Ni hao, mevrouw Chang!
C4\)balans
VERGRIJZING
In de Chinese cultuur hebben ouderen - ook in Nederland - een plaats binnen het gezin. Maar wat als
de kinderen hun ouders niet kunnen verzorgen, bijvoorbeeld omdat ze het te druk hebben met hun
restaurant? In Rotterdam bestaat een unieke afdeling, speciaal voor Chinese senioren. In Balans
bracht er een bezoek. 'Op mijn vijftiende trouwde ik. Een kip was mijn bruidegom.'
De zorg voor Chinese ouderen vraagt om een specifieke aanpak; daarom is er in Rotterdam De Schans. Foto A.W. Krijger
Pei-Li Lin (44) zorgt als een moederkloek voor haar be
woners en fungeert tevens als tolk. Samen met haar
collega Ka-Hang Pang (25) runt ze vandaag de Chine
se afdeling van zorgcentrum De Schans in de Rotter
damse wijk Delfshaven. Meneer Wong, in de negen
tig, laat zich zijn runderlapje met sperzieboontjes en
rijst goed smaken. Vanavond is er gesttoomde vis
met wokgroenten en witte rijst, klaargemaakt door
kokkin Yan-Mui Lau Yeung. Pei-Li vult glazen met ge
kookt, warm water. Chinezen drinken nooit water uit
de kraan, legt ze uit, en zeker niet koud. „Teveel kalk
en niet goed voor de spijsvertering."
De maaltijd is sober, maar bij feestelijke gelegenhe
den, zoals de viering van het Chinees Nieuwjaar, ko
men er bijzondere gerechten op tafel. Gebraden kip
bijvoorbeeld, met alles erop en eraan. Vleugeltjes,
pootjes, levertjes en de maag zijn grote delicatessen.
Kipfilet is aan Chinezen niet besteed, vertelt Pei-Li la
chend. „Veel te weinig smaak!"
Analfabeet
De bewoners komen uit alle hoeken van Nederland.
Van sommigen wonen de kinderen in België, of Enge
land. Anderen hebben geen familie meer en zijn al ja
ren moederziel alleen. De meeste vrouwelijke bewo
ners van De Schans zijn analfabeet. Tientallen jaren
wonen ze al Nederland en al die tijd zijn ze de Chine
se cultuur en haar gewoonten trouw gebleven. Ze
werkten hard, veelal in hun eigen bedrijf of dat van
een andere Chinees. Nederlands leren was geen eer
ste vereiste.
In principe wonen oudere Chinezen tot hun overlijden
in bij hun kinderen. Maar als de hardwerkende kinde
ren de zorg voor hun ouders niet langer op zich kun
nen nemen, lijkt een verzorgingstehuis de beste op
tie. Lijkt. Want de cultuurschok die Chinese senioren
daar ervaren is enorm. Ze kunnen zich niet uitdrukken
in hun eigen taal, het eten is totaal anders dan ze ge
wend zijn en omdat bescheidenheid binnen de Chine
se cultuur een groot goed is zullen ze niet snel kla
gen. Eenzaamheid en depressie liggen op de loer.
Langzaam groeide bij reguliere zorginstellingen het
besef dat de zorg voor Chinese ouderen vroeg om
een specifieke aanpak, hetgeen een aantal jaren gele
den resulteerde in een voor Nederland unieke afde
ling. De sfeer is er voelbaar gemoedelijk en de men
sen zijn stuk voor stuk bijzonder hartelijk en beleefd.
In de hoek van de gemeenschappelijke huiskamer
staat de televisie op een Chinese zender. Een verdie
ping hoger is een speciale activiteitenruimte inge
richt, waar Mah-Yong en andere Chinese spelletjes
kunnen worden gespeeld. De thee wordt geserveerd
in Chinees porselein en wie kan lezen heeft de keuze
uit Chinese kranten en tijdschriften.
De stokoude mevrouw Chang-Ling (97) ontvangt ons
hartelijk op haar kamer. Ze heeft veel te vertellen, in
rap Mandarijn-Chinees. Pei-Li vertaalt. „Vijftien was
ik, toen ik trouwde. Mijn aanstaande zat toen al in Ne
derland, een kip nam zijn plaats in tijdens de ceremo
nie. Pas dertig jaar later zag ik mijn man terug, toen
hij een bezoek aan China bracht. Hij vertrok weer en
op mijn vijfenzestigste kwam hij me halen; hij was ziek
en ik moest mee naar Nederland om hem te verzor
gen. Vijftien jaar heeft hij nog geleefd. Kinderen heb
ben we nooit gekregen, en familie had ik niet in Ne
derland. Nu woon ik in De Schans. Ik voel me op mijn
gemak. De verzorgsters komen vaak een babbeltje
maken, dat heb ik echt nodig. Hoe ik me staande heb
gehouden? Hoop, mevrouw. Verder heb ik mijn hele
jonge leven hard gewerkt voor mijn schoonfamilie en
was ik vaak te moe om te piekeren. En dan te beden
ken dat mijn man in Nederland een vriendin had."
Culturele verbondheid
Nog ietwat in de war van zoveel onrecht stappen we
binnen bij meneer Zhang, geboren op het Chinese
vasteland, maar om zijn politieke overtuiging halver
wege de vorige eeuw verhuisd naar Taiwan. Hij heeft
de ziekte van Parkinson. Toch vouwen zijn rusteloze
handen tijdens de ontmoeting in een mum van tijd
een beeldschoon mandje, van een pagina uit de
tv-gids. „Meneer Zhang, die altijd als kok heeft ge
werkt, kan niet meer voor zichzelf zorgen", vertelt
Pei-Li. „Gokken is zijn grote passie. Wekelijks krijgt hij
vijfentwintig euro zakgeld, die hij onmiddellijk naar
het casino brengt."
Chinezen en Taiwanezen, die moeten toch eigenlijk
niets van elkaar hebben? „Klopt", zegt Pei-Li. „Maar
als je al zo oud bent is samenzijn in culturele verbon
denheid het enige wat nog telt."
Paula Koster
*Ni Hao is een Chinese variant op Alles goed?'.
'Chinezen drinken nooit
water uit de kraan,
en zeker niet koud.'
