Kijker wekt kunst tot leven Biecht geeft inzicht en bevrijding m Sale*Sale*Sale! Birthe Leemeijer op zoek naar de erfenis van haar Zeeuwse periode. 32 Vrijdag 29 februari 2008 PZC AMANDA Theaterproductiehuis Zeelandia. Spel: Marie Louise Stheins. Regie: Annechien Koerselman. Gezien: 28/2, 't Beest, Goes. door Ali Pankow De weg van 'Ja, Natuurlijk' naar 'Nee, absoluut niet' lijkt voor de buitenstaander misschien simpel. Voor Amanda lijkt het aanvanke lijk een ondenkbare route. Lang ontbreekt haar de kracht en vooral de wil de moeizame weg naar be vrijding uit een beklemmend hu welijk af te leggen. Uiteindelijk be reikt ze dat punt. Gebeurt het tij dens de biecht op het Maria-altaar of in het duister van de bezemkast dat ze tot inzicht komt? Marie Louise Stheins levert een verbluffend staaltje toneelkunst in haar uitvoering van deze mono loog van Walter van Broeck. On der vaardige sturing van de jonge regisseuse Annechien Koerselman wordt elke valkuil van melodrama ontweken. Stheins demonstreert haar verdriet en vernedering als be drogen echtgenote, maar zwelgt er nergens in. Door glashelder met flashbacks in en uit de scènes te stappen neemt zij het publiek aan de hand mee door dat bizarre hu welijk. Aan de toeschouwer de taak een ei gen oordeel te vellen, zonder het door de strot geduwd te krijgen. Stheins vertelt en verbeeldt. Ze maakt aangrijpend invoelbaar wat een vrouw doormaakt als een man zegt 'een keer naar de hoeren' te gaan. „Alles aan hem ademde char me. Niemand was er ongevoelig voor", luidt haar verklaring voor het feit dat ze hem 'wel begrijpt', verdedigt ze zelfs zijn bizarre esca pades. Op dat moment staat ze model voor allen die wel eens moeten schipperen ten behoeve van hun relatie. Amanda biedt toneel dicht op de huid. Dat is in de eerste plaats de verdienste van spel en regie. De tekst van Walter van den Broeck biedt prachtig tekstmateriaal, maar er is toch meer nodig om de onder liggende emoties echt invoelbaar te maken. Stheins weet als geen an der het publiek in haar leven als Amanda te trekken. In de loop van het stukmaakt ze ook een fysieke verandering door van een wat plechtig uitziende dame die nog enige afstand bewaart naar een vrouw van vlees en bloed die na 25 jaar huwelijk eindelijk haar ei gen grenzen durft te stellen. Tot op driekwart van de voorstel ling wordt de man/vrouw-oorlog binnenshuis gevoerd. Die sfeer ver andert plots als de auteur toch ook nog sociale aspecten door de tekst verweeft. De carjacking waar Amanda bij betrokken raakt, leidt de aandacht toch enigszins af van het bizarre huwelijksdrama. De sprankelende wijze waarop de ac trice de gebeurtenis herbeleeft houdt je als toeschouwer toch bij de les. Demonstrerend spel, sublie me tekstbehandeling, scherpe scha kelingen en een welkome dosis hu mor maken de monoloog Amanda tot een toneelfeest voor een breed publiek. bij de grootste boxspring-specialist van Nederland Swiss Sense' BOXSPRINBS S. MATRASSEN Middelburg: Mortiereboulevard 18a, telefoon (0118) 60 65 94 door Rolf Bosboom MIDDELBURG - Beeldend kunste naar Birthe Leemeijer (1972) woon de zeven jaar, van 1993 tot 2000, in Zeeland. In die tijd realiseerde ze, verspreid over de provincie, diver se werken op locatie. Toen ze werd gevraagd voor een tentoon stelling in het Zeeuws Museum, be sloot ze terug te grijpen op die pe riode en na te gaan wat er resteert van haar artistieke inspanningen. „Ik wilde achterhalen wat er nog van mij over is in Zeeland. In mate riële zin is dat in elk geval weinig tot niets, maar ik was benieuwd of er misschien in immateriële zin toch een soort erfenis zou zijn", zegt Leemeijer, die nu in Haarlem woont. Het resultaat van de zoek tocht is de bijzondere expositie A sailor went to sea, die vanaf mor gen is te bezoeken. Een van de vijf Zeeuwse projecten die op de tentoonstelling aan bod komen, is De ruil uit 1995. Destijds werd ze getroffen door de schoon heid van vogelverschrikkers op het land van boer Looise uit Gapinge. „Ik zag wat ik zelf ook nastreef als kunstenaar: een directheid om iets te maken." Ze wilde graag zelf vo gelverschrikkers hebben en in ruil daarvoor maakte ze een schilderij van de boerderij van de familie. Andere initiatieven waren de schommel in zee bij Vrouwenpol der, een project in het toenmalige Plus Min bij Renesse, fotograaf Leo van Kampen die de situatie in haar werkkast diverse malen vast legde en de prijsvraag van het pro gramma AVRO Kunstblik, waarin iemand een kunstwerk won dat bestond uit de aankondiging 'Ik laat u het mooiste zien dat ik ken'. Directeur Valentijn Byvanck van het Zeeuws Museum zocht de be trokkenen op - in het geval van De ruil de weduwe van Looise - en in terviewde hen over hun herinne ringen aan die projecten. De opna men zijn op de tentoonstelling te horen (en verschijnen ook op cd). Leemeijer heeft de huidige situatie van de plekken waarover het gaat ook vastgelegd in beelden, 'bewe gende foto's' eigenlijk, die groot worden geprojecteerd. De geluidsopnamen zijn, voor wie de tijd neemt om er goed naar te luisteren, vaak fascinerend. De een moet diep graven in zijn geheu gen. De ander vertelt zakelijk hoe het destijds is gegaan. Weer een ander heeft volledig zijn eigen her inneringen opgebouwd, zoals Jan van Munster van Plus Min. Lee- Boer Looise uit Gapinge - inmiddels overleden - met een van zijn vogelverschrikkers, die Birthe Leemeijer inspireer den tot een kunstproject. foto Lex de Meester meijer had in Renesse slechts een bankje neergezet dat uitkeek op de toen kale omgeving. Er was een stem te horen die allerlei bloemen namen opsomde. Voor Van Mun- 'Valentijn heeft heel mooi geprobeerd in het hoofd van de ontvanger te kijken' ster veranderde het uitzicht daar door in één keer in een kleurrijk landschap, wat een onuitwisbare indruk op hem maakte. Ook mooi is het verhaal van Joke Weeber, die destijds de prijs met de intrigerende toezegging 'Ik laat u het mooiste zien dat ik ken' won. Uit de geluidsopname wordt duidelijk wat Leemeijer daarmee bedoelde. Menigeen zou teleurge steld zijn geweest, maar Weeber uiteindelijk toch niet en ze legt heel mooi uit waarom. Voor Leemeijer was het heel span nend om alle opnamen te horen. „Wat me vooral verraste is dat het materiaal zoveel zegt over de men sen zelf: hoe ze formuleren wat voor hen belangrijk is, hoe ze om zich heen kijken, hoe het geheu gen werkt. Valentijn heeft heel mooi geprobeerd in het hoofd van de ontvanger te kijken." Kunst bestaat uiteindelijk bij de gratie van die ontvanger. „Het is al tijd aan de toeschouwer om een werk tot leven te wekken. Of een bezoeker dat doet, daar heb je als kunstenaar nauwelijks invloed op. Als kijker ben je de schepper van het werk. In deze tentoonstelling zijn die kijkers aan het woord." Birthe Leemeijer, 'A sailor went to sea', t/m 12 mei in het Zeeuws Mu seum, Middelburg. Geopend: di. t/m zo. 10.00-17.00 uur; vr. tot 21.00 uur. 40x200 cm. Andere maten leverbaar.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2008 | | pagina 34