ic spectrum
Materiaal als uitgangspunt voor ontwerp
Wouter Apner
PZC
Zaterdag 19 april 2008
Het Eindhovense recyclingbedrijf Sims heeft een proces
ontwikkeld waarbij van een oude personal computer 80
procent kan worden hergebruikt voor hoogwaardige
toepassingen, 16 procent een andere 'nuttige'
bestemming krijgt en slechts 4 procent wordt gestort
of verbrand.
Met de juiste productinformatie erbij zijn
ze dan eenvoudig te verwijderen. Wij zijn
daarover in gesprek en ik heb het idee dat
het kwartje is gevallen."
De opkomst van platte beeldschermen
zorgt voor een nieuw probleem. „Het glas
van de lcd-schermen is geen probleem. De
elektronica en de vloeibare kristallen ook
niet, want die zijn niet giftig. De moeilijk
heid zit aan de achterkant van het scherm,
waar minuscule tl-buisjes voor de verlich
ting zorgen. Die zogenaamde backlights
zijn kwetsbaar en breken snel. Omdat er
kwik, een zwaar metaal, in zit, zijn het ge
vaarlijke componenten."
Het gevolg is dat lcd's beschouwd worden
als gevaarlijk afval en worden verbrand.
Volgens Kik zal dat binnen nu en een jaar
veranderen. „Fabrikanten werken eraan
door bijvoorbeeld backlights te produce
ren waar een folie omheen zit, zodat ze
minder snel breken. Voor Sims is het door
de enorme aantallen aantrekkelijk te inves
teren in nieuwe recycleprocessen voor
lcd's." Nog is de cirkel niet rond bij het her
gebruik van elektronisch afval, geeft Kik
toe. „Maar de verhoudingen zijn de afgelo
pen jaren wel sterk aan het veranderen."
Daarbij moet worden aangetekend dat
niet alle afgedankte apparatuur terecht
komt bij bedrijven als Sims. Er bestaat een
levendige en vaak malafide handel in elek
tronische apparatuur naar ontwikkelings
landen in Afrika en Azië. Daar komen pe's
en mobieltjes, vaak nadat ze nog enkele ja
ren zijn gebruikt, terecht bij recyclebedrij-
ven die het niet zo nauw nemen met het
milieu. Sims hield zich jaren geleden korte
tijd bezig met opknappen van pe's voor ge
bruik in ontwikkelingslanden. Die markt is
volgens Kik 'volledig naar de knoppen'.
,v I roeger maakte niemand zich druk over wat er aan het einde van de levens
cyclus met een product gebeurde. Die manier van denken is aan het veran
deren. „Nadenken over duurzame alternatieven was muf. Tegenwoordig
zie je hippe duurzame materialen in producten die goed zijn vormgegeven."
Simone de Waart uit Eindhoven heeft een passie voor materialen. Zij praat en
thousiast over alternatieven voor hardhout. Ze studeerde als ontwerper af aan
de Design Academy in Eindhoven, is oprichter van netwerkorganisatie Material
Sense, geeft les aan de TU Eindhoven en is samensteller van de internationaal
rondreizende tentoonstelling Rematerializel. De tentoonstelling geeft een over
zicht van nieuwe materialen met vaak onverwachte eigenschappen en mogelijk
heden. „Het aanbod is heel groot. Bedrijven hebben geen keuze, ze moeten wel
nadenken over materiaalgebruik. Vanaf 2010 zijn ze verplicht duurzaam in te ko
pen. Op veel plaatsen ontbreekt echter de kennis. Daarom is het belangrijk om
mensen van verschillende disciplines in een netwerk bij elkaar te brengen."
De Waart wijst op alternatieven voor synthetische vezels. Zoals kledingtextiel
van brandnetels, paardenhaar, zelfhelende kunststof, die zorgt dat bij verhitting
een kras in de lak vanzelf dicht vloeit en een soort schuimaluminium, sterk en
isolerend, waarvoor de toepassingen nog moeten worden bedacht. De Waart
heeft bij haar missie steun van het uit de VS overgewaaide Cradle to Cradle (van
wieg tot wieg), een nieuwe denkwijze over produceren en consumeren. Het uit
gangspunt is uitsluitend 'slimme' producten te ontwerpen, gemaakt van materia
len die steeds kunnen worden teruggegeven aan technische of biologische kring
lopen. De rol van de ontwerper is cruciaal. De Waart. „Onderzoekers zijn niet be
zig met toepassingen en fabrikanten bedenken ze niet. Daarin ligt de meer
waarde van de ontwerper."
Behalve voor herwaardering, herge
bruik en recycling van materialen pleit
De Waart voor duurzame producten.
„Je kunt alles wel recyclen, maar voor
elk nieuw product moet er ook weer
nieuwe energie in worden gestopt.
Veel kleding bijvoorbeeld is goedkoop
en gemaakt om één of twee seizoenen
mee te gaan. De kwaliteit is zo slecht
dat er daarna niks meer mee te doen
is. Dat is zonde. In Brazilië worden
prachtige schoenen gemaakt van vis-
senhuid. Zo'n product dat met liefde
en zorg is geproduceerd, gaat lang
mee. Dat gooi je gewoon niet snel
weg."
SCOORT GOED OP
ENERGIEVERBRUIK:
Heeft altijd maar één tamp aan als hij
zit te werken. Laat nooit lampen bran
den.
VOEDSEL:
Eet geen vlees.
SCOORT SLECHT OP
UITSPATTTINGEN:
Vindt het fijn om af en toe eens goed te
leven en dan nergens op te letten.
Komt dan bijvoorbeeld van vakantie te
rug met allerlei dure aankopen.
REACTIE
„Hoera! Ik ben geen gemiddeld mens!
Nou, het klopt wel met wat ik zelf ge
schat had: ik ben redelijk groen, maar
niet zo heel erg."
http://www.duurzaamheid.nl/c2c/
i
