Agenda
Ingetogen afscheid van Hugo Claus
De spelende mens? Ineens moet ik
denken aan apen in de dierentuin,
hamsters in een kooitje
1 6 Maandag 31 maart 2008 PZC
Zaterdag vond de afscheidsplechtigheid voor schrijver Hugo Claus plaats in
de Bourlaschouwburg in Antwerpen. foto David van Dam/GPD
BERGEN OP ZOOM
Cinem'actueel, 10.000 BC: 20.00 uur;
Zomerhitte: 20.00 uur; Step Up 2: 20.00
uur; Bin-Jip: 20.30 uur.
GOES
Merral, 10.000 BC: 20.15 uur; Earth:
20.00 uur; Step Up 2: 20.00 uur; Zomer
hitte: 20.15 uur.
MIDDELBURG
Schuttershof, Ben-X: 20.00 uur.
OOSTBURG
Ledeltheater, Step Up 2: 20.00 uur.
TERNEUZEN
Merral, 10.000 BC: 20.15 uur; Earht:
20.00 uur; Step Up 2: 20.00 uur; Zomer
hitte: 20.15 uur.
VLISSINGEN
CineCity, 10.000 BC: 13.45 en 19.15 uur
5 27 Dresses: 19.15 en 21.45 uur; Definite
ly, maybe: 19.15 en 22.00 uur; Horton
(nl): 13.45 en 16.00 uur; No country for
old men: 21.45 uur; Samson en Gert:
14.00 en 16.00 uur; Step up 2: 16.15 en
19.30 uur; The bucket list: 14.00,16.15,
19.15 en 21.45 uur; The kite runner:
13.45 uur; The Spiderwick chronicles:
14.00 en 16.15 uur; Untraceable: 22.00
uur; Zomerhitte: 13.45, 16.15, 19.30 en
22.00 uur; Juno: 16.15 uur; Sneak: 22.00
uur.
MUZIEK
Mark Knopfler
Mark Knopfler brengt liedjes van zijn laat
ste cd ten gehore.
Rotterdam, Ahoy, 20.00 uur
meer agendanieuws op www.pzc.nl
90.000 mensen volgen
uitvaart Vlaamse
schrijver via televisie.
door onze correspondent
Pascale Thewissen
ANTWERPEN - 'Lieve vrienden, op
verzoek van Hugo stuur ik jullie
deze mail.' Bij hem was Alzheimer
geconstateerd, schreef zijn echtge
note Veerle Claus op 30 juli 2006.
'Hugo heeft beslist de tijd die hem
nog rest, en waarvan hij het einde
zal bepalen, zo vrolijk mogelijk
door te brengen.' Afgelopen zater
dag nam Vlaanderen afscheid van
de grootste schrijver van het Ne
derlandse taalgebied. Op 5 april
zou hij 69 jaar zijn geworden.
„Hugo Claus als dode kenden we
nog niet. Het is wennen. We gelo
ven het ook eigenlijk nog niet", zei
schrijver en goede vriend Cees
Nooteboom zaterdag tijdens het af
scheid van Claus in de Bour-
la-schouwburg in Antwerpen. Een
afscheid, dat door hem zelf was ge
regisseerd. Met muziek, als My
Funny Valentine, door hem zelf uit
gezocht. En met het laatste woord
van hem zelf Vanaf een video
scherm, boven zijn doodskist, las
hij zijn gedicht Sonnet XV voor.
„Nu is de wereld sterfelijk als ik en
daarmee uit."
Alles en iedereen die iets betekent
in literair en cultureel Vlaanderen
en Nederland, was er om een laat
ste groet te brengen. Van Harry
Mulisch tot Connie Palmen, actri
ces Sylvia Kristel en Kitty Cour-
bois die ooit een relatie met hem
hadden, politici als de Belgische
ex-premier Guy Verhofstadt die
'Hugo Claus als dode kenden
we nog niet. We geloven het
ook eigenlijk nog niet'
een goede vriend van hem was,
zanger Hennie Vrienten, cabare
tier Freek de Jonge, acteur Jan De-
cleir. En zijn fans, al waren die
minder talrijk dan verwacht. Via
Nederland 2 volgden 90.000 kij
kers de rechtstreeks op tv uitgezon
den plechtigheid.
Het werd een ingetogen afscheid.
„Zijn wortels liggen in het Vlaam
se land, maar in bewondering en
liefde staan de Nederlanders
schouder aan schouder met zijn
landgenoten. Grote literatuur is
grenzeloos", sprak directeur Ro
bert Ammerlaan van uitgeverij De
Bezige Bij, waar Claus 55 jaar aan
verbonden was. Ammerlaan vertel
de hoe op het laatst de onmacht
en de radeloosheid toesloegen. Na
een mooie dag in de Ardennen zei
Claus tegen Erwin Mortier: „Ik
had nooit gedacht dat het me zo
zwaar zou vallen om afscheid te
nemen van het leven." Eigenlijk
had hij op 9 april een einde willen
maken aan het leven. Na zijn 69e
verjaardag. Maar het ging niet
meer. Op 19 maart - 'een hardvoch
tige dag', sprak Remco Campert -
koos Hugo Claus voor euthanasie.
En kreeg het postuum, zoals zo
vaak in zijn turbulente leven, aan
de stok met de katholieke kerk. In
zijn paashomilie hekelde de Bel
gische kardinaal Godfried Dan-
neels de aandacht voor de zelfgeko
zen dood van Claus, die volgens
hem ten onrechte als 'een helden
daad' werd afgeschilderd. Tot erger
nis van Mortier. „Louter en alleen
omdat de keuze van zijn levensein
de niet de hunne is, komen ze
weer van onder de plaveien gekro
pen en spuien hun laffe gal. De ei
gen morele superioriteit celebre
ren boven het lichaam van een ge
liefde dode is geen heldendaad.
Meneer de kardinaal: schaam je",
sprak de Vlaamse schrijver.
Na afloop brachten zevenhonderd
mensen een laatste groet aan de
man die zo vaak werd getipt voor
de Nobelprijs voor de literatuur,
onder meer voor zijn magnum
opus Het verdriet van België, maar
hem nooit kreeg. Later op de dag
werd hij gecremeerd. Zijn as wordt
uitgestrooid aan de kust van Oost
ende.
NADER BESCHOUWD
,iyj:i 'a'/ iiihh"jii-i-i.'jj i i i u i i m i
In mijn herinnering werd er vroeger
bij ons thuis niet veel gelachen. Zou
dat de reden zijn dat ik nog altijd
geen bulderaar en dijenkletser ben?
Gevoel voor humor, wie durft van zich
zelf zeggen dat hij dat niet heeft? Ik héb
het, dus. Maar meer - zo prijs ik mezelf -
voor de subtielere soorten. Eventueel ook
voor die met een boodschap. Maar is dat
genoeg voor een voorstelling als Totally
Hollywood? Een voorstelling waarin drie
losgeslagen jongemannen in hoog tempo
grappen lanceren rond zo'n 100 (Hol-
lywood)films-aller-tijden. Als ze de
twaalf punten opsommen die van een
film een Hollywood-classic kunnen ma
ken, zijn ze vooral bijtend ironisch. Hoe
wel, soms misschien niet. „Great movies
have unforgettable images" en „Show it,
don't say it", als het over film gaat, snijdt
dat hout, nietwaar?
Hoe dan ook, het was afgelopen woens
dag in de Stadsschouwburg van Middel
burg vooral onbekommerd lachen gebla
zen met The Reduced Shakespeare Com
pany. Op hun naam afgaand, hebben ze
kennelijk ooit alle stukken van Shakespea
re in één avond geperst, en dat zal ook
wel op veel daveren uitgedraaid zijn.
Stond bijna tien jaar lang dagelijks gepro
grammeerd in Londen. Die formule kan
je dus ook op films loslaten, en het
door Willem Nijssen
Deze week
Op vrijdag naar De Pianist (Arsenaalthea
ter, Vlissingen), het verhaal van de
Pools-Ioodse pianist/componist Wla-
dyslaw Szpilman, die ontsnapte aan het
getto van Warschau. In 2002 schitterend
verfilmd door Roman Polanski, in 2005
bewerkt tot een (oorspronkelijk Franse)
theaterversie. Op zaterdag naar De gravin
van Parma (Stadsschouwburg Middel
burg), met Pierre Bokma als Giacomo
Casanova. Een kostuumstuk in topbezet-
ting, zeer gemengd ontvangen, maar dat
overal volle zalen trekt.
Reageren kan via: willem.nijssen@jubii.nl
snntóllA 9b tc.oü r, y
111 X1 Ti éi r 1QK i f1 IF i 1i It
werkt. Het helpt wel als je die films dan
ook kent. Want thema's worden door el
kaar gesmeten, personages worden ver
ward en beroemde citaten worden ge
klutst. Daarin, en in het razende tempo
en een paar vingervlugge 'goocheltrucs',
schuilt de pret. 'Action sells' is nog een
van de twaalf Hollywood-punten, en dat
principe hebben de 'Reducers' vakkundig
overgenomen. Als de actie even inzakt, is
dat dan ook onmiddellijk merkbaar.
Maar... knap werk, met veel spelplezier ge
bracht. De volgende dag al, is veel alweer
vergeten. Maar iets van dat spelplezier
blijft hangen. Homo ludens, de spelende
mens...
De spelende mens, zat die nu ook
in Het Huiskameronweer van Orkater
(donderdag, Stadsschouwburg Middel
burg)? Als hij er niet in zat, dan was het
vooral de gekwetste mens. Ineens moet
ik denken aan apen in de dierentuin,
hamsters in een kooitje. Ook daar is dat
onderscheid soms moeizaam aan te
brengen. Het Huiskameronweer is een
moeilijke voorstelling, vind ik. Hij is geba
seerd op de absurde verhalen van de van
oorsprong Belgische schrijver Henri Mi-
chaux. Ik heb nooit eerder van hem ge
hoord. Verwoed reiziger, eerst letterlijk, la
ter imaginair, onder invloed van verdo
Het Huiskameronweer van Orkater.
vende middelen zoals ether en mescaline.
„Zijn angsten, frustraties en verlangens
zette hij om in groteske verhalen en dwar
se observaties."
Een ogenschijnlijk normaal gezin in een
schijnbaar normale huiskamer. Vanaf de
eerste seconde is er echter ook iets
vreemds. De muziek en de projecties op
de wanden bevestigen dat. In de persona
ges laten zich een vader, een moeder,
twee dochters en een zoon en een groot
vader of een oom vermoeden. Iedereen
voelt zich ongemakkelijk, kennelijk. Er
wordt weggekropen in kasten, nog altijd
geknuffeld met beren, angstig gereageerd
op de deurbel, rondgetold met stoelen
om ruimte te winnen. Gesprongen van
trappen zonder opgevangen te worden.
Plotseling verschenen, plotseling verdwe
nen. Keer op keer pakt de moeder haar
koffer, maar van vertrekken geen sprake.
Angst wordt agressie, bij de vader. En in
een laatste, dolle scène wordt die door de
anderen bestreden door hem volledig te
bedelven onder de complete huisraad.
Komisch bij momenten, schrijnend op
andere. Helder soms, raadselachtig vaker.
