Nieuwe raadkaart
De armenhuizen zijn weg
Zeeuws sprekende jongeren op Hyves
to
1 8 Zaterdag 19 april 2008 PZC
Uit de collectie van Hans Lindenbergh een prentbriefkaart met een
beeld uit een plaats met een roemrucht en rijk verleden. De vraag is als
gebruikelijk: om welke plaats gaat het? Nadere bijzonderheden over de
afgebeelde situatie en de huidige, zijn van harte welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk donderdag 24 april worden ge- 4
stuurd naar: Redactie PZC Buitengebied, postbus 31, 4460 AA Goes; fax
0113-315669; e-mail redactie@pzc.nl.
Onder de inzenders van een juiste oplossing worden drie waardebon
nen verdeeld.
Dorpa?;»at
door Rinus Antonisse
Vergeleken met de magere oogst
die de raadkaart over Hansweert
opleverde, is er nu sprake van een
vloed aan goede reacties: de Dorps
straat van Retranchement geniet
duidelijk bekendheid. Net voor
zien van nieuwe bestrating, meldt
Marian Rootsaert-Hennekeij uit
Schore.
„De stenen kerk is gebouwd in
1653 en moest het te kleine, zeer
bouwvallige 'vurenhouten kerks-
ken' vervangen. Dat dreigde bij
'tempeest (stormweer) neder te
vallen'. De kerk is grotendeels ge
bouwd dankzij een landelijke col
lecte."
Het grote huis in het midden van
de kaart, achter de bomen, is vol
gens Rootsaert de pastorie. „Die
staat er nog steeds, evenals het
huisje links ervan, waarin voor de
oorlog schoolmeester D. de Hullu
woonde. Het huisje links van de
kerk staat er ook nog. Hier woon
de lang de familie Abr. Dierkx. De
huisjes aan de rechterkant waren
de zogenoemde armenhuizen en
zijn allemaal afgebroken."
In 1955 werd de kerk door Monu
mentenzorg gerestaureerd. A. M.
van den Broecke uit Middelburg
schrijft dat in de hervormde pasto
rie omstreeks 1950 dominee Jaap
Barnouw woonde.
In het huis naast de pastorie (nu
woonhuis) woonde de oma van
de schoonvader van Dominique
du Fossé. „Als we het goed heb
ben opoe Hoevenaar. Het huis
waar mijn schoonouders nu nog
wonen staat er ook op. Daar woon
den vroeger de ouders van mijn
schoonvader. Het werd druk be
zocht door toeristen die er in pen
sion waren."
Leendert Fremouw uit Cadzand
kent een verhaal over de armen-
huisjes, waarin onder anderen de
weduwe Goossen en de familie
Pattist woonden. „De huisjes wa
ren zo klein dat er geen twee bed
steden naast elkaar konden zijn.
Weduwe Goossen gaf Pattist toe
stemming om door de muur een
stuk van de tweede bedstee te ma
ken. Dus was bij haar in de hoek
van haar kamertje een stuk afge
timmerd voor de bedstee van de
kinderen Pattist."
Kees Stevense uit Middelburg en
D. E. Tollenaar uit Terneuzen gaan
in op de geschiedenis van Re
tranchement, ofwel Truzement.
Ontstaan begin 17e eeuw als verde
digingswerk. In 1644 was er ook
een stenen woonhuis van Gom-
mert Ceuleman. Na 1682 kwamen
inwoners uit de overstroomde
Zandpolder naar de nederzetting
en werd het van lieverlee een ge
woon dorp. De eerste predikant
was Johan Rutingerus. Links van
de pastorie lag café-uitspanning
De Zon, uitbater Jacobus de Vol
der, later Hof van Vlaanderen en
thans De Parlevinker. Rechts wa
ren een timmermanswerkplaats
en de smederij van Luteijn.
De waardebonnen gaan naar: B.
Oosterling, Sluis, S. Corthals, Aar
denburg, L. Minderhoud, Vlissingen.
door Engel Reinhoudt
Wie zich wil uitdrukken, heeft taal no
dig. Dat kan lichaamstaal zijn of dat
kunnen beelden of klanken zijn.
Meestal gaat het om gesproken klan
ken, spreektaal dus. Iedereen ontwikkelt zijn of
haar taal en dat verleent hem of haar iets eigens.
Dat geldt voor een individu en ook voor een
groep. Ga een week met een groep op reis en je
zult zien dat bepaalde woorden of uitdrukkin
gen, soms ook versprekingen, populair worden.
Zo is er familietaai, jongerentaal, sms-taal, amb-
tenarentaal enzovoort. Taal heb je nodig om el
kaar te vinden en te binden, maar je kunt je ook
met taal onderscheiden. In een multiculturele sa
menleving weten we dat maar al te goed. Jonge
ren hebben dat goed in de gaten. Ik meen dat de
popgroep Normaal als eerste populair werd met
dialectrock. Het verleent de groep en de fans
een stoer en ruig aanzien. Noem het maar een
boerenimago. Surrender is het schoolvoorbeeld
in Zeeland.
Terwijl steeds minder kinderen dialect (leren)
spreken, is er onder jongeren een beweging gaan
de die het dialect weer weet te waarderen en er
overtuigd gebruik van maakt. Van een jonge
blomme kreeg ik een tip om eens op Hyves te
kijken. Hyves is een enorm relatienetwerk van
vrienden op internet. Hoewel er geen leeftijdsbe
perkingen zijn, is het vooral een jongerensite.
Vrienden op Hyves kunnen zich groeperen rond
bepaalde thema's. Zo heeft zich een groep van
Zeeuws sprekenden gevormd:
http://zeeuwsch.hyves.nl/.
Maar liefst duizend jongeren zijn er bij aangeslo
ten. Alle windstreken zijn vertegenwoordigd.
Een interessante vraag is of en hoe een Zeeuwse
dialect vereniging hierop in kan spelen en of een
Zeeuwse omroep, die het dialect schijnt te
schrappen ten gunste van een jonger imago, niet
te ver naast de pot pist?
188 mensen hebben ingevuld welk dialect ze
spreken. 18% komt uit Zeeuws-Vlaanderen, 25
uit Zuid-Beveland, 20 uit Tholen, 11 uit Wal
cheren, 9 uit Schouwen en 2 uit Goeree-
Overflakkee. Een meisje licht haar Walchers toe:
,,'t Klienkt nog oaltied 't mooiste! De rest is ok
mooi as 't ma Zeeuws is!"
Honderd leden hebben zich uitgesproken over
welk woord ze het mooiste Zeeuwse woord vin
den. Een greep: scheuteldoek, nilde, veuheln, te-
kalangka, noe beh je tog weh nie hoet, veriene-
weerd, airebezem, scherlewiets, peerebie, zwiegt
er van stille, juunbuuze, fassef (vanzelf), tjoekje,
oekkepoesser (handveger), kakkernisje en zo
gaer as butter (lui).Ook de overbekende woor
den en gezegdes als stremien, hostemokke, plat
te zeuge, mokkokkè, oemoemenoe en het kachel
tje op d'n diek ontbreken niet. Dikwijls zegt
men moeite te hebben met de schrijfwijze.
Op de vraag wanneer men Zeeuws spreekt, ant
woorden 112 mensen. Liefst 38% vult in dat ze
het overal en altijd spreken.
Op de vraag of de Zeeuwse dialecten blijven be
staan reageren vier mensen. Met de leukste reac
tie sluit ik af
„Ik dink et eigenlijk nie, tis wel zonde evengoed
moar joa, ik dink da vêêl mens'n têg'n udder
vriend'n gewoan AN proat'n dus oek aon zen
een vriend(in) krieg'n, oangezien zudder doar
dan oek AN têg'n proaten en udder kinders dan
mee den Nederlandse Taol opvoed'n. Dus op
den duur zal 't Zeeuws toch wel uutgeroeid wor-
ren dink ik, alhoewel mee die vergriezing zou 't
oek nog wa kunn'n worren. Ik wil mien kinders
zêkr 'n stuk Axels meegêv'n, oek al wil ik hêên
kinders, tis toch ma of 't der van kom ee."
