Gezondheid
J5.
Reuma: de eerste
klap is een
daalder waard
Thuisdokteren
Het ziekenhuis thuis
Rode ogen
1 8 Woensdag 30 april 2008 PZC
HUISARTS door Marieke van Schie
Als ik thuis kom na een dagje nascholing, word ik ge
beld door de collega die overdag voor me waargeno
men heeft. „Kan je nog even bellen met de familie Mo
lenaar? Hij is ziek geworden, koorts en een ontsteking aan de
urinewegen. Zijn vrouw weet niet hoe ze de nacht in moet en
ze zeiden dat ze je mochten bellen in noodgevallen. Ik ben
vanmiddag gaan kijken en heb antibiotica besteld. Lof aan de
apotheek, die de medicijnen nog na vijven met spoed kwam
brengen!" Ik bedank hem voor het telefoontje en bel de fami
lie. „O, wat fijn dat je belt! Olav is hard ziek. Ik weet me eigen
lijk geen raad. Hij ligt in bed, en ik kan hem niet verzorgen.
Hoe moet dat nou vannacht?", reageert mevrouw Molenaar.
Als ik aanbied nog even te komen kijken, pakt ze dat aanbod
met beide handen aan. Bij aankomst tref ik een benauwde me
neer Molenaar aan. Hij ligt in bed, hoog in de kussens. Zijn
vrouw trekt me mee naar de woonkamer.
„Ik moet je even spreken. Olav wil niet naar het ziekenhuis,
maar ik kan dit echt niet in mijn
D. eentje aan. We zijn mensen van
Binnen een paar uur is de d'g> al besef je dat niet
de nachthulp voor steeds. Ik kan niet geloven dat
het nu plotseling zo snel achter-
meneer geregeld u;t gaat." Ze kijkt even weg,
woorden schieten tekort. Ik ga
terug naar haar man. Hij ligt aan een overdrukapparaat dat
hem helpt ademen. Vier jaar geleden werd hij ziek. Viel af en
voelde zich moe. De analyse bij de internist leverde aanvanke
lijk niets op, tot de geriater een spierziekte constateerde.
Hij was een gespierde man, altijd actief, en eigenaar van een
groot bedrijf Samen met zijn vrouw had hij een goed leven
met veel sociale contacten. Na zijn pensionering reisden ze de
wereld over en ze genoten van hun dochter en kleinkinderen.
Tot hij met deze klachten bij me kwam. Zijn krachten namen
af. Nu kan hij de dag niet meer door zonder hulpmiddelen. Ik
kan hem nauwelijks verstaan, maar met gebaren komen we
een eind. „Niet naar het ziekenhuis!" Hij heeft al eerder met
me besproken af te willen zien van alle ingrijpende behande
lingen en ziekenhuisopnames. De antibiotica zijn voor hem
niet te slikken. Grote tabletten. Ik schrijf een ander recept voor
oplosbare tabletten, en bel naar de apotheek. De dienstrege
ling blijkt veranderd. Het duurt even voor ik er achter ben. De
buurvrouw wil ze gelukkig gaan halen. Steun en toeverlaat in
moeilijke tijden. Maar dan vannacht.
„Van welke organisatie hebben jullie thuishulp?", vraag ik. Me
vrouw Molenaar zoekt de klapper erbij. Ik bel het noodnum
mer. „Heeft u nachthulp?" De stem aan de andere kant zegt:
„Voor u verder gaat, dit is niet het goede nummer. U moet bel
len met het acute team." Ik bel achtereenvolgens naar drie
nummers en tref dan een uiterst vriendelijke dame aan die al
les voor ons gaat regelen. „Ik probeer om tl uur vanavond ie
mand langs te sturen. Morgen vragen we wel toestemming
aan voor de volgende nachten. Ik bel u als ik iemand gevon
den heb." Het verlossende telefoontje komt een uur later. Ze
kunnen rustig de nacht in. Wat is het fantastisch geregeld in
Nederland!
Voor de buitenwe
reld is reumatoïde
artritis de ziekte
van de kromgetrok
ken, knobbelige le
dematen. De pa
tiënten wacht een
lange lijdensweg met heel veel
pijn, ernstige vermoeidheid, een
beroerde levenskwaliteit en een
verhoogd risico op een vroegtijdi
ge dood. Een effectieve behande
ling tegen de ziekte is er nooit ge
weest, met als gevolg een zekere
lijdzaamheid bij zowel patiënt als
behandelend arts.
Van die lijdzaamheid moeten we
af, zegt reumatoloog dr. Renee Al-
laart (Leids Universitair Medisch
Centrum). Uit onderzoek van
Allaart en collega's is namelijk ge
bleken dat de eerste klap een daal
der waard is. Als reuma in een
vroeg stadium voortvarend wordt
aangepakt, blijkt de ziekte veel be
ter onder controle te houden. Van
wege het mildere ziekteverloop
kan men ook op termijn met veel
minder medicijnen toe, terwijl de
levenskwaliteit van de patiënt be
ter blijft. Reuma blijkt namelijk
een ziekte die in de loop der tijd
steeds verder escaleert. Door de
ziekte in een vroeg stadium aan te
pakken lijkt het verloop minder
ernstig. Het onderdrukken van de
ontstekingen staat voorop bij de
behandeling van voortschrijdende
reuma.
De nieuwe aanpak is inmiddels op
genomen in de richtlijnen voor art
sen. Maar in de praktijk van menig
reumatoloog en vooral huisarts
klinkt de somberheid van het
oude, terughoudende regime nog
steeds door.
Jaarlijks wordt bij zo'n
22.000 Nederlanders reuma
vastgesteld. Veel sterkte,
was de boodschap van de
dokter, want de patiënt
stond een lange lijdensweg
te wachten. Maar recent
Leids onderzoek toont aan
dat het inzetten van zware
medicijnen in het
beginstadium later veel leed
kan voorkomen.
door Harm Harkema
foto Evert-Jan Daniels ANP
Allaart: „Vanouds hebben zowel
patiënten als artsen lage verwach
tingen over het verloop van de
ziekte. Als je al jaren meeloopt, ga
je op een gegeven moment gelo
ven dat chronische achteruitgang
er nu eenmaal bij hoort. Ook
angst voor bijwerkingen van medi
cijnen speelt waarschijnlijk mee.
Maar het roer moet toch echt om."
Beginnende reuma moet worden
behandeld met zwaar geschut. Er
zijn verschillende middelen die in
combinatie gebruikt kunnen wor
den. Door consequente meting
van de ziekteactiviteit wordt in de
gaten gehouden of de medicijnen
aanslaan. Indien dat na drie maan
den niet het geval blijkt, moet on
middellijk worden overgestapt op
een ander middel of een andere
combinatie.
De meest effectieve 'oude' antireu-
mamiddelen zijn onder andere
prednison, dat door menig patiënt
wordt verguisd wegens de verve
lende bijwerkingen zoals dunne
huid en dikheid, en methotrexaat.
Die blijken bij een op de drie pa
tiënten aan te slaan. Allaart: „Ge
bleken is ook dat je dat sneller in
hogere doseringen moet geven
dan vroeger." Ze wijst er op dat
die hogere doses niet tot meer bij
werkingen leiden.
Een bijzonder belangrijke rol is
ook weggelegd voor een nieuwe ge
neratie (peperdure) ontstekings
remmers, de zogeheten TNF-
blockers, te weten Remicade, En-
brel en Humira. Omdat ze zo duur
zijn (op jaarbasis per patiënt zo'n
15.000 euro) mogen ze niet als
middel van eerste keus worden
voorgeschreven, maar pas als eerst
twee andere middelen tevergeefs
zijn geprobeerd. „Als ze dan ook
maar snel genoeg worden inge
zet", maant Allaart Want in de be
kostigingsvoorschriften staat ner
gens hoe lang andere middelen ge
bruikt moeten zijn voordat op
TNF-blockers mag worden overge
gaan.
De TNF-blockers hebben
de afgelopen jaren niet
alleen geleid tot een gro
te verbetering van de le
venskwaliteit van menig reumapa
tiënt in een laat stadium. Ze zijn,
blijkt uit het Leidse onderzoek,
zeer bruikbaar om beginnende reu
ma de kop in te drukken en blij
ken bij twee op de drie patiënten
aan te slaan. Daarna kunnen ze
meestal met succes worden ge
staakt, zonder dat de reuma weer
opvlamt. Dit kan de kosten van
reumabehandeling op de lange ter-
Sporten als wapen tegen diabetes: het is zwaar, maar het helpt wel.
In deze rubriek geven twintig huisartsen tips voor de
behandeling van veel voorkomende klachten. Wat kan
de patiënt zelf doen en wanneer is de expertise van de
huisarts nodig? Vandaag: Rode ogen.
DE KLACHTEN: - Een branderig jeukend soms licht pijnlijk gevoel van het oog.
- Het oogwit is rood en het is net alsof er een vuiltje of zandkorrel in zit. - Bij het
opstaan kunnen de oogleden aan elkaar geplakt zitten met pus (etter). - Overdag
kan pus het idee geven dat er wazige gordijntjes langs schuiven.
NAAR DE DOKTER: - Nee, een rood oog is meestal niet gevaarlijk. Het geneest
zonder behandeling binnen een week. - Ja, wanneer er een plotselinge afname is
van het gezichtsvermogen. - Ja, wanneer er heftige pijn is in het oog. - Ja, wanneer
het vermoeden bestaat dat er iets in het oog zit. - Ja, wanneer de klachten na vijf
dagen niet afnemen.
WAT KUNT U ZELF DOEN: - Als de oogleden vastgeplakt zitten of vies zijn,
schoonmaken met een gaasje met lauw kraanwater (hoeft niet gekookt te zijn) of
met babyshampoo. Veeg daarbij in de richting van de neus. - Draag geen lenzen
als het oog rood is. - Liever geen make-up gebruiken. - Gebruik zonodig een zon
nebril tegen het felle zonlicht. - Er is geen medische reden om een kind met een
rood oog thuis te houden van school of speelzaal.
Thuisdokteren, spoorboekje voor alledaagse klachten. Paul van Dijk e.a.. Uitg. Adr. Hey-
nen. 9,95 euro.
