Jerlanders in d
Sterke stijging in
zeven jaar tijd
Is er leven na de doods
Twee Nederlanders zitten in
een Indonesische dodencel
en hun advocaat klaagt dat
Nederland te weinig doet
om hen daaruit te krijgen.
Hoe ver moet een regering
gaan om haar onderdanen in
het buitenland te redden
van de strop? „Als het gaat
om de doodstraf, héél ver."
door Dewi Cigengack
en Joost Bosman
foto Robert Gumpert/HH
Dominee Martien Uit-
tenbosch zocht de
twee Nederlanders,
Ang Kiem Soei en
Dick Nicolaas in In
donesië op. Namens Stichting Epa-
fras biedt hij geestelijke hulp aan
gedetineerden in het buitenland.
„Het woord doodstraf is niet te be
vatten. Verstandelijk hoor je het
wel, maar gevoelsmatig is het niet
te verteren."
Urenlang praat de dominee met
de gevangenen. „Over alles wat
hen bezighoudt. Hoe heeft het zo
kunnen lopen? Hoe kom ik de dag
door onder deze omstandighe
den? Maar ook over het verdriet
en de machteloosheid van de fami
lie. De hoop en de wanhoop."
Over de rol van de Nederlandse
overheid is hij redelijk positief.
„De regering besteedt er zeker wel
aandacht aan. Vooral de laatste
tien jaar. Consulaten houden con
tact met de gevangenen en onder
steunen hen. Ze kijken of de
rechtsgang eerlijk verloopt en hoe
de humanitaire omstandigheden
zijn."
Het gaat dus vooral om diplomatie
ke hulp. Maar is dat wel genoeg?
Uittenbosch: „Binnen de bevoegd
heden die de overheid heeft, kan
ik me voorstellen dat ze voor deze
aanpak kiest. Natuurlijk zou het
mooi zijn als ze ook juridische
steun kan bieden. Daarom steu
nen we de actie van de advocaat
(die ervoor pleit dat Nederland de
kosten betaalt van een gespeciali
seerde advocaat, red.) hartstochte
lijk."
De geestelijke bezocht ook Edy
Tang en Li Yang, de twee Neder
landers die in Thailand ter dood
veroordeeld waren, maar van wie
de straf in 2006 werd omgezet in
levenslang. „Dat was een geweldi
ge opluchting. Ineens komt er een
streepje licht aan de horizon."
Uittenbosch en zijn collega's ho
pen dat dit ook gebeurt met de
twee Nederlandse gevangenen in
Indonesië. „Dat ze levenslang krij
gen en uiteindelijk hun straf in Ne
derland kunnen uitzitten." Tot die
tijd is het afwachten. „Dat is frus
trerend. Het enige dat we voorlo
pig kunnen doen, is die mensen
nabij zijn."
Wat mensenrechtorganisatie Am
nesty International betreft, kun je
in gevallen van doodstraf eigenlijk
nooit genoeg doen. Ook niet als
het gaat om criminelen die voor
drugssmokkel of-handel vastzit
ten. Normaal gesproken bemoeit
Amnesty zich niet met gevange
nen die verdacht worden van cri
minele activiteiten, tenzij hen de
strop of het vuurpeloton wacht.
„Wat mensen ook hebben gedaan,
de doodstraf mag nooit worden
opgelegd", zegt woordvoerder
Ruud Bosgraaf Volgens hem moet
de regering de verdachte bijstaan
waar zij kan. „En als dat betekent
een financiële bijdrage in de kos
ten van de advocaat, dan moet
daar zeer serieus naar worden ge
keken."
Het werpt wel de netelige vraag
op of je de Nederlandse belasting
betaler kunt laten opdraaien voor
een proces tegen mensen die wil
lens en wetens hun leven in de
waagschaal hebben gesteld door
criminele activiteiten te ont
plooien in het buitenland. Bos
graaf relativeert dat: „Momenteel
gaat het om slechts twee mensen,
dus zo veel kost dat de Nederland
se staat niet. Landen als Australië,
Duitsland en Mexico doen er niet
moeilijk over. Die betalen de advo-
catenkosten gewoon als voor een
van hun onderdanen de doodstraf
dreigt."
Nederland zou volgens Bosgraaf
des te serieuzer moeten nadenken
over de financiering, omdat het
land zich altijd principieel heeft
verzet tegen de doodstraf „Dat
heeft consequenties, want dan
moet je als regering ook heel ver
gaan om Nederlandse verdachten
te redden."
Marcel Becker, docent
ethiek aan de Radboud
Universiteit in Nijme
gen, vindt dat Nederland de more
le verplichting heeft zijn burgers
in het buitenland bij te staan.
Maar doe niet te betuttelend tegen
het land in kwestie, is zijn advies.
„Zeker met Indonesië is de men
senrechtenkwestie historisch heel
beladen." In 1992 weigerde het
land humanitaire hulp van Neder
land, omdat de Nederlandse rege
ring kritiek had op de brute Indo
nesische bezetting van Oost-Ti-
mor. Terwijl Indonesië met een be
roep op juist de mensenrechten
van Nederland onafhankelijk is ge
worden."
De ethicus pleit voor een pragmati
sche benadering. „Roep niet hoe
slecht je de doodstraf vindt, maar
betaal de reis van de advocaat en
beoefen stille diplomatie."
Het aantal Nederlanders in buiten
landse cellen is de
afgelopen zeven jaar sterk geste
gen. Waren het er in 2000 nog
zo'n 1900, vorig jaar is hun aantal
toegenomen tot meer dan bijna
2500. Waaraan de groei valt toe
te schrijven, is niet onderzocht.
Een woordvoerder van het ministe
rie van Buitenlandse Zaken zegt
dat mogelijk de toenemende mobi
liteit van mensen een rol speelt.
„Nederlanders gaan steeds meer
op reis, waardoor er ook relatief
meer en nieuwe problemen ont
staan." De woordvoerder wijst ook
op het stijgende aantal last-
minute-reizen. „Daardoor gaan
mensen niet goed genoeg of zelfs
helemaal niet voorbereid op reis.
En vaak beginnen ze pas na te den
ken als er al iets is gebeurd."
Nederlanders in buitenlandse gevangenissen
Meer dan 2550 Nederlanders zitten vast
in buitenlandse gevangenissen.
Hieronder de belangrijkste landen:
Canada: 2 -
Gr-Brittannië: 139
Ierland: 17
- Italië:
-Griekenland: 16
- Oostenrijk:
- Zwitserland:
Turkije:
- Rusland: 2
België: 83
Frankrijk: 246
Duitsland: 414
Luxemburg: 19
Noorwegen: 27
[-Zweden: 27
Finland: 5
Verenigde -
Staten: 86
Mexico: 12
Cuba: 15
Dominicaanse
Republiek: 151
Costa Rica: 8
Panama: 20
Zuid-Korea:1
Japan: 38
China: 6
India: 1
|||r; Filipijnen: 4
J-Maleisië: 1
-Indonesië: 10
100 gevangenen
25 -100 gevangenen
10-25 gevangenen
0 -10 gevangenen
0
Argentinië: 40
Frans-Guyana: 33-
Gambia: 3
Ghana: 12
Algerije: 1
-Marokko: 49
Egypte: 3
-Tunesië: 1
Trinidad en Tobago: 14
Venezuela: 72
Colombia: 10
Ecuador: 46
Bolivia: 9
Peru: 86
Brazilië: 68
Zuid Afrika: 5
Spanje: 299
Portugal: 84
Australië: 24
Nieuw-Zeeland: 2
Sri Lanka: 3
!- Pakistan: 4
Thailand: 14 -J
Irak: 1
Iran: 2
-Israël: 2
infographic: CvW Bron: Stichting Eprafas juli 2007
