Dag van de Ontvoerden
1 4 Zaterdag 23 februari 2008 PZC
De ontvoering van Freddy Heineken spreekt in ons land nog steeds tot de
verbeelding. Wereldwijd worden jaarlijks vele mensen gekidnapt waarvan we
nooit iets horen. „We adviseren altijd de media er buiten te houden."
Ontvoerde Nederlanders
Ontknoping volgt vaak ii
door Miriam van de Brand en Niek Opten, foto EPA
Duizenden,
tienduizen
den? Het is
onbekend
hoeveel
mensen jaar
lijks wereld
wijd slacht
offer zijn van ontvoering. Sommi
ge slachtoffers zijn na een dag
weer vrij, anderen hebben minder
geluk. Ongewild boegbeeld van
kidnappingslachtoffers is de Co
lombiaanse politica Ingrid Betan-
court. Vandaag is het zes jaar gele
den dat ze werd ontvoerd door le
den van FARC en ze is nog steeds
in handen van deze guerrillabewe
ging. Sympathisanten van de politi
ca hebben vandaag uitgeroepen
tot de Dag van de Ontvoerden,
om aandacht te blijven vragen
voor slachtoffers van kidnapping.
De meeste ontvoeringen blijven
onbekend, omdat het vaak niet in
het belang is van de ontvoerde of
diens werkgever om in de open
baarheid te treden. Duidelijk is
wel dat instabiele landen als Co
lombia, Nigeria en Irak in de ont-
voerings Top-ro staan. Een groot
deel van de slachtoffers is, al dan
niet indirect, werkzaam via een
Westerse multinational.
„Sinds t99t zijn wij, samen met
onze Amerikaanse partner, betrok
ken geweest bij zo'n vierhonderd
ontvoeringen", zegt Hans Slaman.
Hij is directeur van International
Security Partners (ISP) in Lely
stad, een beveiligingsadviesbedrijf
dat naar eigen zeggen tientallen
Nederlandse bedrijven begeleidt
die in het buitenlandse risicogebie
den actief zijn. In tegenstelling tot
zijn collega's is hij openhartig over
zijn werkzaamheden, voor zover
dat de belangen van zijn klanten
niet schaadt.
„Ontvoeringen zullen altijd plaats
vinden. Je kunt het de daders wel
zo moeilijk mogelijk maken", zegt
Slaman. Namen van zijn cliënten
wil de directeur niet noemen,
maar gedacht moet worden aan
onder andere bedrijven in de
olie-industrie en de baggersector.
Die zijn veelal werkzaam in insta
biele, corrupte regio's en landen,
waar het risico op ontvoeringen
groot is. Vanwege het geld, maar
ook om andere redenen. Zo zijn in
Nigeria rebellen actief die vinden
dat de olie-industrie te weinig ten
goede komt aan het land zelf
Door middel van ontvoeringen ei
sen zij een groter aandeel op.
Slaman zorgt dat bedrijven draai
boeken hebben klaarliggen, mocht
een werkgever in het buitenland
in handen van rebellen vallen.
„Het belangrijkste is natuurlijk de
gezonde terugkeer van de gegijzel
de. Maar de reputatie van de on
derneming staat ook op het spel.
We adviseren daarom de media er
buiten te houden. Ook in Neder
land, want tegenwoordig met inter
net gaat het nieuws razendsnel de
wereld over." Hij schat dat deson
danks van de vierhonderd ontvoe
ringen waarbij zijn bedrijf was be
trokken ruim de helft de media
heeft gehaald.
Veel ontvoeringen in het
buitenland gaan er knul
lig aan toe. „Ik heb mee
gemaakt dat slachtoffers
moesten uitleggen aan ontvoer
ders hoe de mobiele telefoon
werkt", vertelt Slaman. „Hier in
Nederland denken we bij ontvoe
ringen al snel aan die van Hein
eken, maar in andere landen gaat
het er meestal niet zo professio
neel aan toe. In Colombia word je
voor een paar honderd dollar los
geld al ontvoerd, daar gaan nauwe
lijks voorbereidingen aan vooraf
In een land als Nigeria verkeren da
ders vaak onder invloed van drank
of drugs. Ze stellen in het begin
heel bizarre eisen, bijvoorbeeld
een enorm geldbedrag. Maar na
een tijdje onderhandelen binden
ze meestal snel in."
Bedrijven betalen volgens Slaman
zelden losgeld, om een aanzuigen
de werking te voorkomen. „Als je
wel betaalt dan word je een uit
hangbord. Als er al iets tegenover
de vrijlating staat, dan is het meest
al de belofte om mee te helpen
aan de bouw van een school of de
aanleg van een weg. Die beloftes
worden nagekomen."
In die zin loont ontvoeren dus
wel. „Maar die bedrijven doen
meestal al veel voor de plaatselijke
bevolking", weet Slaman.
Betrokken bedrijven doen er het
zwijgen toe. „Wij hebben geen en
kele behoefte om te reageren",
zegt een woordvoerder van Boska
lis Westminster. In 2006 kwam
een Nederlandse medewerker van
de baggermultinational na vier da
gen weer vrij in Nigeria. Ook Shell
houdt zich stil. „Elke mededeling
hierover zou onze medewerkers in
gevaar kunnen brengen", aldus
een zegsman van de oliegigant.
Bijna altijd komt de ontvoerde
weer op vrije voeten, maar een en
kele keer loopt het toch fout af Sla
man noemt een voorbeeld van
een ontvoering in Polen. „Het
bleek dat het slachtoffer al binnen
een paar uur was omgebracht. Dat
is echt heel uitzonderlijk, net als
bij de ontvoering van Gerrit-Jan
Heijn. Ontvoering is bijna altijd
een middel om iets te bereiken,
niet het doel zelf"
De Nederlandse overheid speelt
bij het oplossen van ontvoeringen
een rol op de achtergrond. „Pri
mair ligt de verantwoordelijkheid
bij het land waar de ontvoering
plaatsvindt. Daarnaast speelt de
werkgever een belangrijke rol. Wij
onderhandelen uit principe nooit
zelf en we betalen ook geen los
geld", aldus een woordvoerder van
Buitenlandse Zaken. Wat het mi
nisterie wel doet: contacten leggen
op het 'politieke en diplomatieke
vlak' en opvang van familie en
naasten.
Wat ontbreekt is een wereldwijde
organisatie die zich bezighoudt
met ontvoeringen. Amnesty Inter
national, het Rode Kruis en Hu-
man Rights Watch houden zich
niet met dit onderwerp bezig. Een
aparte organisatie zou levens kun
nen redden, denkt de Franse advo
cate Olivia Gignon, die met een
groep vrijwilligers inzicht probeert
te krijgen in het aantal ontvoerin
gen. Zo'n groepering zou als tus
senpersoon kunnen optreden tus
sen regering en ontvoerders en fa
milie bijstaan, zo zei ze afgelopen
zomer in dagblad De Pers.
Slaman is het niet met haar eens.
„Wat zou zo'n club moeten doen?
De kennis om ontvoeringen tot
een goed einde te brengen is over
al aanwezig. Het klinkt commer
cieel uit mijn mond, maar bedrij
ven moeten zich gewoon goed
voorbereiden als ze werknemers
naar risicovolle gebieden sturen."
En als je als toerist wordt ont
voerd? „Dan kan familie aanklop
pen bij een ambassade of bij Bui
tenlandse Zaken."
Nederland
kent enkele
ontvoeringen
die veel aan
dacht hebben
gekregen. In al
le gevallen gaat
het om geld.
Een selectie:
1977: Maup
Caransa, onroerendgoedhandelaar
uit Amsterdam wordt vijf dagen
Maup Caransa.
vastgehouden
door onbeken
den. Hij komt
vrij na betaling
van 10 miljoen
gulden (4,5 mil
joen euro).
1982: Toos
van der Valk,
vrouw van Ger-
rit van der Valk van het Van der
Valk-concern. Drie Italianen laten
Toos van der
Valk.
haar na enkele
dagen vrij na
betaling van
13 miljoen gul
den losgeld
(5,9 miljoen eu
ro).
1983: Freddy
Heineken en
Ab Doderer, di
recteur van de bierbrouwerij Hein
eken en zijn chauffeur. Er wordt 35
Freddy Heineken.
miljoen gulden (circa 16 miljoen
euro), losgeld betaald. Cor van
Hout is het brein achter de ontvoe
ring. Hij wordt, onder meer met
Willem Holleeder, veroordeeld.
Een deel van het losgeld wordt niet
teruggevonden.
1987: Valerie Albada Jelgersma,
dochter van ondernemer Eric Alba
da Jelgersma. Ze wordt meegeno
men als niet haar vader maar zijn
10-jarige dochter de deur voor de
ontvoerders
opent. Ze vra
gen 4 miljoen
gulden. De po
litie bevrijdt
haar na twee
weken.
1987: Ger
rit-Jan Heijn, Gerrit-Jan Heijn.
topman van
Ahold. Ferdi E. ontvoert Heijn en
schiet hem al snel dood. Hij houdt
