Kerk moest naar groeikern
Elk den elft
Nieuwe raadkaart
22 Zaterdag 22 maart 2008 PZC
De laatste aflevering in een korte serie over religieus erfgoed. Uit de col
lectie van Hans Lindenbergh een kaart met daarop twee flinke gebou
wen in een dorp. De vraag is: om welk dorp gaat het? En ook: welke ge
bouwen zijn er te zien? Nadere informatie is, als altijd, van harte wel
kom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk donderdag 27 maart worden ge
zonden naar: Redactie PZC Buitengebied, postbus 31,4460 AA Goes;
fax 0113-315669; e-mail redactie@pzc.nl. Onder de inzenders van een goe
de oplossing worden weer drie waardebonnen verdeeld.
nen van de kerk toe aan de aanwij
zing van Scharendijke - 'voorheen
niet meer dan een buurtschap'- als
groeikern. „Veel voorzieningen
werden uit Eikerzee verplaatst. Nu
is het een buurtschap met een tien
tal huizen." Een gekrompen dorp,
constateert Stevense.
Het boerenhuis links dateert uit
1911 en werd gebouwd door aanne
mer M. Padmos. Nu woont Wilma
van der Weele er, melden verschei
dene inzenders. Volgens J. van
Driel uit Nieuwerkerk heet de hoe
ve Terra Promessa. Rechts het café
met winkeltje van Piet Hanse. De
klok die in de toren (in 1919 door
bliksem getroffen en weer her
steld) hing, kende een bijzondere
herkomst: afkomstig van het in
1572 verwoeste nabije klooster Bet-
lehem. De klok hangt nu in de
nieuw gebouwde kerk te Scharen
dijke; de preekstoel is in de kerk
van Renesse terecht gekomen.
De zogenoemde Mariaklok heeft
als opschrift 'Maria is min name
ick roep te luiden bekwame', weet
D. E. Tollenaar uit Terneuzen. Hij
attendeert op de vlag boven in de
toren en veronderstelt dat er reden
is voor feest. Inzenders De Vrieze
en Stevense geven echter een heel
andere verklaring. In de laatste ja
ren van de Eerste Wereldoorlog
was het gebruik om de vlag uit de
toren te laten wapperen. Dat
moest vliegers eraan herinneren
dat ze zich boven neutraal grond
gebied bevonden. Het hielp niet al
tijd, merkt De Vrieze op, verwij
zend naar doden en grote schade
bij een bombardement op Zierik-
zee in 1917. W. P. de Meij-Bos uit
Burgh-Haamstede noemt als predi
kant dominee Nauta. Ze geeft aan
dat de terp waarop de kerk stond
nog goed zichtbaar is. Ook de be
graafplaats ligt er nog. Een beken
de schoolmeester, die tot 1924 in
het dorp 40 jaar les gaf, was A. L.
Amelunxen.
De waardebonnen gaan naar: M.
Finson, Middelburg, I. Dorreman,
Scharendijke en K. van Eenennaam,
's Gravenpolder.
door Rinus Antonisse
Vijftig jaar geleden, in 1958,
werd de op de raadkaart
van vorige week opvallend
aanwezige kerk van Eiker
zee afgebroken. Verdwenen reli
gieus erfgoed, in 1741 grotendeels
herbouwd. Toen werd volgens
Kees Stevense uit Middelburg ook
een school tegen de kerk aange
bouwd. „De aanbouw was het la
ter aangebrachte toiletgebouw met
garderobe."
De gangbare verklaring voor de
sloop van de kerk is ernstige scha
de tijdens de Februariramp 1953.
Wim de Vrieze uit Haamstede
stelt dat de op een terp gebouwde
kerk slechts enkele keren water
binnen kreeg. Hij schrijft dat kerk
en school verdwenen omdat Scha
rendijke de 'groeikern' moest wor
den. „En ook omdat de wethouder
die in het mooie huis links woon
de, niets met die kerk had, want
hij kerkte elders."
Ook Kees Fase schrijft het verdwij
^.EE/C>
door Rinus Willemsen
Dir bin van die deuntjes die altied mao
in je gedachten bluuven. Zóó 'öörende
ik een jaor of tiene geleejen in Zierik-
zee een vèsjes ziengen over 'n vrachtrie-
jer die van durp nao durp over 't eiland reej.
Mee pèèrd en waogen. De woorden bin 'k allan-
ge vergeten, mao de melodie bleef in m'n 'öófd.
Soms was tie 'n bitje vlug, dan wa langzaomer.
En je most ook klakken mee je toenge. Om 't
pèèrd arter te laoten lóöpen.
Véértien daogen geleejen waoren me in
Kèrkwèrve. Net naost Zierikzee (voor degene
die z'n aordrikskunde vergeten is). Dao was 'n
dialectmiddag mee 'êêl vee volk. jao, 't was dien
middag toen de bundel van Joop van Zijp gepre
senteerd wier. Dao zoeng de cabaretgroep Kant'
ööi. Die kwaomen mee dat liedje over 'De
Vrachtriejer' op de planken. De zanger van den
groep, Arie Damman, 'ao nog maor een paor
woorden gezoengen en toen wist 'k wee. ,,'t Is
da vèsje joengen", docht ik, „goed onthouden
en noe nii méé vergeten, ee."
„Die loop is daerom nog 'n kras baesje", hoorde
ik een oudere man tegen z'n vrouwe zeggen. „Ik
'm al lange nii mè ezien, maè die ziet 'r nog
goed uut." En zo is het ook, wel ielken kêê ver-
jaort, mao weinig veranderd. Da's de kunst ee?
Joop schreef jaorenlange in deze krante. Ielke
maond. 'n Stikje in 't dialect van z'n durp, van
Kèrkwèrve. Over van alles en nog wat. Over de
natuur, de schoole, het leven tuus en bie de
buuren. Die schreef vlot en gezellig. Leutig om
de lezen, maor ook om voo te lezen. De mééste
stikjes binnen net lange genoegt. Kortom: schóó-
ne stikje over vroeger, maor ook over noe en
glad nii moeilijk te lezen.
Dien middag van 'Den Vrachtriejer' (zan 'k mao
zeggen) wieren die 58 stikjes van Joop van Zijp
aangeboojen in 'n boekje, joop en z'n vrouwe
Hettie waoren d'r. En nog méér familie. Die zao-
ten pontificaol op de voorste rij in 't Durps'uus.
Van 't durp zelve was 't ook nog al wa belangstel-
lieng. Die dochten natuurlijk: „De verlooren
zoon is wedergekeerd, da moet ons zien." Om
dat 't schóón weertje was, waoren d'r uut Zierik
zee nog al 'êêl wat ménsen op de fiets gekom-
men. 'n Lekker zonnetje, fris windje. Kortom: 't
passende allemao precies in 't beeld van de
ver'aoltjes van Joop. 't 'Öógtepunt was natuur
lijk 't boek. Joop was ontroerd toen de voorzitter
van de Dialectenverêênigieng urn 't êêste boekje
anbooi. Mao Joop was nii spraokelóös, want uut
z'n binnenzak van z'n veste pakkende die 'n
nieuw ver'aol. Die vouwende 't papier open
keek de zaol in, nam de microfoon en stak van
wal. 'Oe dat ie saomen mee z'n vriend Jan Mat-
tiesse paolieng goeng vangen bij de sluuze. ]e zie
ze dao gaon, die twee mannetjes van een jaor of
tiene. Mee een stok op udder schoere. 'n Tros
wurms aan een gaorcndraod en op nao de
sluuze. Dao begon 't pas. Êên voor één aolden
de mannetjes van die dikke paoliengen nao bo
ven en smeeten die in de tas. Toen ze de tas
tuus wogen (op de babyweegschaole, want
loops moeder was wijkzuster!), zat 'r zes kilo in.
„Éérlijk verdêêlen, elk den elft", zei Joop. „Al
licht", zei Jan. Daonao begon de recepte en 't sig
neren. In een lange rij stonden de ménsen gedul
dig te wachten: z'n fans. Dien achtermiddag
waoren ze alemao vrachtriejer van Joops ver'ao-
len toen ze naor uus reejen.
loop van Zijp vertelt, deel 1. Uitgave: Zeeuwse Dia-
lectverêning, drukkerij Van Velzen, Krabbendijke,
14,50.
