeten gaan gelden voor de Nederlandse Antil
len. Iedereen die eindexamen wil doen. moet dan naar
Nederland komen. Ouders en leerlingen op Curacao
startten een rechtszaak om te voorkomen dat het plan
wordt uitgevoerd. De rechter in Den Haag maakte don
derdag bekend eind augustus met een oordeel te ko-
