E
V
'Fort Europa' wordt sterker. Gisteren besprak de Europese Commissie nieuwe plannen om illegalen
te weren, waaronder de irisscan en de verplichte achterlating van een vingerafdruk.
Hebben dit soort maatregelen zin? En misschien nog wel belangrijker: zijn ze wenselijk en
ethisch verantwoord?
EU-voorstellen tegen illegale immigratie
Europa op slot
door Joost Bosman en Joost Sijtsma
foto Maarten Hartman/HH
Zinvol? Han Entzinger,
hoogleraar Migratie-
en Integratiestudies
aan de Erasmus Uni
versiteit Rotterdam,
vraagt zich af om welke redenen
de grenscontroles worden ver
scherpt. Het kan gaan om veilig
heidsredenen - het weren van ter
roristen - of om het beperken van
de immigratie. In beide gevallen
zijn de maatregelen weinig effec
tief, vindt Entzinger. „Het geeft
een schijnzekerheid en de maatre
gelen zullen leiden tot meer erger
nis op luchthavens."
Ook politiek geograaf dr. Henk
van Houtum van de Radboud Uni
versiteit in Nijmegen is sceptisch.
„Ik vraag me af: met welk doel
worden deze maatregelen geno
men? Dat is niet precies gedefini
eerd. Waarom willen we mensen
Schengengebied
identificeren? Het gevaar loert dat
de technologie doel op zich
wordt", zegt Van Houtum, die di
recteur is van het Nijmegen Cen
tre for Border Research. Dat doet
onderzoek naar grenzen, identitei
ten en grensoverschrijdende inter
actie. „De mens heeft straks niet
meer een paspoort, hij wordt zijn
paspoort."
Entzinger: „De meeste ongewens
te migranten komen hier gewenst
binnen op bijvoorbeeld een toeris
tenvisum. Ze blijven dan langer
dan ze mogen, de zogenaamde
overstayers. Aan de vingerafdruk
ken zou je eventueel kunnen her
kennen dat ze hier illegaal zijn,
maar dat kunnen we nu ook al.
Het is niet zo gemakkelijk om hier
illegaal te verblijven, illegalen moe
ten veel moeite doen om uit han
den van de bureaucratie te blijven.
Veiligheidsmaatregelen
Een biometrisch paspoort is niets anders dan een standaard paspoort, uitgebreid
met een chip die allerlei gegevens bevat van de houder, zoals een gelaatsscan, twee
vingerafdrukken (linker en rechter wijsvinger) en een iris-scan.
November 2005: pakket maatregelen voor de aanpak van migratiestromen, zoals instelling van
surveillance-systemen (onder meer kustpatrouilles op de Middellandse Zee, onder de naam Frontex), nauwere
samenwerking met oorspronglanden in Afrika, en hulp aan Noord-Afrikaanse landen voor het opzetten van
opvangkampen.
Tussen de 24 Schengenlanden is vrij personenverkeer mogelijk zonder paspoort
controles bij binnengrenzen of op vliegvelden. Bij de buitengrenzen worden extra
veiligheidsmaatregelen genomen.
1 IJsland*
2 Noorwegen*
3 Zweden
4 Finland
5 Denemarken
6 Nederland
7 België
8 Luxemburg
9 Duitsland
10 Oostenrijk
11 Frankrijk
12 Portugal
13 Spanje
14 Italië
15 Griekenland
16 Estland
17 Letland
18 Litouwen
19 Polen
20 Tsjechië
21 Slowakije
22 Hongarije
23 Slovenië
24 Malta
Voor veel zaken moet je je registre
ren."
Ook Van Houtum zet vraagtekens
bij de doelmatigheid van het op
slaan van de zogeheten biometri-
sche gegevens (onder meer de iris
en vingerafdrukken). „Als je terro
risten wilt buitenhouden, is dit
misschien niet het beste instru
ment. Steeds meer van hen zijn
immers van eigen bodem. Boven
dien wordt het asielvraagstuk
steeds meer verward met veilig
heid. De discussie vertroebelt daar
door. Asielzoekers identificeer je
niet alleen op hun vingerafdruk
ken, maar ook op basis van hun
vluchtverhaal."
Van 'Fort Europa' wil Van Hou
tum liever niet spreken, al was het
maar omdat er nog wel degelijk
mensen van buiten de EU worden
toegelaten. Hij heeft het liever
over een gated community ('ge
meenschap met een hek erom
heen').
Van Houtum: „We nemen maatre
gelen op basis van onze angsten,
maar ook op basis van onze wen
sen. Zo zijn we onderscheid gaan
maken in gewenste en ongewenste
vluchtelingen, er bestaan zwarte
en witte lijsten van landen waar
van we de inwoners wel of niet
willen binnenlaten."
Vanuit economisch perspectief
vindt Van Houtum dat nog wel
'voorstelbaar'. „Als bedrijf kies je
natuurlijk voor kwaliteit, talent en
arbeidskosten. Maar nu gaan we
ook landen selecteren op economi
sche gronden. Je komt Nederland
gewoon minder snel binnen als je
uit Senegal komt, ook al ben je
hoogopgeleid. Voor Amerikanen
of Indiërs is dat veel eenvoudiger.
Staten beginnen zich dus als be
Van Houtum ziet een op
vallende paradox. „In de
Europese Unie gebeuren
mooie dingen op het ge
bied van solidariteit. De gedachte
van nooit meer oorlog en het de
len van de welvaart is prachtig.
Maar het rare is dat we dat gedach-
tengoed nooit in mondiaal per
spectiefhebben gezet. Sterker nog,
sinds in 1993 het Verdrag van
Schengen van kracht werd, zijn
we de buitenmuren steeds hoger
gaan optrekken. De EU sluit zich
-mede onder invloed van het
groeiende populisme in de poli
tiek- steeds verder af en ik vind
dat moreel gezien niet te rechtvaar
digen."
drijven te gedragen en moreel ge
zien is dat bedenkelijk. Je selec
teert mensen op basis van hun af
komst en geeft ze een levenslang
stempel."
Entzinger stelt zich de vraag of we
alle asielzoekers wel moeten wil
len uitzetten. Voor sommige secto
ren in de economie zijn werkne
mers die hier illegaal verblijven
hard nodig. Wat dat betreft heb
ben niet alle landen in Europa het
zelfde idee over hoe streng er te
gen illegalen moet worden opgetre
den. „Zuid-Europa, en zeker Span
je, kan die mensen goed gebrui
ken. En wat de veiligheid betreft,
die maatregelen zullen wel helpen
om een extra boef te vangen. Maar
weegt dat op tegen alle kosten en
de ergernis?"
Entzinger denkt dat de Europese
Commissie de maatregelen vooral
voor de bühne neemt. „Politici wil
len de burgers geruststellen. Zo
van 'kijk eens hoe hard we er aan
werken'."
infographic: JD,GN bron: EU
Juni 2006: plannen voor de opname van biometrische herkenningstekens in het Schengen Informatie Systeem,
waardoor reizigers uit derde landen altijd hun vingerafdrukken moeten afgeven als zij een visum aanvragen voor een
EU-lidstaat. De vingerafdrukken zullen worden bewaard. De bedoeling is het terroristen, zware criminelen en
illegalen moeilijker te maken Europa binnen te komen. Daarnaast moeten bonafide reizigers op vliegvelden sneller
door de douane kunnen.
Juli 2007: plannen voor een PNR-systeem (Passenger Name Record System) voor het opslaan en uitwisselen van
passagiersgevens van luchtvaartmaatschappijen in de EU
September 2007: voorstel om een blauwe kaart in te voeren, waarmee hoogopgeleide immigranten makkelijker de
EU moeten kunnen binnenkomen
Oktober 2007: actieplan tegen terrorisme. Het plan omvat onder andere de plicht om passagiersgegevens van
vluchten van en naar de Europese Unie over te dragen aan overheidsinstanties en een verbod op het oproepen tot
terrorisme op internet.
