spectrum
Als je eigen naam
niet goed genoeg is
IO
PZC
Zaterdag 12 april 2008
De vrede wint
STANDPLAATS
door
Remko Tanis
Zhang is een Chinees. Net als Yao
en Wang. Maar zodra ik als Hol
lander aanschuif, heet de eerste
Will, heet Yao Jack en noemt
Wang zich Julie. Westerlingen en Chinese
namen, het loopt niet. Zij weten dat en
wij weten dat.
Vreemd genoeg zijn zij het die er, in eigen
land, voor kiezen zichzelf in het dagelijks
leven dan maar een westerse naam te ge
ven. Daarin gaan de Chinezen ver. In filia
len van McDonald's en Starbucks prijken
westerse namen op de buttons van de Chi
nese bediening. De jongen die iedere och
tend een zwarte koffie tapt, heet 'Kid'. Op
het bordje van z'n collega staat de bijzon
der gekozen naam 'Ask'.
H&M lijkt in z'n winkels elke sugges
tie weg te willen wrijven dat de filia
len in het centrum van China's
grootste stad Sjanghai staan. Binnen
zijn de prijzen gewoon Europees, de
muziek is Amerikaans en ook hier
heeft het personeel z'n eigen identi
teit opgegeven, zodat de buitenland
se klanten hun tong niet hoeven bre
ken. Het is gewoon George en Rena-
te bij de kassa. Echt vreemd wordt
het als de ene Chinees door de inter
com van de winkel in gebroken En
gels roept om z'n collega, een andere
Chinees: 'Manage-uh, please weport
to office'. Waarom doen ze dit? Ze
zijn met 1,3 miljard en hebben een
land waar iedere buitenlandse zaken
man dollartekens van in de ogen
krijgt. Het lijkt logischer dat de bui
tenlanders de moeite nemen Chinese
namen uit hun hoofd te leren, in
plaats van dat Chinezen zichzelf een
40 andere identiteit aanmeten. Zhang,
Yao, Wang en Wing vinden het juist
volstrekt logisch dat ze, als ik er bij ben,
Will, Jack, Julie en Natalie heten. „We
doen het voor jullie gemak, profiteer er
van", zegt Will/Zhang.
Maar er zijn grenzen. Zodra je als wester
ling de molen van de Chinese overheid in
moet, is het gedaan met het aanpassings
vermogen. De politiebeambte die over de
verblijfsvergunningen gaat, is onverbidde
lijk: „Je kunt best je eigen naam invullen,
maar daar, achter 'Chinese name', moet
toch echt ook wat komen te staan. Anders
kan ik je geen papieren geven", wijst ze
streng op het enige leeg gelaten lijntje op
het formulier.
Hoe kom je binnen een uur aan een Chine
se naam? Google. Tik in 'Get Chinese na
me' en al binnen een minuut heb je een
paar karakters op het scherm staan, die
vanaf nu je Chinese identiteit zijn. Tang
Rui Ke, in mijn geval. Maar dan ben je er
nog niet. Voor je jezelf vasthaakt aan de
nieuwe naam, moet je 'm controleren bij
een Chinees die je vertrouwt. Een beetje
rare vertaling en je loopt eeuwig voor gek.
Twee Nederlanders kwamen daar onlangs
achter. De een bleek zichzelf onbewust de
Chinese naam voor Mickey Mouse te heb
ben gegeven, de ander liep drie maanden
rond met een naam die hetzelfde betekent
als 'huurmoordenaar'. Beleefdheid weer
hield Chinezen er iets van te zeggen.
Op hun beurt komen de Chinezen ook re
delijk willekeurig aan hun westerse naam.
Yao was er snel over uit dat hij Jack zou
gaan heten. „John en Jack waren de eerste
Engelse namen die ik leerde. John vond ik
lelijk, dus werd het Jack." Zhang/Will
heeft een net iets diepgravendere reden
voor z'n nieuwe naam. Hij was ooit ver
liefd op z'n Engelse lerares en besloot zich
toen naar de hoofdpersoon te noemen uit
haar favoriete film: Good Will Hunting.
Een jaar geleden kwam er een einde
aan de veertig jaar durende, bittere
strijd in Noord-Ierland. Sindsdien
regeert in dit deel van Groot-Britannië
een coalitie van protestanten en
katholieken. Cathy Rafferty sloot zich
als tiener aan bij de IRA, is nu raadslid
namens Sinn Fein en zet zich in voor
respect en solidariteit van beide
partijen. „Het vredesproces werkt."
tekst en foto's Esther Cotink
Het is al laat in de avond, maar in het
kantoortje van de republikeinse par
tij Sinn Fein in Armagh brandt nog
licht. Raadslid Cathy Rafferty kijkt
door wat papieren voor een verga
dering van morgen, voordat ze de straat over
steekt om bier te tappen voor haar klanten in de
pub RafFerty's. Cathy is uitgegroeid van een tiener
die gevangenisstraf kreeg voor betrokkenheid bij
een IRA-schietpartij tot bedreven zakenvrouw en
politicus die zich inspant voor haar omgeving.
De streek Armagh was tijdens de veertig jaar du
rende strijd in Noord-Ierland de meest gemilitari
seerde regio van West-Europa. Hier domineerde
de IRA, het verboden republikeinse leger dat
streed tegen de aanwezige Britse militairen en poli
tie. Armagh is traditioneel nationalistisch, ofwel
voorstander van de Ierse eenwording.
Cathy is hier geboren en getogen. Als kind leerde
ze dat ze zich maar beter niet kon inlaten met de
bittere tweestrijd in Noord-Ierland tussen katholie
ken en protestanten. Dat ze goede buren als goede
buren moest beschouwen, ongeacht hun religieu
ze komaf Ze liet zich echter meeslepen door de
woede en frustratie van leeftijdgenoten die ten
strijde trokken tegen de 'protestantse bezetter'.
„Ik was nog een kind toen in 1969 de problemen
begonnen. Ik begreep niks van politiek, maar weet
nog goed dat het Britse leger binnenkwam om de
politiediensten RUC en B-Specials bij te staan. Er
zijn me beelden bijgebleven van invallen bij katho
lieke families, waarbij heilige afbeeldingen werden
geschonden en mensen werden geïntimideerd en
gevangengenomen, omdat ze geen loyalist (voor
stander van Brits bestuur, red.) waren. Ik zag een
hoop verdriet."
Cathy was het derde van zes kinderen uit een ar
beidersgezin. Haar ouders sprokkelden hun pen
ny's bij elkaar met fabriekswerk en bewoonden
een krap huisje met buitentoilet. Er was geen
kraanwater en er werd gekookt op kolen. Vader
was protestant en moeder katholiek, waardoor het
gezin enigszins beschermd was tegen het politieke
tumult. Ze woonden echter in een omgeving waar
het katholicisme domineerde en waar het hevigst
werd gevochten. „Katholieken werden behandeld
als tweederangs burger", zegt Cathy, die doelt op
de ongelijke kansen op huisvesting en werk.
Ook werden katholieke paramilitairen lange tijd
in voorarrest gehouden zonder vervolging. Mar
sen voor betere burgerrechten eindigden in bloedi
ge opstanden, zoals de beruchte Bloody Sunday in
1972, waarbij veertien mensen de dood vonden.
„Het geweld begon in Catholic Road, hier in Ar
magh. Tijdens rellen in augustus 1969 werd John
Gallagher dodelijk getroffen door een politiekogel.
Hij staat te boek als het eerste officiële slachtoffer
van het Noord-Ierse conflict. Ik weet nog dat ik er
erg van ondersteboven was."
Getraumatiseerd door de gebeurtenissen in haar
omgeving begon Cathy als tiener te rebelleren. Ze
raakte actief betrokken bij de protesten en sloot
