Buitengebied
Meidoorn hét teken van lente
Wat is een apostolische zegenprent?
Als de temperatuur een beet
je aanzet, staan binnenkort
de meidoorns weer in hun
witte bloemenpracht te
pronken. Even zag het er
naar uit dat deze karakteris
tieke Zeeuwse struik het
loodje zou leggen door bac-
terievuur en daaraan gekop
pelde opruimwoede, maar
de meidoorn heeft het over
leefd en is op de weg terug.
Zeker in de natuurgebieden.
PZC Dinsdag 22 april 2008 1 5
Bloeiende meidoorns en fluitekruid in de omgeving van Nisse: de lente is echt begonnen.
foto Dirk-Jan Cjeltema
door Rinus Antonisse
De meidoorn wordt in Zeeland al
sinds mensenheugenis aange
plant en beheerd. De struik is
vooral aanwezig als afscheiding
in hagen. Korte tijd - soms al in april, in
elk geval in mei - is de meidoorn getooid
met een witte bruidssluier van ruikertjes,
waarna zich rode vruchten vormen. Een
struik vol symboliek, verbonden aan het
Germaanse lentefeest begin mei. Een
twijg op het huis weert spoken en kwade
geesten, de bloesem staat voor liefde en
trouw. Eten van meidoornbessen verma
gert, thee van de bloesem helpt tegen ho
ge bloeddruk. Bloeiende meidoorns zijn
hét teken van de lente.
Door ruilverkavelingen en de strijd tegen
het bacterie- of perenvuur zijn eind vori
ge eeuw in Zeeland vele meidoorns opge
ruimd. Fruittelers hebben er de pest aan.
Inderdaad is de struik onder bepaalde
weersomstandigheden gevoelig voor aan
tasting, maar de geleerden zijn het er niet
over eens of daardoor in boomgaarden pe
renvuur wordt veroorzaakt. Nochtans gel
den er regels om meidoorns uit de buurt
van fruitopstanden te houden.
De streek rondom Nisse geldt als het
Zeeuwse meidoorngebied bij uitstek. Op
het nippertje bleef daar bij een kaalslag
veroorzakende ruilverkaveling een heg-
gengebied van ongeveer 85 hectare ge
spaard. Zo'n tien jaar geleden verkeerde
het in slechte toestand. Beheerder Natuur
monumenten besloot om het in drie etap
pes te herstellen. Belangrijkste onderdeel
ervan: nieuwe aanplant van meidoorns,
in combinatie met andere inheemse soor
ten als vlier, sleedoorn en koebraam. To
taal 21.000 struiken, waarvan circa 10.000
meidoorns. Dood en aangetast struweel
werd opgeruimd, de waterhuishouding
aangepast, de afrasteringen vernieuwd en
wandelmogelijkheden verbeterd.
Arjen Boon van de beheereenheid Schel
de constateert glimmend van genoegen
dat het herstelplan vruchten heeft afge
worpen. De meidoorn in de Zak van
Zuid-Beveland is van de ondergang gered
en in volle glorie terug. „In de afgelopen
tien jaar heeft het heggengebied een heel
ander aanzicht gekregen. De nieuwe aan
plant is aangeslagen en we hebben wei
nig uitval gehad. Er is een aantal jaren no
dig geweest voordat de nieuwe mei
doorns zich ontwikkelden, na vijfjaar
was er een omslagpunt. Je kunt zeggen
dat het een geslaagde facelift is geweest."
Het tij zat mee, zegt Boon. Er deden zich
geen uitbraken van bacterievuur voor, zo
dat de struiken zich onbedreigd konden
ontwikkelen. Bovendien is Natuurmonu
menten samen met de Stichting Land
schapsbeheer Zeeland extra gaan controle
ren. „We zitten er meer bovenop, al blijft
het gevaar op de loer liggen. Je hebt de
weersomstandigheden niet in de hand."
Boon noemt het landschappelijk 'ontzet
tend belangrijk' dat het heggengebied
met de meidoorns weer opgeknapt is.
Maar ook voor vogels en bepaalde (klei
ne) zoogdieren kwam het herstelplan als
een reddende engel. Ze hebben baat bij
de terugkeer van de meidoorn. De beheer
der geeft aan dat verschillende soorten,
zoals heggenmus, kneu en groenling in
aantal niet langer dalen maar stijgen. De
braamsluiper is terug van weggeweest.
Op dinsdag 6 mei is er vanaf 19.00 uur een
excursie in het heggengebied. Aanmelden
via www.natuurmonumenten.nl of de be
heereenheid Schelde 0113-644044.
Een biechtstoel is
een met deuren
of gordijnen af
sluitbaar kerk-
meubel, bestemd
voor het afne
men van de
biecht. Foto uit
besproken boek.
door Rinus Antonisse
Op 16 mei wordt in de Sint-Willi-
brordusbasiliek van Hulst de
Zeeuwse openingsmanifestatie
van het Jaar van het Religieus
Erfgoed gehouden. Het is de start van
een omvangrijke reeks activiteiten op tal
van plaatsen in de provincie, alle met de
bedoeling aandacht te vragen voor de in
standhouding van het religieus erfgoed.
Dat staat onder druk door ontkerkelij
king, fusies van kerkgenootschappen en
stijgende onderhoudskosten. Het gaat
niet alleen om de gebouwen, maar ook
om wat daarin te vinden is en om het
vastleggen van verhalen met een religieu
ze insteek. Van kerken, synagogen, kloos
ters, moskeeën, abdijen en begraafplaat
sen kunnen we ons aardig een voorstel
ling maken. We weten hoe dit materieel
reli-erfgoed eruit ziet, wat de functie er
van is. Anders ligt het met de voorwer
pen die zich in die gebouwen bevinden.
Die hebben nogal eens een benaming
waarvan de betekenis onbekend is.
Een preekstoel is nog wel duidelijk: een
kerkmeubel voor de prediking. Dat het
'dak' boven de preekstoel een klankbord
heet, is al veel minder bekend. En wat te
denken van een apostolische zegenprent?
Een papier met een zegenformule voor
een gelovige, afkomstig van de paus. Het
komt in het Jaar van het Religieus Erf
goed mooi uit - en het is natuurlijk geen
toeval - dat kunsthistoricus Mieke van
Zanten een lexicon van het religieus erf
goed samenstelde. Zeer royaal geïllus
treerd en heldere beschrijvingen van ob
jecten in godshuizen van alle gezindten.
Er komen voorwerpen aan de orde die
een rol spelen in de liturgie en in het ker
kelijk en kloosterlijk leven. Van schilde
rijen, beelden, Avondmaalszilver en gewa
den tot minder geloofsgebonden zaken
als een stovenkar en zerkenlichter. Ook
elementen in de directe omgeving van re
ligieuze gebouwen, zoals bijzondere gra
ven, worden beschreven.
Religieus Erfgoed. Geïllustreerd lexicon. Sa
menstelling Mieke van Zanten. Uitgave
Walburg Pers, Zutphen. Prijs39,95 euro.
