Vertrek uit Opec is stap uit armoede
gratis zwembad bij aankoop vanaf 395,-
bij PIET ZOOMERS
1 6 I Donderdag 8 mei 2008 PZC
Indonesië verandert
van exporteur in
importeur van olie.
door James McGonigal
DEN HAAG - Het is voor de kenners
geen verrassing. Eind dit jaar ver
laat Indonesië hoogstwaarschijn
lijk de Organisatie van Petroleum
Exporterende Landen (Opec, vol
gens de Engelse afkorting). Het
land heeft de afgelopen jaren zijn
positie zien veranderen van net
to-olie exporteur naar netto-im
porteur en Opec is een exporteurs
club.
Opec heeft bovendien als hoofd
doelstelling het zo hoog mogelijk
houden van de prijs van aardolie
en Indonesië heeft sinds de om
slag juist baat bij een lage energie
prijs. Maar als Opec-lid moet het
zich houden aan prijsstijgingen.
Sinds een jaar of twaalf is de
eigen productie van
Indonesië ingezakt
Het land (235 miljoen inwoners)
gebruikt relatief veel olieproduc
ten voor vervoer en koken en pro
beert met subsidies de consumen
tenprijzen te drukken. Nu de olie
prijs record na record breekt, drei
gen de subsidielasten de staatsbe
groting omver te trekken.
Sinds een jaar of twaalf is de eigen
productie van Indonesië - ooit de
bakermat van Koninklijke
Olie/Shell - ingezakt. De productie-
velden zijn 'vermoeid' en vergen
al decennia extra investeringen om
de winning op peil te houden. In
het midden van de jaren negentig
produceerde Indonesië tussen 1,5
en 1,6 miljoen vaten olie (van 159
liter) per dag. Vorige maand was
dat nog maar 860.000 vaten per
dag.
Met een negatief saldo op de olie
boekhouding van miljarden dol
lars heeft het land overduidelijk
niets meer te zoeken bij Opec, be
aamt Lucia van Geuns van het
Energieprogramma van Instituut
Clingendael. „Maar dat heeft niets
met de positie van Opec te maken,
het is een puur binnenlandse
kwestie." De Indonesische presi
dent Yudhoyono verklaarde eerder
deze week in een televisietoe
spraak dat zijn land de komende
twee tot drie jaar de eigen oliepro
ductie wil herstellen. Analisten
fronsen hierbij de wenkbrauwen:
decennia van onderinvestering
maak je niet zo maar goed. Boven
dien hebben veel internationale
oliebedrijven weinig fiducie in het
Indonesische rechtssysteem. Cor
ruptie en onzekerheid zijn niet be
vorderlijk voor het investeringskli
maat. Een kortetermijnoplossing
zou kunnen zijn de subsidies te
verlagen. Maar er zijn nu al regel
matig rellen in het eilandenrijk
vanwege de dure brandstof. De
voorzichtig geopperde mogelijk
heid van twintig tot dertig procent
lagere subsidie (dus prijsverho
ging) zou het hele land kunnen
doen exploderen. Dat gebeurde
eerder in 1998 na een forse prijsver
hoging en droeg bij aan het ge
dwongen vertrek van president Su
harto.
Ook zonder het enige lid uit
Zuid-Oost-Azië blijft de Opec een
machtige organisatie. Ze heeft niet
meer de hand op de we
reld-oliekraan, zoals bij de eerste
oliecrisis van 1973. Juist door het
(prijs)monopolie van de Opec-lan-
den (aanvankelijk vijf, nu dertien,
van Saudi-Arabië tot Nigeria en Ve
nezuela) kwamen andere landen
op de markt, wier voorheen on
winbare dure olie opeens wél com
mercieel interessant was.
„Maar Opec-olie vormt nog steeds
een derde van de wereldproduc
tie", zegt Van Geuns. „In de jaren
2004 tot 2006 is hun rol weliswaar
wat afgenomen, omdat door de
enorme vraag de reservecapaciteit
in de productie was opgesoupeerd.
Daardoor kon men door meer of
minder op te pompen de prijs niet
meer beïnvloeden. Maar die
'swing capacity' is sindsdien weer
opgebouwd." Van Geuns meent
dat de wereld er rekening mee
moet houden dat veertig tot vijftig
procent van de olieproductie uit
Opec-landen zal komen.
Vrouwen in Yogyakarta staan in de rij voor petroleum. Indonesië dreigt Opec te verlaten. Dat zegt niets over de
olieclub, maar alles over de economische situatie van Indonesië, dat de prijs betaalt van verwaarlozing van de ei
gen olie-industrie. foto Siamet Riyadi/AP
AANDELEN
AEGON
Ahold, Kon.
Akzo Nobel
ArcelorMittal
ASML Holding
Cono
Corporate Express
DSM. Kon.
Fortis
Heineken
ING Groep
KPN, Kon.
Philips; Kon.
Randstad
Reed Elsevier
Royal Dutch Shell A
SBM Offshore
Tele Atlas
TNT
TomTom
Unibail-Rodamco
Unilever eert.
Vedior
Wolters Kluwer
AANDELEN
slotabs. versch.
10.40 +0.09
9.79 -0.02
51.87 -1.09
61.01 +1.01
19.59 +0.74
58.16 -0.37
7.52 +0.16
35.77 +0.47
17.25 +0.14
37.34 +0.22
25.08 +0.33
11.64 -0.02
2531 +0.43
27.88 +0.38
12.62 +0.20
26.31 +0.33
25.19 +055
29.17 +0.45
25.38 +0.26
25.44 +0.95
169.73 -0.97
21.19 -0.02
18.06 +0.15
18.19 +0.29
%1j.
-35.24
+2.76
-1246
+43.86
-4.99
-10.22
-20.17
+2.38
-37.67
-5.06
-26.13
-7.77
-16.47
-52.06
-13.75
-0.64
-5.12
+90.03
-22.83
-18.46
Aalberts Industries
13.93
-0.07
-29.95
AMG
47.00
+2.20
Arcadis
40.60
-0.06
-2230
ASM International
17.11
+1.23
-9.52
BAM Groep, Kon.
16.48
+0.08
-17.64
BinckBank
9.28
-0.39
-13.02
Boskalis Westm.,Kon.
39.41
+0.11
+49.13
Crucell
11.93
-0.22
-37.70
CSM
24.60
+0.23
-11.51
Draka Holding
23.54
+0.36
-17.05
Eurocommercial Prop.
37.81
+0.19
-10.13
Fugro
59.60
+0.84
+42.07
Heijmans
26.43
+0.15
-42.49
Imtech
18.41
-0.01
-10.69
LOGICA
1.57.
+0.04
4291
Nutreco Holding
47.85
0.00
-2.98
Oce
9.98
+035
-32.06
Ordina
10.97
+0.19
-37.88
SNS Reaal
14.79
+0.57
-18.96
USG People
14.42
+0.23
-58.68
VastNed Retail
66.92
+0.07
-5.16
Vopak, Kon.
46.00
+0.92
+1.39
Wavin
7.96
+0.13
-52.90
Wereld have
83.60
+0.01
-23.65
Wessaneii, Kon.
8.59
+0.02
-25.69
vorig
slot
11.11
Sopheon Plc
0.18
0.20
Unil. Crt. 7% C.Pr.
48.00
52.50
9.38
Tiscali
238
260
9.24
Nyse Euronext
44.26
48.08
8.63
ASM International
15.88
17.11
7.75
DALERS
Vivenda Media Group 0:15 0,14 -6.67
Simac Techniek 2.24 212 -5.36
Smit International 77.27 73.81 4.48
Antonov 0.45 0.43 4.44
BinckBank 9.67 9.28 4.03
DIVERSEN
Goud en Zilver
Goud onbewerkt
Goud bewerkt.
Zilver onbewerkt
Zilver bewerkt
Olie
New York WTI spot
Wisselkoersen
Euro/US dollar
Euro/Brits pond
Euro/Japanse yen
bied iaat
17775.00 18229.00
18955.00
327.00 359.00
377.00
1.5430 -0.0098+13.3309
0.7887 +0.0006+15.5870
162.5500+0,3000 -0.4654
™7mei
485,30 +4,64
<1 jaar terug
560
ton TÏLZ.
Ann V V m
440
400
AANDELEN
ABN Amro Hold. pref.
Accell Group 25.72
AmsterdamCommodities 5:00
7.40
20,61
13.29
6.30
0.43
Ajax
Air France-KLM
Alanheri
AMÏHolding
Antonov
Baan Company
Ballast Nedam
BAM, Kon. Conv.pr.F
BAM, Kon. niet cnv.p
Batenburg Beheer
BE Semiconductor Ind
Begemann G,Kön.crt.A
Beter Bed
Bever Holding
Blue Fox Enterprises
Brill, Kon.
Brunei International
Ten Caté, Kon.
Corp Express Pref
Crown Van Gelder
Ctac
De Nederlandse CMP
De Vries Robbé Groep
DICO International
DOCdata
DPA Flex Group
Econosto, Kon.
Ëriks Group:
Exact Holding
Exendis
Fornix Biosciences
Gamma Holding
Gamma 5% P. Wd.
Gouda Vuurvast
Grontmij
Groothandelsgebouwen
HAL Trust Unit
Heineken Holding
HES Beheer
HITT
Holland Colours
Hunter Douglas Prf
Hunter Douglas
ICT Automatisering
ING Europe Bonus
ING LIRIC BRIC 11
ING Liric USA 2
|NG Postb.China 2009
ING Groep Cert.
ING Top25 Garantie
InnoConcepts
Jetix Europe
Kardan
Kas Bank
Kendrion
KPN Inkoop, Kon.
Van Lanschot
MacintoshRetail Gr.
Moolen Holding
NWE NED AM HYPBK
Nedap
Neways Electronics
25.90
13:07
16.23
22.57
3.01
13.26
3.79
9.75
0.51
6.60
4.60
8.17
50.13
21.75
17.40
6.20
41.05
82.00
33.34
24.00
5.30
0.29
40.61
8,87
128.10
59.45
45.75
9.11
26.55
1735
71.00
17.00
2.58
+0.72
0.00
-0.06
+0.26
+0.01
,0.05
-032
+0.15
+0.37
+0.30
-0.42
0.00
-0.39
0.00
0.00
+0.01
0.00
Ó.00
+0.01
+1.33
+0.27
+0.05"
+0.05
-0.93
+1.00
+0.15
-0.01
+0.38
+0.12
1.15
+0.65
-0.90
+0.04
-0.15
+0.10
+0.20
+0.17
+0.02
1. %1j,
-2778
-14.86
+9.89
-10.95
46:08
-7.39
-64.75
+5.00:
-35.25
-35.46
+22.88
-1.08
-31.64
-42.73
40.64
+737
-55.81
-16.74
-35.98
-21.08
-6.23
-28.90
-37.04
-10.55
-71.35
-93.10
-0.90
-54.95
+58.33
-18.88
-15.99
+5.88
-22.32
-29.55
-36.36
-3,15
-30.99
42.59
+18.89
+5.40
-2.77
+26.32
-20.33
-20.91
+7.41
40.73
41.14
-10.57
+9.11
+2.24
+22.46
+8.81
-11.25
-24.82
-3.76
-32.87
+2.31
-21.03
+1.72
-50.85
-26.29
+20.00
-15.82
-9.12
Nyloplast
Nyse Euronext
OctoPlus
OPG Groep
Oranjewoud
Pan Europ Hotel
PB RENTE GAR3 14
PB RENTE GAR1 12
PB RENTE GAR2 12
PB RENTE GAR4 14
Pharming Group
PHILIPS BUY BACK
Porceleyne Fles
Punch Graphix N.V.
Qurius
RoyalReesink
Rood Testhouse
Royal Dutch Shell B
RSDB
Samas
Schuitema
Simac Techniek
Sligro Food Group
Smit International
SNS AEX Garantplan
SNS Azie GarantPlan
SNS EuropaGarantPlan
SNS TripleBest cert.
Sopheon Pic
Spyker Cars
Stern Groep
Super de Boer
Te!e2 Netherl.Hold.
Telegraaf Media Grp
Tie Holding
Tiscali
TKH Group
TMC
Tulip Computers
Unil. 4% Afl.C.Pr
Unil. 6% C.Pr.
Unil.Crt. 7% C.Pr.
Unil. 7% C.Pr.
Unilever
Unit 4 Agresso
Vivenda Media Group
Wegener
INDEXEN
2.04
15.30
5.50
6.99
20:05
21.87
20.83
4.14
0.68
105.00
0.41
26.05
34.00
3.50
2.12
29.34
73.81
0.20
6.36
30.70
4.19
0.79
22.13
0.11
2.60
16.83
11.77
4.05
21.12
18.40
0.14
14.68
- -4.00
+3.82 -22.70
+0.04 -60.62
-0.14 43.12
+0.05 -17.79
0.00
+0.03 -14.02
-0.13 -19.18
+0.04 -12.48
-0.16 -15.08
0.00 -71.67
- -23.08
0.00 42.78
-0.01
+1.50
-0.01
+0.44
-53.42
-14.22
-26.79
-3.77
+0.29 -20.82
+0.10 -36.46
- 0.00
-0.12 -25.61
+0.16 -4,05
-3.46 +30.75
- -3.40
0.00 +13.02
- -5.93
- -5.09
+0.Ö2 -37.50
-0.08 -56.14
0 00 -26.73
0.00 +34.73
0.00 +16.18
-0.70 -15.63
0.00 -63.33
+0.22 +10.66
+0.71 49.28
+0.12 -13.14
+0.02 47.74
- 4.62
- -14.16
+4.50 -25.00
- -1.59
-0.17 -9.24
+0.13 -8.41
-0.01 -65.85
+0.18 -12.62
All Share Index
Amst. AEX-index
Amst, AMX-index
Brussel Bel-20
Dow Jones
Euronext-100
Eurostoxx-50
Eurotop-100
Frankfort Dax-30
Londen
E-100
749.74
485.30
682.27
3906.61
12846.10
903.77
3871.78
2853.01
7076.25
25610.21
6261.00
abs. versch. X1j,
+7.32 -9.54
+4.64 -10.13
+8.19 -8.69
+16.46 -17.57
-174,73 -3.51
+7.23 -14.49
+26.70 -12.82
+20.41 -13.26
+59.15 -5.97
-651.92 +22.56
45.80 -5.19
AANDELEN
AEGON 10:40 +0.09 -3524
Air Liquide 96.37 -0.67 +5.55
Alcatel-Lucent 4.63 +0.17 -52.66
Allianz SE131.85 +0.66 -19.52
ArcelorMittal 61.00 +1.00 +18:34
AXA 24.32 +0.27 -29.51
Banco Bilb.Viz.-Arg.: 15.07 +0.06 -1651
Banco Santander SA 14.11 +0.05 +5.22
BASF 90.78 -0.39 +2.62
Bayer 55.37 +0.43 +7.43
BNPParibas 69.77 -0.43-20.19
Carrefour 45.75 +0.54 -15.98
Credit Agricole 21.94 -0.02 -30.19
Daimler AG 51.83 +1.44 -13.95
Danone 56.57 +0.43 -6.87
Deutsche Bank 77.94 +0.05 -32.98
Deutsche Boerse 102.65 +2.24 +24.16
Deutsche Telekom 11.52 +0.08 -9.72
E.On 126.49 -0.22 +13.05
EnelSpA 6.98 +0.03 -16.58
ENf 25.66 +0.35 +2.44
Fortis 17.25 +0.14 -37.67
FranceTelecom20.52 +0.18 -6.41
Generali Assicur 28.41 -0.02 -9.31
BANKPAPIER
Van 07 May (17.00 uur) tot 08 May (tot
17.00) hanteert GWK Travelex de volgen
de advieskoersen (de transactiekosten
voor Vreemde Valuta bedragen 0,75% met
een minimum van 3,25 euro en een maxi
mum van 7,50 euro):
euro/amerik.dollar1,6817
iii 1 7851
1,6996
8,1376
0,8593
277,3100
euro/austr.dollar
euro/canadese dollar
euro/deense kroon
euro/engelse pond
euro/hong,forint
euro/hongkong dollar 13,2800
euro/israel shekel 5,8700
euro/iapanse yen
euro/noorse kroon
euro/poolse zlotty
eurq/tjech.koruna
euro/turkse lira
euro/zweedse kroon
euro/zwitserse frank
177,4200
8,5721
3,7980
27.6400
2,1160
10,1366
1.7730
(Advieskoersen -Bron: GWK Travelex)
1,4437
1,5172
1,4460
6,9362
0,7375
228,9200
11,0400
4.7900
151,5400
7,3065
3,0900
22,9500
1,7468
8,6401
1.5240 i
Madrid lbex-35
14026.80 +21.00
4.40
Milaan Mibtel-30
35215.00+302.00
-19.47
Nasdaq_Composite
2443.63 -39.68
4.95
Next 150
1669.10 +13.71
-14.98
Nikkei-225
14102.48 +53.22
-20.19
Parijs Cac40
5075.31 +34.39
-16.41
S&P 500
1397.27 -20.99
-7.43
Zurich SM
7639.16 +95.49
49.21
Iberdrola
9.35
*0.01
-1.32
ING Groep
25.08
+0.33
-26.13
Intesa Sanpaolo
4.77
-Ö.02
-23.73
LVMH
74.95
+0.05
-14.75
Munchner. Ruckvers.
124.64
•0:36
-7.73
Nokia Oyi
19.54
+0.69
+5.56
Óreal(L)
78:26
+0,72
-9:73
Philips, Kon.
25.31
+0.43
-16.47
Renault
71.48
+2.29
-28.85
Repsol YPF
26.62
-0.04
+6.91
RWE
78.48
+1:88
-1.88
Saint-Gobain
53.14
+1.09
-34.20
SanofirAventis
50.58
-0.19
-26.29
SAP.
32.17
+0.18
-9.20
Schneider Electric
78.91
+0.16:
-22.39
Siemens AG
76.67
+0.67
-14.60
Sodete Generale
76.04
-0.36
48.32
Suez
46.89
+1.04
+8.84
Telecom Italia SpA
1.34
+0.01
-36,83
Telefonica
19.00
+0.05
+13.03
Total
5430
-0.21
-2.09
Unicredit SpA
4.94
+0.02
-34.78
Unilever cert.
21.19
•0.02
-8.86
Vincj
48.00
+0.65
-23.03
Vivendi
26.49
+0.20
43.87
Volkswagen
185.30
-1.39
+69.13
76.81
•0.95
-9.56
38.23
+0.23
-1.04
45.17
-3.23
-36.91
48.79
-2.17
-22.89
38.95
-0.61
4.64
37.99
-1.25
-26.12
84.79
-1.36
-10.33
82.02
-1.21
+12.87
95.51
-1.36
+20.02
24.68
-1.19
-54.19
57.22
-1.05
+6.73
48.76
-0.89
-5.56
89:13
-0.94
+10.27
32.67
-0.33
-12.27
21.46
-0.88
-28.75
48.68
+0.04
+11.14
28.67
-0.61
124,15
+1.33
+20.35
23.29
-0.29
+6.06
67.07
-0.51
+4.37
46.77
-1.43
-11.30
59.54
-0.95
+20.28
39.08
+0.24
-24.89
29.34
-0.36
4.46
19.94
-0.48
-27.17
65.94
-0.71
+6.05
73.36
4.32
+6.24
38.38
-0.51
-5.58
56.81
+0.46
+16.87
34.70
+0.97
-1.93
EURO
AMSTERDAM - De Europese beur
zen zetten hun klim gisteren voort.
Over de hele linie gingen de indices
omhoog. De AEX-index in Amsterdam
bleef opnieuw boven de psychologisch
belangrijke barrière van 480 punten en
sloot 1,0 procent hoger op 485,30 pun
ten. De MidKap-index steeg 1,2 pro
cent tot 682,27 punten. De graadme
ters in Londen, Frankfurt en Parijs, kre
gen er respectievelijk 0,7 procent 0,8
procent en 0,7 procent bij.
„Een mooi dagje, op naar de vijfhon
derd punten", zei Erik Nugteren, vermo
gensbeheerder bij De Vries Co. „Je
neemt een belangrijke weerstand weg
door boven de 480 punten verder te
klimmen. Veel mensen zullen nu gaan
instappen."
De in Amsterdam genoteerde fabrikant
van chipmachines ASML was koploper
van de AEX-index en won 4,0 procent.
ASMI, het kleine broertje, voerde de
MidKap aan en steeg 7,9 procent. De
toeleverancier aan de chipindustrie pro
fiteerde van een koopadvies van zaken
bank Petercam.
DOW
3MCo
ALCOA Ine
Amer.Intl.Group
Amer.Express
AT&T Ine
Bank of America Corp
Boeing Co
Caterpillar Ine
Chevron Corp
Citigroup Ine
Coca-Cola
DuPont de Nemours
ExxonMobil Corp
General Electric
General Motors
Hewlett-Packard
Home Depot
BM
ntelCorp
ohnson Johnson
PMorgan Chase &Co
McDonald's Corp
Merck Co
Microsoft Corp
Pfizer Ine
Procter Gamble
United Technologies
Verizon Commun.
Wai-Ma; t Svore;
Walt Disney Co
WALLSTREET
NEW YORK - Wall Street werd in de
greep gehouden door een verdere stij
ging van de olieprijs. In de loop van de
handelsdag werd een nieuw record
neergezet van ruim 123 dollar per vat.
De prijsstijging brengt zorgen met zich
mee over de invloed ervan op de infla
tie, consumentenbestedingen en be
drijfswinsten. De Dow-Jonesindex van
dertig toonaangevende fondsen sloot
1,6 procent lager op 12.814,35 pun
ten. De breder samengestelde S&P
500-index daalde 1,8 procent tot
1392,57 punten en de technologie-
beurs Nasdaq verloor 1,8 procent en
eindigde op 2438,49 punten.
Olie werd duurder vanwege aanhouden
de bezorgdheid over voldoende toe
voer. Zo is het onrustig in Nigeri waar
rebellen eerder deze week een aantal
pijpleidingen van Shell opbliezen. Daar
naast wil de Opec tot nu toe nog geen
gehoor geven aan de roep uit de wes
terse wereld om meer olie te produce
ren.
De euro noteerde 1,5403 dollar in ver
gelijking met 1,5370 dollar bij het slot
van de Europese beurzen.
