Cultuur
Struinen door het maritieme verleden
Galajurken in een bouwput
Zuid-Afrikaanse poëzie
en vijf boekjes in één
P? ftys'i'i
Miek Zwamborn
werkt aan volgende
uitgave in Slibreeks.
Nieuwe delen Slibreeks
Charl-Pierre Naudé en
De Boer Den Toom.
PZC Dinsdag 22 april 2008 I 29
door Ali Pankow
VUSSINGEN - Vanuit haar tijdelijk
verblijf in kunstenaarscentrum De-
Willem3 in Vlissingen had ze het
mooist denkbare uitzicht op de
Westerschelde. „Ik had precies
zicht op de plek waar de schepen
beloodst worden. Vaak zag ik de
loodsen via de touwladders aan
boord klimmen", vertelt Miek
Zwamborn.
Deze kunstenaar, schrijver én sluis
wachter uit Amsterdam struinde
ruim twee maanden door Zee-
lands maritieme verleden ter voor
bereiding van een nieuw boekje in
het kader van de Slibreeks, dat in
september uitkomt. Ze verzorgt zo
wel de tekst als het beeldmateriaal.
'Ik zie de zee als een
onontgonnen gebied, als
een leeg vel papier'
„Er zal veel zee en water in voorko
men", zegt Zwamborn, inmiddels
teruggekeerd in Amsterdam met
een grote hoeveelheid foto's ter on
dersteuning van haar impressies.
Als artist in residence begon ze on
bevangen aan haar opdracht. „Ik
mocht in alle vrijheid ideeën op
doen. Het zou mooi zijn als er iets
Vanuit haar kamer in de Willem3 had Miek Zwamborn uitzicht op zee.
Zeeuws in zou zitten." Zwamborn
houdt het bij water, hetgeen naad
loos bij haar past. Het creëren van
kunst en het bedienen van de slui
zen biedt haar een ideale combina
tie. „Ik zie de zee als een onont
gonnen gebied, als een leeg vel pa
pier, een parkeerplaats voor je
hoofd", motiveert ze ook haar
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - Kort achter elkaar
zijn er twee nieuwe delen versche
nen in de Slibreeks, de inmiddels
langlopende Zeeuwse serie van lite
raire kleinoden.
Deel 123 is de gedichtenbundel
Sien jy die hemelliggame van de
Zuid-Afrikaanse schrijver en jour
nalist Charl-Pierre Naudé. Op ad
vies van dichter Tsead Bruinja ver
bleef hij in 2006 en 2007 geruime
tijd in de gaststudio van kunste
naarscentrum deWillem3 in Vlis
singen. „Het centrum was voor
mij een onvergetelijke inspiratie
bron en een contrapunt - waar
door ik mijzelf kon positioneren
en identificeren, in deze snel veran
derende wereld: als Afrikaan met
de erfenis van een Europees verle
den", schrijft hij. „Ik heb de schil
derachtige Noordzee mee terugge
bracht, met al zijn stormen en
naamloze Homerussen, in de stille
fles van mijn verbeelding, naar het
rusteloze Afrika, omdat ik weet
dat ze zich hier thuis zal voelen."
De bundel - in het Afrikaans met
Nederlandse vertalingen (van
Bernlef, Robert Dorsman en Wil
lem Persoon) en tekeningen van
Naudé zelf - bevat onder meer po
litieke gedichten over Zuid-Afrika
en liefdesgedichten. Onder de noe
mer 'Gedichten aan het water' is
ook het gedicht Vlissingen opgeno
men, met onder meer de strofe:
Strekkend en skoon/ met dagbreek
keus destijds een paar maanden
op een booreiland te gaan werken.
Haar verkenningen en ervaringen
op die varende fabriek boden de
bouwstenen voor haar debuutro
man Oploper in 2000. Vier jaar la
ter verscheen Vallend hout. De in
spiratie daarvoor putte ze onder
meer uit veldonderzoek bij een
foto Miek Zwamborn
boomchirurg. „Een boek heeft per
sonages nodig, maar ik schrijf
geen beschouwingen over wat ie
mand denkt of vindt en vertel
geen verhaal van A tot Z. Ik ge
bruik mijn waarnemingen voor
het creëren van een sfeer en schets
er momentopnamen mee."
Zij bespeelt de taal als materiaal
waaruit ze woordcomposities
creëert. In Vallend hout bijvoor
beeld geeft zij het snoeien van de
takken ook letterlijk gestalte met
het kappen in de woorden.
Voor het Slibboekje struinde ze
meer in de catacomben van het
Zeeuws maritiem Muzeeum en
het Zeeuws Archief dan langs de
vloedlijn. „Ik vond er allerlei voor
werpen uit gezonken schepen.
Stukken aankoeksels waarin zich
bijvoorbeeld resten van kanonnen
bevinden, kommen, knopen en
dobbelstenen. Het zijn net uilen-
ballen", vertelt Zwamborn. Vaak
waren het slechts onderdelen van
iets anders. Unidentified staat er op
het label, fragmenten van voorwer
pen die nergens anders zijn onder
te brengen.
Het fascineert haar: schepen die
als tijdcapsules rusten op de bo
dem van de zee omdat het leven
er destijds door te zinken plotse
ling is stil blijven staan. Zij verdiep
te zich ook in het leven van
scheepslieden van weleer. „Vaak
beschikten ze over maar twee sets
kleding voor een lange zeereis.
Eén set hadden ze aan bij vertrek,
het andere was bestemd voor de te
rugreis." Zwamborn ordent nu het
verzameld materiaal. Verder werkt
ze aan haar derde boek Kladsteen.
Een fossiel speelt er de hoofdrol
in. Het is een steen die twee men
sen uit verschillende tijdlagen met
elkaar verbindt. Dit boek komt in
2009 uit bij Querido.
sterf die Schelde/ soos 'n godin/ in
haar spieël.
Naudé bezingt ook het windorgel:
Singende windpale
soos die stokke van Zoeloedansers
wat aan die slaapgeval het en
lank daarna nog sidderend geplant
in die gedroomde kring staan.
Op die punt van 'n dijk
in Zeeland.
Ook deel 124 in de Slibreeks is een
opmerkelijke uitgave. Het kunste
naarsduo De Boer Den Toom
(grafisch vormgever Ivo de Boer
en schrijver Gert den Toom) maak
te De zin van alle boeken, een boek
je met op elke pagina slechts één
regel doorlopende tekst, een zin
die naar eigen inzicht is te interpre
teren. Bij het binnenwerk worden
vijf verschillende omslagen gele
verd, die zorgen voor een totaal an
der aanzien, verschillende titels
(Megalopie, Altijd herfst, Nacht
boek, De lange weg naar huis en Te
koop: herinneringen) en zeer uiteen
lopende flapteksten en auteursin
formatie. De vraag die De Boer
Den Toom - onder meer - opwer
pen is in hoeverre het uiterlijk van
het boek en de informatie die op
het omslag staat de interpretatie
van de inhoud beïnvloeden. Wie
de proef op de som neemt, merkt
dat inhoud nooit los kan worden
gezien van de inhoud.
[Tl De Slibreeks-boekjes zijn verkrijg-
baar bij de uitgever: CBK Zeeland,
Balans 17, Middelburg. Tel. 0118-
611443, slibreeks@cbkzeeland.nl.
Prijs: 9 euro per stuk.
PZC-lezers kunnen meehelpen met de programmering
van de tiende editie van Film by the Sea in september,
door te stemmen op hun favorietefilms uit eerdere edi
ties. De 25 populairste films worden dan opnieuw ver
toond. Om u een handje te helpen, halen we elke week
herinneringen op aan een jaargang van het filmfesti
val. Vandaag de achtste editie, in 2006.
Op www.pzc.nl/film-by-the-sea vindt u de complete
filmlijst van dat jaar en kunt u uw drie favoriete films
doorgeven. Er zijn twee vrijkaarten te winnen voor de
wekelijkse Film by the Sea-voorstelling.
door Rolf Bosboom
VLISSINGEN - Je kunt het een sportieve revanche
noemen. In 2005 wilde Film by the Sea héél graag
openen met Woody Aliens Match point, maar de
toestemming daarvoor werd in een laat stadium in
getrokken. Een jaar later werd het festival alsnog in
geluid met Woody Allen, maar dan met diens
Scoop, met naast de regisseur zelf Scarlett Johans
son in de hoofdrol. Het galafeest na de openings
film werd op een aparte locatie gehouden: de nog
in aanbouw zijnde parkeerkelder De Fonteyne, na
bij bioscoop Cine City. De plek had eigenlijk ge
heim moeten blijven, maar lekte onvermijdelijk
voortijdig uit. Desondanks had het zeker iets bij
zonders, al die galajurken en smokings in wat in
feite nog een bouwput was.
Ook na acht jaar slaagde het Vlissingse festival er
opnieuw in verder te groeien. Directeur Leo Han-
newijk constateerde tevreden dat ook de bekend
heid van het festival buiten Zeeland merkbaar was
toegenomen, wat zich vertaalde in een groeiend
aantal bezoekers van elders.Marjet van Zuijlen, net
aangetreden als voorzitter, zei vooraf te streven
naar veertigduizend bezoekers. Het werden er nét
iets minder, maar niettemin wederom een record.
Achteraf moest wel worden geconcludeerd dat de
grenzen van de groei vrijwel waren bereikt, tenzij
het festival zich ook buiten Cine City ging manifes
teren. Hannewijk opperde al combinaties met ste
den zoals Breda en Oostende.
Het programma oogstte waardering, met hoogge
waardeerde films zoals Mother of mine (tevens win
naar competitie), After the wedding en Zwarte inkt,
mm.
Het affiche van Film by the Sea 2006, met Angela
Groothuizen, werd ontworpen door Patricia Steur.
de documentaire over Wim Hofman. Bovendien
profiteerde Film by the Sea van de populariteit van
Zwartboek, die net in première was gegaan.
Voornaamste gast was de Amerikaanse regisseur Jo
nathan Demme Silence of the lambs, Philadelphia),
die de Lifetime Achievement Award kreeg en
wiens concertfilm van Neil Young in première
ging. Een innemende man, die Demme, die met
liefde over zijn werk vertelde, maar vooral oprecht
onder de indruk was van de Zeeuwse omgeving.
Film by the Sea vertoont vanavond (19.30 uur)
als voorpremière de Spaanse film El Orfanato
van Juan Antonio Bayona. De twee vrijkaarten
zijn gewonnen door Corrie Janse.
