Buitengebied
Zeeland veelstromenland
nu een 'je weet wel'-hengst
Manus is
PZC Zaterdag 26 april 2008 41
Protestantse kerk
dienst met voorlezer
op Zuid-Beveland. Let
op het verschil in de
kappen die de vrou
wen dragen.
collectie Zeeuws Archief
In Zeeland bestaan waar
schijnlijk meer religieuze
stromingen dan molens.
Nog steeds komen er bij.
Vooral in reformatorische
kringen treden regelmatig af
scheidingen op. De expositie
Veelstromenland in het
Zeeuws Archief te Middel
burg laat door de eeuwen
heen de verscheidenheid
van het godsdienstige leven
zien.
door Rinus Antonisse
Ze deden er voordat de Reformatie in
1574 een feit werd, niet moeilijk over.
Aanhangers van de hervormings
ideeën, de protestanten, werden door
de katholieke machthebbers meedogenloos ver
volgd, gemarteld en gedood. Bijvoorbeeld
schoenmaker en wederdoper Joost Joosten, die
na folteringen in 1560 te Veere op de brandsta
pel belandde. En Jan de Grave uit Hulst, die in
1565 aan de wurgpaal stierfin een hut van
brandend stro op de Grote Markt van Hulst.
Ter lering werden er nog prenten van gemaakt
ook. Ze zijn te vinden op de tentoonstelling
Veelstromenland, over kerken en godsdiensten
in Zeeland. Aanleiding is het Jaar van het Reli
gieus Erfgoed. Samensteller Anneke van Waar
den-Koets is er in geslaagd bijna twintig eeu
wen Zeeuwse religie in een kleine maar zeer
toegankelijke presentatie samen te vatten. Be
ginnend bij de inheemse godin Nehalennia,
eindigend bij de doleantie in 1886.
Jongste ontwikkelingen, zoals de oprukkende
islam in ons land, komen niet aan bod. Er is ge
bruik gemaakt van zaken uit het Zeeuws Ar
chief Niet alleen papieren stukken, maar ook
films, foto's, geluidsopnamen en religieuze
voorwerpen, deels in bruikleen van het
Zeeuws Museum (houten collectebus, Nehalen-
niasteen), de rooms-katholieke parochie Wal
cheren (beeld van monnik Willibrord) en de Ja-
cobskerk te Vlissingen (een harmonium met
daarop collectebus voor de Vrije Universiteit).
Bewust is Van Waarden begonnen bij de in
heemse vruchtbaarheidsgodin Nehalennia (om
streeks het jaar 200), door de Romeinen niet
verboden, maar in hun eigen godsdienst opge
nomen. Dat was uiteraard voordat de christelij
ke kerk in 380 de officiële staatsgodsdienst van
het Romeinse Rijk werd. Wanneer het christen
dom in Zeeland bekend werd, is onbekend. Vol
gens de overlevering was eind 7e eeuw Willi
brord actief die mogelijk net als andere evange
liserende monniken kerken stichtte.
In Aardenburg staat de oudste kerk van
Zeeuws-Vlaanderen, de Sint Baafs uit 959. In
Midden-Zeeland vond kerkstichting plaats van
uit de Middelburgse Westmonsterkerk (in 1575
gesloopt). Het ging om de katholieke gods
dienst en in heel de provincie verrezen kloos
ters. De meeste invloed ging uit van de abdij in
Middelburg. De Reformatie maakte een eind
aan het katholicisme, dat tot begin 19e eeuw
een verboden godsdienst werd.
Van de stromingen die in de kerkhervorming
te onderscheiden zijn, verwierf het strengere
calvinisme in Zeeland een belangrijke plaats.
Vele scheuringen volgden en Zeeuwse predi
kanten speelden daarin nogal eens een grote
rol. Namen als Koelman, De Labadie en Smyte-
gelt leven voort. De nadruk ligt op de ontwik
kelingen bij katholieken en protestanten, maar
er is ook aandacht voor enkele andere geloven:
de Schotse kerk in Veere, de joden, de Luthera
nen en de doopsgezinden. Er is een uitgebreide
catalogus door Van Waarden samengesteld en
een handzame toelichting (beide ook op
www.zeeuwsarchief.nl). Voor kinderen is een
kijk- en luisterwijzer beschikbaar en vanaf eind
mei is er een pelgrimstocht langs kloosters en
kerken in Middelburg te wandelen.
Veelstromenland, kerken en godsdiensten in Zee
land. Zeeuws Archief, Middelburg, van 28 april
tot 10 januari 2009. Maandag tot en met vrijdag
en elke eerste zaterdag van de maand 09.00-1y.00
uur. Toegang gratis.
De maatschap Poppe-Dekker heeft een
landbouwbedrijf, paardenpension en mini-
camping De Kreekrug bij Grijpskerke. We
volgen beide families wekelijks tijdens het
kampeerseizoen.
door Melita Lanting
Het is maar goed dat Ma
nus geen idee heeft wat
hem te wachten staat,
want dan was hij vast
niet meegelopen. Manus is een
Zeeuws trekpaard van een jaar.
Een pittig ding dat vooral de nei
ging tot opstandig gedrag ver
toont bij de heer des huizes. Dat
is ook de reden dat Manus zijn
mannelijkheid gaat verliezen,
want van castratie worden paar
den een stuk rustiger.
Na een paar prikken treedt de
narcose razendsnel in en Manus
stort letterlijk ter aarde terwijl
hij een enorme scheet laat.
Dierenartsen Ken Buth en Inge
borg Buitink werken razendsnel,
want een paard kan niet al te
lang onder narcose blijven. Een
been wordt vastgesjord zodat de
edele delen bloot komen te lig
gen en Ken ontsmet de boel.
„Ik kan de ballen niet vinden",
zegt hij terwijl hij in het kruis
van het beest tast.
„Kom op Manus, denk eens aan
de vrouwtjes", spoort zijn baas
het paard aan. Het lijkt te helpen
want Ken heeft de ballen te pak
ken. „Ben je straks een 'je weet
wel'-paard", zegt de baas met
een brede lach tegen het keihard
snurkende dier. Geroutineerd
worden de ballen verwijderd.
Omdat Manus nu toch onder
narcose is, worden ook de hoe
ven bekapt en krijgt hij de nood
zakelijke inentingen. Na een half
uur wordt Manus weer wakker.
Nog even staat hij wat wankel
op de benen en kijkt nieuwsgie
rig naar zijn achterlijf „Ja jon
gen, daar ben je wat lichter ge
worden." Dan begint Manus
weer te grazen alsof er niets ge
beurd is.
Dit is de laatste aflevering van de
serie spreekuur. Na bijna zes
maanden meekijken over de
schouders van de dierenartsen
en de assistenten nemen we af
scheid van de dierenartsenprak
tijk Schouwen-Duiveland.
Het is een halfjaar geweest waar
in bijzondere dingen zijn ge
beurd, zoals midden in de nacht
op zoek naar een boerderij om
een kalfje geboren te zien wor
den. Of die keer op de Vroon-
gronden, bij een ondergaande
zon en in de winterkou probe
ren om kalfjes te vangen.
Ontroerende momenten waren
er ook, zoals het lammetje dat
dood in de moederbuik zat en er
in stukken uit moest. Of poes
Poelie die op z'n laatste pootjes
liep en moest inslapen.
De meeste dieren waarmee u
kennis heeft kunnen maken, zijn
inmiddels weer gezond. Een en
kel dier leeft niet meer.
Vanaf volgende week kunt u ken
nis maken met de wereld van de
ringrijderij.
Kamperen