Buitengebied
Nog even in winterslaap
De dijken
van
heer Arend
pJabMfj
GUtf"'
De PZC sponsort stichting Het
Zeeuwse Landschap. In Natuur-
joumaal gaat hoofd ecologie
Chiel Jacobusse wekelijks in op
wat er aan de orde is in de
Zeeuwse natuurgebieden.
PZC Zaterdag 5 april 2008 1 7
Afgezien van de zeldzame
heikikker, die plaatselijk in
de duinen voorkomt, komen
in Zeeland drie soorten
voor. Ze hebben elk hun ei
gen actieve periode. Van de
bruine kikker zwemmen al
volop kikkervisjes rond. De
boomkikker ontwaakt rond
deze tijd uit zijn winterslaap.
De groene is pas over enke
le weken te verwachten.
Groene kikker.
foto Chiel Jacobusse
door Chiel Jacobusse
De groene kikker is de bekendste kikkersoort. De
bruine leidt een nogal stil en teruggetrokken leven
en laat zich nauwelijks horen. De zachte roep valt
alleen kenners op. De boomkikker is weliswaar
luidruchtiger, maar komt maar heel plaatselijk voor; in Zee
land voornamelijk in de Zwinstreek, zuidelijk tot Aarden
burg. De groene kikker is echter door de hele provincie te
vinden. Het luidruchtige kwaken zorgt ervoor dat deze
soort ook altijd wordt opgemerkt als hij ergens opdoemt.
En dat is steeds vaker het geval.
De 'boerennachtegaal' was een halve eeuw geleden in Zee
land veel schaarser dan nu. De uitbreiding wordt vaak in
verband gebracht met de verbetering van de waterkwaliteit,
maar dat is hooguit de helft van het verhaal. De andere
helft is wat minder rooskleurig. De groene kikker heeft na
melijk sterk kunnen profiteren van de verzoeting van onze
binnenwateren. En die is, althans uit natuuroogpunt, niet
onverdeeld gunstig.
Er spelen nog meer oorzaken een rol in het floreren van de
groene kikker. De vele tuinvijvers zijn ook vaak door groe
ne kikkers bevolkt. Ze komen soms spontaan, maar vaak
worden ze ook door de mens een handje geholpen door
het uitzetten van kikkerdril of-visjes. Omdat het om een
beschermde soort gaat is dat wettelijk verboden.
Hoewel er altijd over 'de' groene kikker gepraat wordt, gaat
het in feite om drie verschillende soorten. De meerkikker
leeft in wat grotere waterpartijen en de grootste van de
drie. De poelkikker is klein van formaat en geeft de voor
keur aan kleinere watertjes. In Zeeland verreweg het ge
woonst is de bastaardkikker of middelste groene kikker die
in allerlei wateren voor kan komen.
De verschillende groene kikkers zijn op het oog nauwelijks
uit elkaar te houden. Weliswaar geeft het formaat en het
type leefgebied enige aanwijzing, maar ook niet meer dan
dat. Om de dieren met zekerheid op naam te brengen moe
ten metingen van een klein knobbeltje op de tenen uitsluit
sel geven.
Dat is specialistenwerk wat veel ervaring vereist. Een beter
aanknopingspunt biedt de roep van de dieren. Elke soort
heeft bepaalde kwaakgeluiden die de anderen niet hebben.
Hoewel groene kikkers in alle Zeeuwse regio's voorkomen
zijn ze niet overal even gewoon. Bezuiden de Westerschel-
de is de groene kikker tamelijk schaars. Het is wel opval
lend dat voor veel de Westerschelde een waterscheiding
vormt in het verspreidingsgebied. Zeeuws Vlaanderen heeft
weinig rugstreeppadden en groene kikkers, maar juist wel
weer zeldzame soorten als de alpenwatersalamander en de
boomkikker. Die soorten komen daar ook al heel lang voor,
want in Zeeuws Vlaanderen is het binnenwater altijd veel
zoeter geweest dan in de rest van de provincie.
Grenzen in de verspreiding van soorten vervagen vaak door
menselijke activiteiten. Het uitzetten van groene kikkers in
vijvers is een voorbeeld, maar ook de opzettelijke introduc
tie van boomkikkers in de Schouwse duinen. Hoe aardig
dat op het eerste gezicht misschien lijkt; de natuur verliest
aan streekeigenheid en oorspronkelijkheid en dat is eigen
lijk eerder verlies dan winst. Juist het feit dat ieder gebied
zijn eigen karakteristieke soorten heeft maakt natuurstudie
en natuurbeleving zo boeiend.
tekening Adri Karman
Het kustgebied van de Zeeuwse
delta werd vanaf de eerste bedij
kingen intensiever bewoond dan
voor die tijd. De eerste vermeldin
gen van nederzettingen en nog be
staande dorpen dateren uit de tien
de eeuw. Van 's Heer Arendskerke
stamt de eerste optekening uit
1275. Heer Arend, naar wie het
dorp waarschijnlijk genoemd is,
was een telg uit het voorname ge
slacht Van Schenge. Dit had het
recht van aanwas van al het land
tussen Walcheren en Zuid-Beve
land en speelde een belangrijke rol
in de westwaartse bedijkingen van
Zuid-Beveland.
