ii spectrum
PZC
Zaterdag 12 april 2008
Cathy Rafferty, de personificatie van de nieuwe Noord-Ierse vrede, heeft zich ontwikkeld van verbitterde rebel tot vechter voor solidariteit.
in Armagh
.&r
zich in 1977 aan bij Fianna Éireann, de
jeugdtak van de IRA. „Ik ging om met een
groep van vijftien, twintig jongeren van de
'bottom end of the town', de omgeving
met veel armoede en rechtsongelijkheid.
Mijn ouders drukten ons altijd op het hart
geen domme dingen te doen, maar mijn
zusje Edna en ik waren veel actiever be
trokken bij de strijd dan ze beseften."
Tot het misging. Cathy was 16 en Edna 15,
toen ze meededen aan een IRA-operatie
waarbij een Britse soldaat werd neerge
schoten. Ze stonden op de uitkijk terwijl
paramilitairen de aanval uitvoerden. De
soldaat overleefde het incident. „Ik denk
nog bijna dagelijks aan die gebeurtenis en
ben blij dat de afloop niet fataal was. Ik
heb achteraf gezien spijt van die daad,
maar toen voelde het niet alsof ik iets ver
keerd deed: we vochten als leger tegen een
leger. We vochten voor rechtvaardigheid."
De zusjes werden gearresteerd. De minder
jarige Edna kwam vrij, Cathy belandde
voor zes jaar in de vrouwengevangenis
van Armagh. Daar ging het verzet door. Pa
ramilitairen hielden er sinds 1976 'deken
protesten': de gedetineerden droegen de
kens in plaats van een gevangenisuniform,
uit protest tegen het regeringsbesluit om
hen de status 'politieke gevangene' te ont
nemen. Ze verloren daarmee bepaalde pri
vileges, zoals het dragen van burgerkleding
in plaats van een gevangenispak. Het pro
test eindigde na vijfjaar in dramatische
hongerstakingen, die tien gevangenen het
leven kostte. Het radicaliseerde de nationa
listische politiek, waarbij Sinn Fein zich als
politieke partij profileerde.
Cathy kwam in die periode voor een be
langrijke beslissing te staan: „Mijn vader
kreeg te horen dat hij kanker had en niet
lang meer zou leven. Als ik bleef deelne
men aan de protesten, zou mijn gevange
nisstraf mogelijk worden verlengd en was
de kans groot dat ik hem nooit meer zou
zien. Op aandringen van mijn familie be
sloot ik mijn verzet te staken." Haar mede
gevangenen hadden begrip voor die keuze.
Maar de stap was tevergeefs. „Mijn vader
stierf toen ik nog gevangen zat."
Cathy Rafferty achter de tap in haar pub in Armagh.
In de jaren tachtig en negentig vielen, na
Belfast, in Armagh en omgeving de meeste
doden. De Noord-Ierse socioloog Duncan
Murrow sprak over 'paranoïde gemeen
schappen', waarbinnen de katholieken
zich onderdrukt voelden door een bijna
100 procent protestants leger en politie
korps, en de protestanten 'stikten van
angst' vanwege de talloze IRA-aanslagen.
Veel protestanten trokken weg
uit de grensstreek met Ierland.
Wat achterbleef, was een over
wegend katholieke bevolking,
verwikkeld in een bitter en emotioneel ge
vecht. Cathy kwam in 1981 vrij en sloot
zich aan bij het Nationale H-Block/ Ar
magh Committee. „Hier leerde ik mijn
echtgenoot kennen."
Ze was nog maar 25, maar veel levenserva
ring rijker én verliefd. Ze besloot haar ge
luk te beproeven in Londen. „We hadden
geen hekel aan de Britten. We hekelden
de Britse militaire bezetting en de manier
waarop we op eigen bodem werden behan
deld." Het bleek een naïeve stap. Samen
met haar vriend Bernard volgde Cathy een
horeca-opleiding in de Britse hoofdstad,
waar ze in pubs werkte. Tot in warenhuis
Harrods een IRA-bomaanslag plaatsvond,
waarbij zes mensen omkwamen. „We had
den er niks mee te maken, maar werden
meteen opgepakt voor verhoor. In de
maanden daarna werden we scherp in de
gaten gehouden. Het was geen leven, dus
keerden we terug naar Armagh."
In haar thuisstad runnen Cathy en Ber
nard nu een kwart eeuw de pub Rafferty's.
„Het feit dat ik al jarenlang in het centrum
van de stad werk als barvrouw en veel met
mensen praat, gaf me een voorsprong toen
ik me kandidaat stelde voor de verkiezin
gen. De mensen kennen me en weten dat
ik een serieuze, harde werker ben."
Ze onderstreept dat ze nooit agressie, maar
rechtvaardigheid heeft nagestreefd. „Het
was een lange weg, waarin veel obstakels
moesten worden weggenomen. Dat we nu
samen met een unionistenpartij regeren, is
goed. We zullen toch allemaal met elkaar
moeten leven. Het valt niet te ontkennen
dat de protestantse middenklasse evenzeer
geleden heeft tijdens de strijd. Ik wil er
ook voor hen zijn."
De zakenvrouw en politica zet zich in
voor oprichting van buurtgroepen die we
derzijds respect en solidariteit nastreven.
Zoals het West Armagh Consortium, dat
succesvol bruggen bouwt tussen lokale ge
meenschappen die elkaar vroeger het licht
in de ogen niet gunden. „We pakken rel
schoppers en vandalen actief aan. We wil
len van Armagh een leefbare en vreedza
me stad maken. Opstandige jongens die
fikkies stookten en auto's in brand staken,
nemen nu deel aan voetbaltoernooien en
dagexcursies. Oude politieke muurschilde
ringen zijn verwijderd. We hebben men
sen gevraagd hun oude Ierse vlaggen van
de masten te halen. Het waren verzetssym-
bolen, die in het nieuwe Armagh niet lan
ger passen. Een vlag moet je eren, niet tot
de laatste draad laten wapperen."
Net als Armagh ontwikkelde Cathy zich
van verbitterde rebel tot vechter voor soli
dariteit. Persoonlijk streeft ze ernaar ieder
een die haar Sinn Fein-kantoor of pub be
zoekt, zo goed mogelijk te helpen. Het vre
desproces werkt, zegt ze stellig. „Mensen
doen gewoon hun eigen ding, ze nemen
elke dag zoals die zich aandient. Zoals het
leven hoort te zijn."
