Niet denken maar voelen
^^balans
ERVARINGSVERSLAG
Ontwikkelen
Normaal gesproken lees je je
als verslaggever in, alvorens je
op pad gaat.
Bij dit verhaal ging het anders.
Dit is een ervaringsverslag.
Over een haptonomiesessie bij
Ida Smit-Van Es, psychosociale
hulpverlener van het Zeeuws
Kollektief voor Haptonomie.
Woensdag 16 april 2008
maar als we rond onze eerste verjaardag ongege
neerd ons eten uitspugen, omdat we het niet lekker
vinden, worden we daar op gecorrigeerd. Zo gaat het
verder. Op school leren we netjes op een stoel te zit
ten. In de pubertijd dragen we onmogelijk zittende
schoenen, omdat die nu eenmaal zo 'in' zijn. Later pas
sen we ons aan in een baan, relatie, enzovoorts. Ida
vertelt het allemaal rustig, zonder veel omhaal. Vanuit
buikpositie probeer ik af en toe oogcontact te maken.
Wel zo vriendelijk, toch? Maar na een tijdje betrap ik
me er op dat ik daar mee gestopt ben. Ida voelt toch
wel dat ik luister. Gek, datje dat zo snel oppakt.
Net als ik dieper en langer wil gaan nadenken over
Om elf uur hebben we afgesproken, maar ik ben wat
later. Kwestie van te veel willen in te weinig tijd. Ver
ontschuldigend stap ik binnen. Ida Smit, die mij het
begrip haptonomie gaat laten ervaren, zegt er niet
veel over. Geen beschuldiging, geen oordeel.
Als ze het al vervelend vindt, laat ze het niet merken-
We gaan direct naar haar werkkamer, waar de kachel
brandt. Gezellige inrichting, al staat het behandelbed
(waar het allemaal gaat gebeuren) toch behoorlijk
overheersend te wezen. Daar moet ik straks gaan lig
gen, denk ik meteen. Gelukkig heeft Ida van tevoren
gezegd dat je haptonomie ondergaat in ondergoed.
Kon ik dus rekening mee houden. Fris gewassen, inge
smeerd met bodylotion en mijn beste ondergoed uit
de la gehaald.
Denken, denken, denken. Aanpassen, rekening hou
den met iedere situatie. Dus ook met het feit datje na
genoeg naakt bij een hulpverlener op een behandel
bed gaat liggen en hoe je je daar op voorbereidt. En
hiermee zijn we meteen bij de kern van haptonomie.
Liggend op mijn buik, met Ida op een kruk naast me,
begint de sessie. Ik krijg uitleg over de westerse cul
tuur waarin we ons veel leren aanpassen. Als baby
hebben we nog geen enkel aanpassingsvermogen,
In een rationele, op effectiviteit en prestatie gerichte maat
schappij komen vermogens tot voelen soms nauwelijks tot ont
wikkeling. Soms gaan die zelfs verloren. Via haptonomie leer
je om je gevoelens opnieuw te ontwikkelen. Haptonomie is
geen beroep op zich, maar een wijze van benaderen, inte
greerbaar en toepasbaar binnen elk beroep in de welzijns- of
gezondheidszorg.
'Sofietje' staat in de praktijk van Ida Smit-Van Es: een beeldje van een
meisje dat dapper en zelfbewust de wereld inkijkt.
Foto Robert van den Berge
mijn eigen aanpassingsgedrag in het dagelijks leven,
vertelt Ida dat aanpassen vaak de enige keuze lijkt. En
dat we daardoor onze eigen gevoelens uit de weg
gaan of wegdrukken, waardoor we op den duur niet
meer weten wat we zelf willen.
Ze legt daarbij uit dat haptonomie ons leert welke ei
gen mogelijkheden we hebben om hier anders mee
om te gaan.
Dan is het tijd voor praktijk. Ida raakt mij aan. Met de
handen (koud!) duwt ze links en rechts in mijn zij. Ik
krimp ineen, maar zeg niets. Het zal er wel bij horen
en beleefd wacht ik af wat er verder gaat gebeuren.
Ze vraagt wat ik van die aanraking vind en aarzelend
geef ik toe dat het niet zo fijn was. Grenzen aange
ven, bij je gevoel blijven. Verzet je je tegen
iets onprettigs, dan voel je dat het veel
energie vergt. Een test, dus.
Tjonge, ik had dus gewoon mogen
zeggen dat het niet fijn was! We
praten er kort over. Hoe ik er an
ders mee om zou kunnen gaan.
Dan legt Ida een hand op mijn
onderrug. Ik krijg de opdracht
bewust die hand te voelen. Ze
vraagt of ik ook wil voelen dat er
aan die hand een arm zit. Tweede
hand op onderrug. Zelfde proce
dure. Ik raak vertrouwd met die
handen. En als ze even later dezelf
de vervelende handeling van duwen
in mijn zij herhaalt, voelt het ineens niet
meer oncomfortabel. Ik ken de handen,
ik voel me er goed bij en het is oké dat ze
me zo aanraakt. Merkwaardig, dat in zo'n
korte tijd vertrouwen gewekt kan worden.
Om zeker te weten dat ik dit toch echt zelf teweeg
heb gebracht, (gezonde achterdocht kan geen
kwaad) draaien we de boel weer om. Ida vraagt mij
om het gevoel terug te halen van de eerste aanra
king. Het is even lastig om dat weer op te pakken,
maar als me dat lukt, krimpt mijn lijf inderdaad weer
ineen als ze in mij zij pakt. We herhalen nog eenmaal
de oefening waarin ik bewust de hand en arm voel,
om met een goed gevoel de sessie te eindigen.
Dat 'spelen' met gevoelens is verwarrend. Ik zit vol
vragen. Wil het rationeel begrijpen. Maar Ida ver
zoekt dat even niet te doen. Haptonomie is vooral er
varen. In één bezoek kun je er nog nauwelijks iets
mee. Het is een proces van ontdekken
waar je zelf in moet groeien.
Buiten, het is tien over half
twaalf, lijkt de wereld er in
eens anders uit te zien.
Rustiger. In de auto te
rug naar huis, voel ik
me zelfs een beetje
loom. Waarom? Zo
veel is er toch niet
gebeurd? Althans,
dat denk ik. Nee,
niet denken, nu al
leen maar ervaren.
Nog een tijdje
echoot de haptono
miesessie na, als een
heerlijke vakantie, die
je graag wilt vasthou
den.
Joyce Muilenburg
