Boeken
Een literair luilekkerland
KR
Historie met een muzikaal tintje Opgewekt schrijven over de dood
BOEKEN KORT
ELEGANT ALS EEN [GEL
PZC Donderdag 17 april 2008 21
TIENER Nicholas Shakespeare is
bekend als biograaf van Bruce
Chatwin. Maar ook als roman
schrijver staat hij zijn mannetje,
mede dankzij The Vision of Ele
na Silves. In zijn net verschenen
De geheimen van de zee verliest
Alex zijn ouders door een au
to-ongeluk en wordt naar een
kostschool gestuurd. Twaalf jaar
later keert hij terug naar zijn ge
boortestreek en ontmoet Merri-
dy die ook het nodige heeft
doorstaan. Ze trouwen, maar
kunnen geen kinderen krijgen.
Ze nemen een weggelopen tie
ner in huis, die hun bestaan op
zijn kop zet.
Nicholas Shakespeare - De geheimen -
van de zee. (Vert. Mireille Vroege) Be
zige Bij, 29,90 euro
LOLITA Een meisje van 16 jaar
raakt op drift in de grotemen
senwereld. In plaats van dat
haar avonturen misgaan, veran
dert alles in haar handen in
goud. Rooyens is het tv-echt-
paar Bob en Monique Rooijens.
Bob was regisseur van Love let
ters en Wedden dat. Monique
produceert muziek- en spel
shows. Het boek gaat over een
meisje dat een grote droom na
jaagt, namelijk het maken van
een film. Deze Nederlandse
chicklit belooft meer dan ze
waarmaakt. De Lolita uit dit ver
haal duikt met iedereen in bed,
maar blijkt vooral erg braaf
Rooyens - De wereld aan je voeten.
Ad. Donker, 19,90 euro
DESCARTES Drie totaal verschil
lende vrouwen zijn weg van de
Franse filosoof Descartes. Konin
gin Christina van Zweden, Des
cartes' Nederlandse minnares
Hélène Jans en Inés Andrade,
een studente uit de 21e eeuw
die haar proefschrift wil wijden -
aan het intieme leven van de fi
losoof Nachtschade is de tweede
roman van de Spaanse schrijf
ster Teresa Moure. In het boek
staan eeuwenoude brieven en
e-mails zij aan zij.
Teresa Moure - Nachtschade. (Vert.
Dorotea ter Horst) Signatuur, 22,95
euro.
Als wij te weinig weten van onze
geschiedenis, dan moet het met de
kennis van de literatuurgeschiedenis
nog veel droeviger zijn gesteld. Maar
ook daar is een remedie voor: lezen.
door Joep van Ruiten
Twaalf jaar geleden besloot de Taalunie
dat het tijd werd om te bepalen wat in
de Nederlandse en Vlaamse letteren
van belang is. Een jaar later gingen de
ministers van Onderwijs in Nederland en
Vlaanderen akkoord met een voorstel om voor
een breed publiek in zeven delen de geschiede
nis van de Nederlandse literatuur te beschrij
ven. In 2006 rolden de eerste twee kloeke ban
den uit de drukkerij. De jongste aflevering uit
de reeks heet Een nieuw vaderland voor de mu
zen en behandelt de literatuur tussen 1560 en
1700, de jaren die de Gouden Eeuw worden ge
noemd. De auteurs, Karei Porteman en Mieke
B. Smits-Veldt, beginnen hun uiteenzetting als
ons taalgebied door de Tachtigjarige Oorlog in
een katholiek en een protestants deel wordt ge
knipt en eindigen als de economische bloei
plaats heeft gemaakt voor bezinning en con
templatie.
Vergeleken met Stemmen op schrift (deel 1) en
Het gevleugelde woord (deel 3) is in deze ge
schiedenis de rij bekende schrijvers beduidend
langer. Dat is niet zozeer omdat hun werk nog
volop bij lezers leeft, maar meer omdat in de
negentiende eeuw nogal wat straten, pleinen
en scholen naar hen zijn vernoemd: Bredero,
Joost van den Vondel, Revius, P.C. Hooft, Ja
cob Cats, Constantijn Huygens.
Net als Frits van Oostrom in Stemmen op schrift
en Herman Pleij in Het gevleugelde woord voert
het te ver om Een nieuw vaderland voor de mu
zen een prettig leesboek te noemen. Dat heeft
alles te maken met de opzet van de reeks. An
ders dan in het verleden is deze literatuurge
schiedenis geen opsomming van feiten, titels
en biografieën, maar is er gekozen voor het be
schrijven van een tijdsbeeld. De schrijvers en
hun werk zijn steeds onderdeel van een sociale
en culturele context.
Liet Frits van Oostrom zien hoe de literatuur
kon ontstaan en vertelde Herman Pleij over de
verspreiding onder het volk, bij Porteman en
Smits-Veldt is sprake van vernieuwing en krij
gen de teksten uiteenlopende, maatschappelij
ke functies. Er wordt literatuur gemaakt 'ter lee-
'Vadertje' Jacob Cats geschilderd door Ludolf de Jongh.
ring ende vermaek', voor politieke én religieu
ze doeleinden. De Rederijkers vormen de eer
ste literaire netwerken en geven de aanzet voor
de theatercultuur. Die netwerken zijn eind zes
tiende, begin zeventiende eeuw vooral actief in
Vlaanderen, Brabant en Holland. Afgezien van
kleine circuits in Friesland, Zwolle en Deventer
spelen het Noorden en Oosten geen rol, in te
genstelling tot Zeeland dat wel over een
bloeiend literair klimaat beschikte. Met dank
aan 'vadertje' Jacob Cats.Hoewel poëzie en to
neel de boventoon voeren, laat de beschreven
periode een grote verscheidenheid aan literaire
genres zien. Zo doet de (liefdes)roman zijn in
trede. Porteman en Smits-Veldt staan ook stil
bij de minder bekend geworden grootheden
uit de Gouden eeuw. Met Anna Maria van
Schurman voorop, de eerste vrouwelijke stu
dent, krijgen ook de schrijfsters de aandacht
die zij verdienen. Minstens zo bijzonder is de
ruime aandacht voor het fenomeen emblata,
de veelal stichtelijke praatjes bij plaatjes, die
foto J. Zweerts/CPD
dankzij de boekdrukkunst op grote schaal in
de zeventiende eeuw zijn vervaardigd. Jacob
Cats maakte het embleemboek populair, maar
de grote meester was Jan Luyken, dichter, schil
der, etser en maker van boeken met prachtti-
tels als Voncken der Liefde Jesu, Spiegel van het
Menselyk Bedryf en De Bijekorf des Gemoeds.
De hoeveelheid informatie in Een nieuw vader
land voor de muzen is overstelpend. In navol
ging van Van Oostrom en Pleij hebben de au
teurs er alles aan gedaan om duidelijk te ma
ken dat ook deze periode uit de geschiedenis
van de Nederlandse literatuur als ongekend
rijk en cruciaal moet worden gezien. Dat be
looft wat voor de nog te verschijnen delen.
Voorlopig is dit het dikste deel uit de reeks.
Een boek als de rijstebrijberg, met toegang tot
het legendarische Luilekkerland.
Kartel Porteman en Mieke B. Smits-Veldt - Een
nieuw vaderland voor de muzen. Uitgeverij Bert Bak
ker. 1054 pag. 59,95 euro.
door Fred Monsma
HFl Kate Mosse - De verge-
ten tombe. (Vert. A. van
der Graaff D. Kees
maat). Holkema Wa-
rendorf, 19,95 euro.
z
es jaar heeft Kate
Mosse gesleuteld
aan haar succesvolle
debuut Het verloren
labyrint -130.000 exemplaren
gingen er alleen al in Neder
land over de toonbank. Zo
veel tijd kreeg ze niet voor de
opvolger, De vergeten tombe.
Wat Mosse's boeken gemeen
hebben, is de streek waarin
het spannende verhaal groten
deels speelt en de aanpak. Op
nieuw zijn de hoofdrollen
voor twee vrouwen. De ene
leeft in het heden en de twee
de - van wie de huidige 'hel
din' zo'n beetje de reïncarna
tie is - in het verleden. Haar
belevenissen zijn de basis
voor de historische roman
met een vleug misdaad die
Mosse zo fraai componeert.
Toepasselijk, aangezien er in
De vergeten tombe een belang
rijke bijrol is weggelegd voor
de Franse componist Debus
sy. In De vergeten tombe on
derneemt de Amerikaanse
Meredith Martin voor het
schrijven van een biografie
van die Franse musicus een
reisje naar Frankrijk. Na Pa
rijs doet ze ook het zuiden
van het land aan. Daarbij
combineert ze haar research
naar het leven van Debussy
met een onderzoekje naar de
feiten achter enkele foto's van
haar familie die uit de streek
rond Carcassonne afkomstig
is. En het kan bijna niet an
ders, die mensen hebben een
rol gespeeld in het leven van
Debussy of hij in dat van
hen. Het leven van Martins
Franse familie blijkt enerve
rend te zijn geweest en niet
van gevaar ontbloot.
Met De vergeten tombe biedt
Mosse haar lezers een stevig
uitgevallen historische roman
(596 pagina's) die geen mo
ment verveelt.
U] Muriel Barbery - Elegant
als een egel.
Vertaald door Edu Bor
ger. Prometheus.
21,95 euro
door Mario Molegraaf
Mijn vrouw was
tegen, de kat
vond het maar
niets. De laatste
tijd las ik voor wij drieën sla
pen gingen Elegant als een
egel, de roman waarmee Mu
riel Barbery (1969) lezend
Frankrijk veroverde. Barbery
boekte eerder succes met haar
roman De Delicatesse waarin
een autoriteit op het gebied
van de gastronomie op zijn
sterfbed overpeinst wat voor
hem het lekkerste gerecht is.
Voor het slapen gaan, zijn de
poes en mijn echtgenote ge
wend aan rust. Die kregen ze
niet, want van Barbery's nieu
we roman Elegant als een egel
wordt de lezer hoorbaar vro
lijk. Die opgewektheid is on
begrijpelijk als je weet waar
over deze roman gaat. Over
een meisje Paloma dat beslo
ten heeft op haar 13e verjaar
dag zelfmoord te plegen en
over een vrouw Renée van in
de 50 die wordt doodgereden.
De schrijfster verricht in de li
teratuur net zo'n wonder als
een van haar verhaalfiguren
in de keuken. Die weet van
een zwaar op de maag liggen
de taart uit de Elzas 'een heer
lijk meesterwerk' te maken.
Ze bewonen een pand op
stand in Parijs. Paloma als rij
keluisdochter en scholiere. Bij
haar medeleerlingen voelt ze
zich niet thuis: 'mobiel, mo
de, mobiel, wie gaat met wie.'
Renée is de conciërge. Zo ge
draagt ze zich ook, maar in
het diepste geheim is ze zeer
vertrouwd met literatuur en
filosofie. Twee buitenstaan
ders, niemand ziet ze, maar
zij zien alles. Ze vinden el
kaar en nog veel meer. Op
jacht naar 'het altijd en
nooit', het korte geluk voor
de lange dood, de lach voor je
inslaapt.
