Satellietnavigatie
Tweede satelliet voor Galileo-programma
Astronomische bedragen omringen Galileo
1 O Vrijdag 25 april 2008 PZC
J
G/OVE-B is de jn^C-
tweede testsatelliet
voor het Europese civiele
satellietnavigatiesysteem
Calileo dat moet kunnen
concurreren met het Amerikaanse
Global Positioning System (GPS)
00.16 uur: lancering van
Sojoez-draagraket van de
Russische lanceerbasis
Baikonoer in Kazachstan
03.50 uur: raket laat satelliet
GIOVE-B los, die daarna naar
zijn bestemming 'zweeft'
06.55 uur: GIOVE-B bereikt
zijn bestemming op 23.222 km
boven het aardoppervlak
Galileo-systeem
Wereldwijd netwerk:
30 satellieten (27 3 reserve);
2 controlecentra en tientallen
grondstations (zijn in 2013
operationeel).
Er zullen op
elke willekeurige
plaats op aarde I
altijd minimaal I
6 satellieten <S|.
'in beeld' zijn
Het Europese sateilietprogramma Calileo moet de wereld gegarandeerde nauwkeurig!
Ondanks alle voorspelde toepassingen, is het aan kritiek onderhevig. Zondag gaat de
Gegevens GIOVE-B
Gewicht' 530 kg
Afmetingen: 0,95 x 0,95 x 2,4 m
Aan boord een rubidium-atoom
klok - met een nauwkeurigheid
van 10 nanoseconde per dag -
en eenjwaterstof maser atoom
klok (foto boven) - met een
nauwkeurigheid van 1
nanoseconde per dag
Hoogte
23.222 km
foto's ESA infographic Ronald Visser
Russicsche raketten
en ruimtevaartui
gen gelden in de
populaire beeldvor
ming als gammel,
ondeugdelijk en onbetrouw
baar. Ze zouden met touwtjes
en plakband aan elkaar han
gen, en mankementen eraan
zijn het best met een moker te
verhelpen. Toch laat de Europe
se ruimtevaartorganisatie ESA
komende zondag de Giove-B,
de tv.eede satelliet voor het
prestigieuse Europese Gali-
leo-project, met een Russische
Sojoez-raket de ruimte inschie
ten en niet met de Europese
Ariane-raket.
„Russische rakettechnologie is
robuust en de Sojoez is een ui
termate betrouwbaar werk
paard", weerspreekt
ESA-woordvoerder Michel van
Baal de vooroordelen. „Wij ge
bruiken vaak Russische raket
ten. De Ariane is veel te heftig
voor deze kleine satelliet. Dat
zou zijn alsof je een vrachtwa
gen gebruikt om een briefje te
bezorgen."
De Giove-B heeft aan boord de
meest nauwkeurige atoomklok
die ooit de ruimte in gebracht
is, en zal voor ESA gaan testen
of die klok ook daadwerkelijk
werkt in de ruimte. Niet dat
daaraan getwijfeld wordt; „het
gaat er eigenlijk meer om te be
wijzen dat hij werkt", aldus
Van Baal.
Zeer nauwkeurige tijdbereke-
ning moet van Galileo, waar
voor het Europees Parlement af
gelopen week een nieuwe mil
jardeninjectie goedkeurde, het
meest nauwkeurige satelliet-na-
vigatie-systeem maken. Het
moet de concurrentie aangaan
met GPS dat het Amerikaanse
leger gratis aan de wereld ter be
schikking stelt en met het Russi
sche GLONASS.
Daar zit dan ook de Achilleshiel
van Galileo, dat het Amerikaan
se technologie-tijdschrift IEEE
Spectrum onlangs uitriep tot
'loser van 2007'. 'Europa geeft 4
miljard uit aan iets dat er al is',
luidde in het kort de Ameri
kaanse kritiek. De economische
en strategische belangen van sa-
telliet-navigatie zijn echter zo
groot, dat Europa daarvoor niet
afhankelijk kan blijven van de
VS. stelt Jeroen Glazener, Gali
leo-manager bij het Nederlands
Instituut voor Vliegtuigontwik
keling en Ruimtevaart (NIVR)
in Delft. „Galileo is nodig om
deze technologie ook in Europa
onder de knie te krijgen en ver
der te ontwikkelen. Het is een
stuk infrastructuur dat we in
Europa gewoon nodig hebben."
GPS is daarnaast een defen
sie-systeem dat de Amerikaan
se generaals in crisistijd naar ei
gen inzicht kunnen afsluiten
voor anderen. Zo bevatte het
'open' GPS tot 1998 bewust een
onnauwkeurigheid van zo'n
200 meter, opdat andere mo
gendheden GPS niet voor mili
taire doeleinden konden gebrui
ken. Pas het opheffen daarvan
maakte de huidige massale toe
passing van GPS-navigatie mo
gelijk en zou wel eens gedaan
kunnen zijn om Europa, dat
toen zijn Galileo-plannen in de
steigers zette, de wind uit de
zeilen te nemen.
Volgens Glazener is het van cru
ciaal belang dat Galileo de nieu
we gestelde deadline van 2013
wel gaat halen. „In de VS zitten
ze niet lijdzaam af te wachten
tot Galileo hun GPS-systeem
Calileo in de ruimte
onvangst van signalen van minstens
vier satellieten zijn nodig voor
plaatsbepaling op aarde
Wereldwijde dekking: betere dekking van satellietsignalen op
hogere geografische breedten. Oe satellieten draaien in 12 uur
rond de aarde;
Compatibel met GPS. GPS- en Galileo satellieten zenden
gemeenschappelijk signaal;
Voor iedereen, gratis in gebruik voor o.a. navigatiedoeleinden,
niet alleen voor het verkeer en bouw, maar ook voor bijv. blinden.
Betaalde service (met grotere nauwkeurigheid): voor o.a.
luchtvaartnavigatie, treinverkeer en bijvoorbeeld rekeningrijden
Galileo was oorspronkelijk opgezet als pu-
bliek-privaatrechtelijke samenwerking. De EU
zou een miljard euro steken in de eerste aan
loopkosten. Van de geschatte 2 miljard aan ver-
volgkosten zou het bedrijfsleven in ieder ge
val tweederde betalen. De diverse bedrijven
die dongen naar deelname in kosten (en
winst) konden maar niet tot overeenstem
ming komen over een organisatiestructuur.
Dat leidde tot een vertraging van twee jaar.
Tenslotte besloot de Europese Commissie
eind vorig jaar dat Europa het hele project in
eigen hand zou gaan nemen en de - inmid
dels tot 4 miljard opgelopen - kosten geheel
zelf zou betalen. Afgelopen woensdag stemde
het Europarlement hiermee in. De investerin
gen moeten worden terugverdiend uit de be
taalde gegarandeerd nauwkeurige dienst van
Galileo. Opmerkelijk daaraan is dat vermoede
lijk vooral overheidsinstanties hiervan ge
bruik gaan maken, en dus indirect hun eigen
winst gaan betalen. De verwachting is dat de
markt voor navigatiesatelliet-producten in
2025 een omvang zal hebben bereikt van 400
miljard euro. Dankzij Galileo worden ook
weer nieuwe producten ontwikkeld, zoals
een spelcomkputer waarmee het virtueel mo
gelijk is real time in een Formule 1 race mee
te rijden. Al met al moet Galileo de Europese
economie enorm omhoog stuwen. Er zijn al
verwachtingen uitgesproken dat het systeem
zeker 150.000 nieuwe banen gaat opleveren.
