Een vrouw
die je niet
helemaal kent
Ongeloofwaardig avontuur
Onafwendbaar noodlot
BOEKEN KORT
ra
PZC Donderdag 14 februari 2008 19
De Friese winke
liersdochter Margaretha Zelle
trad onder de naam Mata Hari
op als danseres voor de groten
der aarde. Maar het lot keerde
zich tegen haar toen ze in de
Eerste Wereldoorlog werd be
schuldigd van spionage en ter
dood werd gebracht. Vorig jaar
nog schreef Tomas Ross een
spannende roman over haar le
ven. Heel anders pakt de Ameri
kaanse Yannick Murphy het
aan. Zij laat Mata Hari vanuit de
gevangenis terugblikken op haar
leven. Zo ontstond een boeiend
beeld van de danseres.
Yannick Murphy - Was getekend.
Mata Hari. Vertaling Willem Groe-
newegen. Prometheus, 18,95 euro.
fi L.O.V.E. is titel van de ver
ontrustende en waargebeurde
roman van Mark Johnson. Met
liefde heeft het allemaal weinig
te maken, wel met het gemis er
van. Johnsons vader had die let
ters op zijn hand getatoeëerd,
dezelfde hand waarmee hij zijn
zoon aftuigde. De schrijver
pleegde op zijn zevende zijn eer
ste diefstal, raakte verslaafd en
zwierf over straat. Tot iemand
hem opraapte en hij zijn kans
greep. Met onthutsende eerlijk
heid schrijft Johnson over hoe
moeilijk het was aan de crimine
le wereld te ontsnappen. John
son is nu boomchirurg en zet
zich in voor jonge verslaafden.
m Mark Johnson - L.O.V.E. Vertaling
Mariëtte van Gelder. Van Holkema
en Warendorf, 16,95 euro.
GORGELRIJMEN 'Ik ben de
blauwbilgorgel, Mijn vader was
een porgel', zo begon C. Bud-
dingh' (1918-1985) in 1943 zijn le
gendarische gedicht 'De Blauw
bilgorgel'. Nu heeft 'De Blauw
bilgorgel' de pensioengerechtig
de leeftijd bereikt en ter gelegen
heid daarvan schreven Wim
Huijser en Peter de Roos de ge
schiedenis van dit bekendste
van alle gorgelrijmen.
r^l Wim Huijser en Peter de Roos - Ra-
ban! Raban! Raban! Buddingh's
Blauwbilgorgel met pensioen.
Aspekt, 17,95 euro.
In haar tweede non-fictieboek Anna Boom
beschrijft Judith Koelemeijer het leven van
Anna Boom. Ook nu gaat het weer om
een vrouw die lang heeft gezwegen.
door Sonja de Jong
foto Bob Bronshoff
Judith Koelemeijer: „Het zwijgen van Anna intrigeerde me. Waarom spre
ken mensen niet over hun essentiële ervaringen?"
Een groter verschil lijkt
bijna niet denkbaar. In
Het zwijgen van Maria Za-
chea schetste Judith Koele
meijer het verhaal van
haar oer-Hollandse, in armoe opge
groeide grootmoeder. In haar twee
de non-fictieboek Anna Boom is
de kosmopolitische, kinderloze An
na Boom de hoofdpersoon. Toch
ziet de auteur een overeenkomst:
„Het onvermogen om gevoelens te
delen. Het feit dat je de ander
nooit echt helemaal kent."
Het zwijgen van Maria Zachea, Koe-
lemeijers eerste boek dat in 2001
verscheen, werd een bestseller.
Een jaar na verschijning van deze
'ware familiegeschiedenis' over
haar eigen oma maakte Koeleme-
ijers oom Martien, een van de kin
deren van Maria Zachea, haar at
tent op Anna Boom, een toen
82-jarige dame.
„Ik had geen idee wat ik kon ver
wachten. En ook Anna stond op
dat moment niet echt te springen
om haar verhaal te vertellen. Haast
terloops meldde ze dat zij in de
oorlog voor Raoul Wallenberg ge
werkt had, de Zweedse diplomaat
die in Boedapest tienduizenden jo
den het leven gered heeft. Na die
tijd heeft ze daar veertig jaar lang
niet meer over gesproken.
„Dat zwijgen intrigeerde me.
Waarom spreken mensen niet
over zulke essentiële ervaringen?
Maar het was niet alleen het oor
logsverhaal dat interessant was. Ze
heeft ook daarvoor en daarna een
avontuurlijk leven geleid. Anna
heeft bijvoorbeeld een bizarre
jeugd gehad, ze zwierf met haar
moeder van pension naar pension.
„Ik heb de afgelopen jaren heel
veel onderzoek gedaan, om de his
torische context van wat Anna ver
telde, uit te zoeken. Ik ben ook
met Anna naar de plekken gereisd
die een rol in haar leven speelden:
Merano, Wenen, Boedapest. Ik wil
de de hotels zien waar ze had ge
woond."
Anna Boom werd in 1920 geboren
toen haar moeder al 42 jaar was.
Haar vader heeft zij nooit gekend,
hij stierf vijf maanden na haar ge
boorte. Moeder, die een ruime er
fenis tot haar beschikking had, reis
de met haar dochter heel Europa
rond. „Ik denk dat zij door die on
gewone jeugd in zekere zin ont
worteld is geraakt. Nergens thuis,
vrijwel geen vriendjes of vriendin
netjes en altijd samen met een
overbezorgde moeder die behoor
lijk verstikkend kon zijn.
„Begin jaren veertig leerde Anna
in Boedapest de Hongaarse Géza
kennen, die 17 jaar ouder was dan
zij en getrouwd. De twee kregen
een verhouding, maar daar kwam
een einde aan toen moeder door
de 'Devisensperre' geen geld meer
vanuit haar vaderland kon laten
overmaken en daarom in 1942 ge
dwongen werd met Anna terug te
keren naar Nederland. Daar hield
Anna het niet lang uit en na enke
le weken reisde ze terug naar Boe
dapest.
„Na de Duitse bezetting van Hon
garije kreeg de oorlog ook daar
een steeds sterkere greep op het da
gelijks leven. Via een vriendin
kwam Anna in het najaar van
1944 in contact met Raoul Wallen
berg en ging als koerierster voor
hem werken. Tijdens het Russi
sche beleg van de stad was ze vrij
willigster in een ondergronds zie
kenhuis waar ze hielp bij amputa
ties en gruwelijke dingen zag. Dit
deel van haar leven stopte ze later
diep weg. Na de oorlog trouwde
ze met een Zwitserse ingenieur,
die in Bombay werkte. Maar haar
huwelijk met deze Zwitser werd
niet gelukkig. Pas toen Anna
KLM-er Jan van Oldenborgh ont
moette, ontdekte ze wat ware lief
de was. Ze trouwden en tot aan
zijn dood waren zij gelukkig met
elkaar."
Het kostte de schijfster bijna vijf
jaar om dat verhaal goed op te
schrijven. „Ik ben een ongelooflij
ke perfectionist, ik heb heel wat
versies weer weggedaan. Ik zocht
naar een uitgebeende stijl waarin -
naast de feiten uit Anna's leven -
ook de grote geschiedenis zicht
baar was." Pas de allerlaatste versie
liet zij aan Anna Boom lezen. „Ze
kwam net terug uit Ethiopië, want
ook al is ze nu 87 jaar, ze reist nog
altijd de hele wereld rond en is be
trokken bij diverse hulpprojecten.
Ilc heb haar opgehaald van Schip
hol met een tas met daarin een
portie andijviestamppot, een fles
wijn en het manuscript. Een dag
later belde ze me. Ze vond het
knap dat ik het verhaal zo 'aan el
kaar had weten te krijgen'."
[W Judith Koelemeijer: Anna Boom,
uitgeverij Atlas, 19,95 euro,
24,95 euro (geb).
Tess Franke -
De beproeving
De Geus, 18,90 euro
door Mieske van Eek
Dat er met de uitvoe
ring van ons rechts
systeem van alles
mis is, valt na het
geknoei in de Putter moord
zaak en de zaak Lucia de B.
niet te ontkennen. Maar dat
het zo'n zooitje is als thriller
schrijfster Tess Franke ons
voorhoudt, valt toch moeilijk
te geloven. Haar heldin Fem
ke Wolzak treedt niet alleen
op in een rechtszaak, waarbij
ze persoonlijk veel te nauw
betrokken is, ze laat zich ook
nog eens op sleeptouw ne
men door van het pad geraak
te christelijke idealisten en
trakteert de rechtbank boven
dien op een valse getuige.
Smakelijk vertellen kan Tess
Franke wel. In 2006 ver
scheen haar eerste roman De
inwijding. Rechtbankthrillers
worden in Nederland niet zo
veel geschreven. Dat is jam
mer, want Franke schildert
ook in dit boek weer een fasci
nerende wereld, waarin recht
schapenheid en list en bedrog
op gespannen voet met elkaar
staan. De succesvolle jonge
strafpleiter Femke Wolzak
staat tegenover een officier
van justitie, die meer op ei
gen glorie uit is dan op het ze
gevieren van het recht. Wol
zak verdedigt in De beproe
ving een onderwereldfiguur
die beschuldigd wordt van
een reeks moorden, waaron
der die op Wolzaks vriend
Roel. Ondertussen raakt ze
veel te nauw betrokken bij de
ontvoering van een jongen
door een groep idealisten.
Net als in haar eerste roman
verweeft Franke het zakelijke
en het persoonlijke leven van
de jonge juriste. Jammer dat
het verhaal zo ongeloofwaar
dig is. Ook wordt niet duide
lijk wat ze eigenlijk wil zeg
gen met deze misdaadroman.
Otto de Kat - Julia.
Uitgeverij Van Oor
schot. 192 pag. 17,50
door Fran^oise Ledeboer
n zijn nieuwe roman
Julia beschrijft Otto de
Kat het leven van Chris
Dudok als de klassieke
tragedie, waarvan de noodlot
tige afloop bij voorbaat vast
staat. De fabrikantenzoon wil
niets liever dan ontsnappen
aan een uitgestippeld bestaan
als opvolger van zijn vader.
Als hij na zijn studie stage
gaat lopen in een machinefa
briek in de Duitse stad Lü-
beck, ontmoet hij Julia Ben
der. Otto de Kat plaatst hun
liefde in een decor van doem
in de periode vlak voor de
Tweede Wereldoorlog. De
wurggreep van Hitiers terreur
op de verhouding tussen Du-
dok en Julia is desastreus. De
Kat beschrijft hun onvoor
waardelijke verliefdheid
prachtig, zó en niet anders ho
ren geliefden van elkaar te
houden. Na de verschrikkin
gen van de Kristallnacht
stuurt Julia Chris veiligheids
halve terug naar Nederland.
Ze verbiedt hem haar op te
zoeken en zal zelf van zich la
ten horen. Maar de Tweede
Wereldoorlog maakt dat on
mogelijk. Beladen met schuld
gevoel dat hij zich aan het ver
bod heeft gehouden, leidt Du-
dok vanaf zijn terugkeer een
eenzaam leven. Hij trouwt
met een vrouw die akkoord
gaat met zijn wens geen kin
deren te krijgen en de herin
nering aan zijn grote liefde
drijft hem onontkoombaar
richting de dood. Otto de Kat
biedt toch nog hoop in Julia
in de persoon van Lot, het
vrolijke buurmeisje dat Du-
dok toevallig ontmoet tijdens
zijn laatste wandeling. Ze ver
telt hem over haar verliefd
heid op Mark en hij geniet
daar intens van. De cirkel is
rond, Chris Dudok kan zijn
pillen nemen.
