Gesticht werd uit liefde gebouwd
Elsa, j'ei nog klanten
Nieuwe raadkaart
door Rinus Antonisse
De raadkaart van vorige
week was, gelet op het
aantal inzendingen, ken
nelijk een moeilijke. Het
gaat om het Sint Antonius gesticht
op Groenendijk, Kloosterzande.
Nu staat op deze plaats het nieuwe
gebouw van het verzorgingshuis
Antonius. Dat schrijft Ed Steijns
uit Kloosterzande. Hij heeft de
kaart ook in zijn verzameling en
weet zodoende dat die in 1910 is
verzonden door ene J. de Vries uit
Kloosterzande.
Volgens Steijns woonde in het
huis op de voorgrond P. F. Fruij-
tier, sinds 1888 lid van de Staten
van Zeeland, waarvan 16 jaar gede
puteerde, en sinds 1901 ook lid van
de Tweede Kamer. „Hij was ge
huwd met Maria Verdurmen. Hun
zoon Amedeus schreef het boek
Geschiedenis van Hontenisse. Hij
was een pater Cisterciënzer."
Vóór de familie Fruijtier woonde
in het huis burgemeester Noël. De
weduwe van Noël liet een flinke
som geld en een perceel grond na
voor de bouw van een bejaarden
huis. „Het resultaat daarvan zie je
op deze kaart", aldus Steijns. „La
ter werd het huis van de familie
Fruijtier afgebroken voor uitbrei
ding van het bejaardenhuis."
In het tehuis waren vanaf 1902 de
zuster Franciscanessen uit Bergen
op Zoom werkzaam. Enkelen
liggen begraven onder de treur-
es op het rooms-katholieke kerk
hof te Groenendijk, bij de ijzeren
kruisjes met hun naam erop, geeft
Steijns aan.
Kees Stevense uit Middelburg
meldt dat Groenendijk zijn naam
ontleent aan de groene scheidings-
dijk tussen twee polders. In dezelf
de straat als het gesticht, werd in
1870 een nieuwe neo-gotische
kerk, ontworpen door P. Soffers,
in gebruik genomen. Gewijd aan
de heilige Martinus. Stevense at
tendeert erop dat de weg pas in
1934 werd bestraat.
Hij merkt op dat het Sint Anto
nius ook wel het Liefdehuis werd
genoemd. „Dit gebouw kwam tot
stand op initiatief van pastoor Leo
Verwilghen en mede dankzij een
legaat van 12.000 gulden uit de na
latenschap van de op 8 december
1881 overleden mevrouw Ida de
Waal, weduwe van notaris Eduar-
dus Franciscus Noël. Deze vrouw
was kennelijk begaan met het lot
van arme, oude en zieke dorpsge
noten."
Er werd een stichting tot het verle
nen van liefdadigheid opgericht en
architect Lijdsman kreeg in 1902
opdracht het gebouw te ontwer
pen. Aaannemer L. Raaymakers
uit Wouw verzorgde de bouw. In
1927 werden een bakkerij, een was
serij en nieuwe ziekenkamertjes in
gericht. Achter het 'gotische kerk
raam' bevond zich de kapel en la
ter werd de hoofdingang eronder
geplaatst.
De waardebonnen gaan naar: E. Ste
ijns, Kloosterzande, E. F. Matthijse
en H. Minnaar, beiden uit Hein-
kenszand.
Kruiselings de provincie door, grofweg van zuidoost naar noordoost. Uit
de collectie van Hans Lindenbergh een nieuwe kaart met daarop afge
beeld religieus erfgoed. De vraag is uiteraard: om welke plaats gaat het?
Nadere informatie over de situatie toen en nu is welkom.
Oplossingen kunnen tot en met uiterlijk donderdag 20 maart worden ge
zonden naar: Redactie PZC Buitengebied, postbus 31, 4460 AA Goes;
fax 0113-315669; e-mail redactie@pzc.nl.
Onder de inzenders van een goede oplossing worden drie waardebon
nen verdeeld.
20 I Zaterdag 15 maart 2008 PZC
V
door Frans van der Heijde
As me Elsa van Hermon, jae die van omroep
Zeeland, mohe hlove, dan praot nog zeventig
procent van de Zeeuwse jeugd ulder dialect.
Ik za 't mè eerlijk zeie, da'k dat wè een bitje bet-
wufele. Mè goed, je kan 't beter hlove dan onder-
zoeke. Mien huus praote nog plat, mè de klein-
huus doen d'r nie vee mi an. Jae, ze ebbe 't over
een 'kacheltje op de diek' en soms komt er
ineêns een Zeêuws woord mee: „Opa, ik heb
vuuf euro en daar ga ik iets voor kopen." Nie spa-
ere natuurlijk...
Mè pas wier ik gewaer, dat er echt nog huus bin,
die moeiteloos een vreemden anspreke in d'r
'moerstaol'. Ik was een stuitje gelee in het Pisa
van Walchere V6 wie 't nie deu eit, geef ik nog
een twide anwiezing: in een 'kerke'-durp, mee
as voorvoegsel een bekende Zeêuwse familienae-
me). Ik moest di booschappen doe en kwam bie
de groetenboer binnen. Di stoenge twi joentjes,
wi ao je zó an kon zie, da uldere wiege nie in
ons werelddeel gestaen ao. Mè dat maekte het
plat praoten des te leuker.
Het was vakantietied en ik begon, omda me aole-
bei moeste wachte, tegen ulder te praoten.
„Ebbe julder vakantie?", was mien overbodige
vraehe.
D'n oudsten, van zó'n jaer of negene, zuchtte
diepe. „Jae, gelukkig wè. Ik bin blie." Dat kwam
uut 't diepste van z'n arte en z'n broertje knikte
instemmend. Het kloenk naebie onwezenlijk, zó
plat...!
„Mè julder vinde 't op schole toch wè leuk?", ver-
volgd'ik. Ze keke me aolebei an, van top tot teen
en wi van teên tot top.
„Ik vinde niks an schole, ik vinde't eêl saai." De
joengsten knikte wi...
:Jae, mè op schole leer je toch vee en dat is toch
goed, vó laeter. Of lere julder nie mi zó vee?"
„Ik vinde niks an leren, ik oeve die rotwoorden
nie aol op te schrieven", zuchtte d'n oudsten. En
je begriept wè wat de joengsten dee...!
Ze waere an de beurte en de hroótsten pakte
een briefje en begon, eêl moeizaem, te lezen.
„Twigoud....gouwe Gouwe.metten?
Twi...appels. Wat schrief mien moeder toch
slecht. Ik kan 't nie leze."
Ik keek mee op 't briefje, wi a in keurige bloklet-
ters stoeng dat er twi goudrenetten moeste kom-
me. Toen a'k zei, dat het toch nöha meeviel mee
't schrieven van z'n moeder, gaf n as énige ant
woord: „En m'n vaoder kan nog slechter schrie-
ve, dat kan niemand leze."
„Kiek di zit jie noe vó op schole", zei ik, een tik
keltje belerend.
Wi keek'n of'n zeie wou: 'Dat woordje schole
wil ik even nie ore.' Moeder moest bliekbaer een
bepaeld recept ebbe, wan z'n volgende wens
was: „Zestienduzend gram witlof
Ik genoot mee volle teugen, toen a'k op z'n brief
je zestienonderd zag stae, in ciefers. De groenten-
man dee ook mee. „Oe wou jie die witlof meene-
me?"
Onze scholenhater wees op z'n tasse. En ie be
greep er niks van, dat de groentenboer zei, dat di
bie lange nae hin zestienduzend gram in konde.
Het stoeng toch op z'n briefje!
„Zulle me dan mè zestienonderd doe?", ielp de
goeie man. Het ventje knikte, z'n broertje na
tuurlijk ook.
„Jae, jongen, op schole is 't nog nie zó slecht",
dee ik nog een bitje mee. Di leer je getallen
schrieve.
„En dudelijker dan m'n moeder", besloot 'n. Ie
wenste het onderwerp nie mi an te roeren.
Onderwehe nè ruus docht ik: „Elsa, j'ei nog klan
ten wan mondig bin ze wè tegenwoordig!"
Hürttenisse-ëjrcö.nendifx
St. Ahtóm'us èês.ïlchi
