1 ji
1 4 Zaterdag 16 februari 2008 PZC
1912 1918 1974 1989 1990 '91 '92 '93 '94 '95
Schaakstuk op de Ball
De Servische provincie Kosovo verklaart zich waarschijnlijk
morgen onafhankelijk. Een actie die tot grote woede in
Belgrado en Moskou heeft geleid maar in de meeste
westerse hoofdsteden, Washington voorop, wordt
toegejuicht. Met name Rusland zint op wraak. Is de Koude
Oorlog terug? Of werd die op de Balkan nooit beëindigd?
door Carel Coseling
foto Darko Bandic/AP
Professor Rick Rowden,
van de California State
University, wist het in
maart 1999 al: bij alle
commotie rond Kosovo
ging het alleen maar om de expan
sie van de NAVO als antwoord op
het einde van de Koude Oorlog.
Destijds trachtte het Westen de
Servische leider Slobodan Milose
vic ertoe te bewegen de agressie te
gen de Albanese meerderheid in
Kosovo te staken. Hij bleek daar
pas na zware NAVO-bombarde-
menten toe bereid. Kosovo kreeg
VN-bestuur en een internationale
troepenmacht, vooral NAVO-een-
heden, ging de vrede bewaken.
Moskou stond erbij en keek er
naar. In de voormalige Sovjet-Unie
heerste politieke en economische
chaos. Het leger was in verval. Op
het laatste moment zond Moskou
nog wel militairen naar het vlieg
veld van de Kosovaarse hoofdstad
Pristina, maar dat was een laatste
stuiptrekking.
De relatie tussen de Sovjet-Unie
en het Joegoslavië van Josip Broz
Tito was al slecht. Na Tito's dood
in 1980 verbeterde dat nauwelijks.
Bij de uitbraak van de Balkanoorlo
gen in 1991 - bijna twee jaar na de
val van het communisme - bleef
Moskou afzijdig.
Het Westen daarentegen was er
als de kippen bij om de proclama
ties van onafhankelijkheid in Slo
venië, Kroatië en Bosnië-Herzeg-
ovina te bekrachtigen. Kroatische
troepen kregen Amerikaanse
steun bij het verdrijven van de Ser
vische minderheid. De Bosnische
president Izetbegovic ontving
eveneens militair materieel uit de
VS, ook al claimde hij dat moslims
niet samen konden leven met
niet-moslims en vochten moedja-
hedien uit het Midden-Oosten in
zijn leger.
Begin 1999 sloot de regering-Clin-
ton het Albanese Kosovaarse be
vrijdingsleger (U<JK) in de armen.
En dat terwijl Washington sinds
1995 wist dat de U(JK betrokken
was bij internationale drugshandel
en sinds 1997 op de hoogte was
van het feit dat de organisatie een
rol speelde bij moslimterrorisme.
De toenmalige Amerikaanse minis
ter Albright van Buitenlandse Za
ken zei dat de UCJK omgevormd
kon worden tot een politieke orga
nisatie waarvan de gevechtseenhe
den de basis moesten vormen
voor een nieuwe Kosovaarse poli
tiemacht. Dat de U<JK door acties
in Kosovo een ingrijpen door het
Westen wilde uitlokken, kwam de
VS goed uit.
In het onafhankelijke Kosovo lig
gen nu NAVO-eenheden. Begin
april zal het westerse bondgenoot
schap in de Roemeense hoofdstad
Boekarest besluiten Albanië, Kroa
tië en Macedonië als nieuwe leden
te accepteren. Bulgarije, Roemenië
en Slovenië traden al eerder toe.
Daarmee is vrijwel de hele Balkan
NAVO-lid.
Het in oostwaartse richting op
schuiven van de NAVO zit Mos
kou dwars. Men voelt het als een
militaire bedreiging.
Daarnaast willen de Russen een
strategische bondgenoot houden
op de Balkan: Servië. Dat is niet al
leen in militair opzicht van belang
- een tegenhanger van de NAVO -,
maar ook politiek. Want mocht
Servië EU-lid worden, dan krijgt
Rusland een betrouwbare pion in
de Unie.
Kosovo is een stuk in een schaak
spel om de macht. Servië is niet in
staat de ontwikkelingen effectief
tegen te gaan. Rusland als veto
macht in de VN, heeft daartoe wel
mogelijkheden. Het VN-charter ga
randeert de soevereiniteit en terri
toriale integriteit van elke lidstaat.
Ingrijpen in de nationale jurisdic
tie van een lidstaat is verboden. In
het Kosovo-vredesakkoord uit
1999 en in een VN-resolutie uit
juni 1999 is de tekst van het
VN-charter overgenomen.
In de ogen van Moskou kan Kos
ovo derhalve formeel niet onafhan
kelijk worden tenzij er een nieuwe
VN-uitspraak komt. Westerse
steun aan Kosovo vormt een 'des
tructief precedent in de internatio
nale relaties' waarop een ant
woord niet zal uitblijven, aldus
Moskou.
In de twaalfde eeuw
lag Kosovo in het hart
van het Servische
Rijk. Twee eeuwen
later wordt Kosovo
onderdeel van het
Ottomaanse Rijk. Het
christendom wordt
vervangen door de
islam. In 1912
herwint Servië
controle over Kosovo.
Na de Eerste
Wereldoorlog
wordt de regio
onderdeel van
Joegoslavië. In de
jaren erna ontstaan
spanningen met
het naar meer
autonomie
strevende Kosovo.
Kosovo wordt een
autonome status
toegekend in de
grondwet van
Joegoslavië. De
provincie krijgt
zelfbestuur.
Een meisje in de Noord-Kosovaarse stad Mitrovica loopt langs een graffiti-te
kening geïnspireerd op het Coca Cola-logo. 'Vrij Kosovo' staat er geschre
ven. Dat wordt waarschijnlijk dit weekend al bewaarheid: de Albanese Kos-
ovaren zouden morgen eenzijdig de onafhankelijkheid uitroepen.
1993-1997 Etnische
spanningen tussen
Serviërs en Albanezen.
Steeds meer vuurgevech
ten tussen beide groepen.
Autoriteiten tre
Kosovo vecht ir
der(UQK)tege
en krijgt onder
gemeenschap e
onderdrukking
De Joegoslavische president
Slobodan Milosevic
ontneemt Kosovo de
autonome status.
Albanese leiders in Kosovo
roepen de onafhankelijkheid uit.
Belgrado ontslaat de Kosovaarse
regering en 100.000 overheids
dienaren. De onrust in de regio
neemt toe.
