Live uitzending 1995 kijkcijferhit
„Het blijft in de eerste plaats natuurlijk een rechtszaak. Geen dramafilm."
wel en niet uitgezonden wordt'
O.J. Simpson:
Miljoenen mensen waren getuige
van Simpsons vrijspraak.
Dirk Vergunst, persrechter
PZC Dinsdag 26 februari 2008 I 1 1
de camera
van het voorlezen van de aanklacht en de strafeis, ofte
wel het requisitoir.
Een rechtszaak a la O.J. Simpson (t995) waarbij iedere
spiertrekking te zien is van de verdachte als de jury de
uitspraak voorleest, zal in Nederland niet snel plaats
vinden. „Niet alleen de rechterlijke macht, ook media
hebben respect voor de verdachte. Kijk maar in kran
ten naar het gebruik van initialen, ter bescherming
van de privacy van de verdachte. Nergens staat dat dat
moet. Journalisten doen het toch. In Zweden ligt het
hele strafdossier voor iedereen ter inzage, maar voor
zover ik weet wordt daar geen misbruik van ge
maakt", zegt Koster.
Hoewel hij nog wel wat kritiekpunten heeft, noemt
professor Gerard Schuijt, hoogleraar mediarecht aan
de Universiteit van Amsterdam, de nieuwe persricht
lijn een grote vooruitgang. Hij roept al jaren om meer
mogelijkheden en faciliteiten voor de pers. En dan
met name cameraploegen. Hij vindt de rechterlijke
macht te rigide. „Een belangrijk verschil met de oude
persrichtlijn is dat nu het belang van openbaarheid
wordt onderstreept. En dat het belang van de media
als schakel tussen rechtspraak en publiek expliciet
staat vermeld. De angst die er voorheen bij de recht
spraak was ten opzichte van radio en televisie, die is
eruit. En dat vind ik een goede zaak."
Als de verdachte niet wil, wordt hij niet gefilmd. Maar
ook advocaten kunnen weigeren om gefilmd te wor
den. Dat was een eis die de advocaten bij de nieuwe
persrichtlijn hebben gesteld. Willem Bekkens, lande
lijk deken van de Orde van Advocaten, erkent: „Wij
waren inderdaad nogal huiverig voor het toelaten van
camera's in de rechtszaal. Ik vind dat je heel zorgvul
dig met de privacy van een verdachte moet omgaan.
En nog belangrijker, met de eventuele slachtoffers die
bij de zaak betrokken zijn. Iemand is onschuldig tot
het tegendeel is bewezen."
„Het hele optreden van advocaten staat ten dienste
van de cliënt. Daar moet de nadruk op blijven liggen.
Met draaiende camera's zou die nadruk wel eens kun
nen verschuiven. Dat de aanwezigheid van camera's
belangrijker worden. Het hangt natuurlijk erg af van
een concrete zaak, maar het mag nooit zo zijn dat via
de media geprocedeerd wordt."
„Ik persoonlijk zou het als advocaat niet vaak toestaan
dat ik gefilmd werd. Tijdens strafzaken komen name
lijk heel persoonlijke dingen aan de orde. Die móét je
als advocaat naar voren brengen in je pleidooi. Ja, de
krant zit er ook bij en kan ook alles opschrijven. Maar
dat is toch anders dan beeld. Minder indringend."
Juist de indringendheid van de televisie is altijd reden
geweest om camera's buiten de deur te houden, geeft
Vergunst toe. „Sommige rechters zullen nog wel moe
ten wennen. Sommigen vinden het maar niets dat
hun werk zo nadrukkelijk in beeld wordt gebracht. Je
krijgt toch het idee dat je op de vingers wordt geke
ken. Vergelijk het met de Tweede Kamer toen daar de
permanente camera's werden ingevoerd. Veel Kamer
leden vonden dat erg confronterend. Maar als je meer
openheid wilt, is dat de prijs die je ervoor moet beta
len.
Professor Schuijt vindt dat de televisieploegen nog
meer ruimte zouden moeten krijgen. „Om toch wat
te zeuren te hebben: ik vind dat er nog te veel afge
schermd wordt. Het moeten wegpiepen van namen,
het niet in beeld brengen van de verdachten, verbod
op rechtstreeks uitzenden. Dat hoeft wat mij betreft
niet in die richtlijn te staan. Dat kunnen journalisten
zelf wel bepalen. Ik zie de richtlijn als een tussenstap.
Over een aantal jaren krijgen we de integrale uitzen
ding via internet. Niet dat ik daar voorstander van
ben. Voor mij hoeft niet alles open en bloot op de tele
visie. Mijn pleidooi is om het aan de media zelf over
te laten wat wel en niet uitgezonden zou moeten wor
den."
Naar schatting too miljoen mensen zaten op 3
oktober 1995 aan de buis gekluisterd. De uit
spraak tegen de van moord verdachte O.J.
Simpson was een regelrechte kijkcijferhit. Iedereen
keek vol spanning naar het vonnis van de jury, die
hem vrijsprak van moord op zijn ex-vrouw. Camera's
zoomden niet alleen in op Simpson, maar ook op te
leurgestelde nabestaanden van de vermoorde
ex-vrouw in het publiek.
In de Verenigde Staten is het gebruik van camera's in
de rechtszaal een bekender fenomeen dan in Neder
land. Er is zelfs een zender die zich uitsluitend toe
legt op rechtszaken, rechtspleging en politiewerk.
Courtroom Television Network LLC, beter bekend
foto EPA
als Court TV, is een Amerikaans kabeltelevisienet-
work van Time Warner en Liberty Media. Toch voe
ren de diverse staten verschillend beleid. Niet overal
mag gefilmd worden. Zo werd bij de rechtszaak van
Michael Jackson, beschuldigd van kindermisbruik,
geen enkel televisieteam toegelaten. De zenders moes
ten het in 2005 doen met beelden buiten de recht
bank. Zelfs de uitspraak van de rechter werd niet op
televisie uitgezonden.
In Europa is televisie in de rechtszaal nog geen ge
meengoed. Grote uitzondering is het Joegoslaviëtribu-
naal in Den Haag.
De rechtszaken uit de diverse zalen zijn rechtstreeks
op internet te volgen. Zo kunnen ook inwoners uit
het voormalig Joegoslavië de rechtszaken bekijken,
zonder naar Den Haag te hoeven afreizen, en wordt
optimaal tegemoet gekomen aan het principe van
openbare rechtspraak.
