Cultuur
Interessant samenspel gitaar en mandoline
Brecht zoals Brecht moet zijn,
oftewel alles wat ik altijd al vond
vind ik nog steeds.
AMUSE-OREILLE
PZC Maandag 11 februari 2008 I 21
Openhaardconcert Nelleke ter
Berg Sr Martine Sikkenk. Gezien:
zo 10/2, Porgy St Bess Terneuzen.
door Arie Karreman
Het was even heel wat anders tij
dens het openhaardconcert gister
middag in Porgy en Bess. We hoor
den een recital voor mandoline en
gitaar. Dan is het even wennen
aan het kleine verfijnde geluid van
deze instrumenten.
Amuse-Oreille (Martine Sikkenk
en Nelleke ter Berg) openden met
twee werkjes van Castaldi voor
mandoline en theorbe. Daar was
de stemming echter nog niet ide
aal. Heel mooi was de sonate van
Domenico Scarlatti voor mandoli
ne met continuo op gitaar.
Voor gitaar solo hoorden we
Caprichio Arabe van de Spaanse
componist Tarrega. Fraai gespeeld.
Drie lyrische stucke van Grieg, die
oorspronkelijk voor piano zijn ge
componeerd, klonken nu voor
mandoline en gitaar. Het waren
fraaie bewerkingen. Heel verfijnd
gespeeld.
Van de Jordaanse componist Had-
dad bracht het duo de première
van zijn Quelqües essais sur je ne
saispas quoi: acht korte impressies
met een Arabisch tintje. In het eer
ste deel werd gespeeld op een
Het duo Amuse-Oreille in Porgy en Bess, met Nelleke ter Berg (links) op gitaar en Martine Sikkenk op mandoline. foto Camile Schelstraete
mandoline die in kwarttonen was
gestemd. De Chaconne van De Vi-
see op theorbe vond ik niet erg
overtuigend.
Het concerto voor sopraanluit en
continuo van Vivaldi is meer be
kend als het gitaarconcert van Vi
valdi. Nu uitgevoerd op mandoli
ne met de gitaar als continuo-in-
strument. Zeer goed gespeeld.
Van Kadar klonk het moeilijke
werk Ah! Muses en van de Japanse
componist Kuwahara Moon and Ya-
mamba voor mandoline solo. Zeer
interessant.
Als afsluiting twee tango's van
Piazzolla. De zeer bekende Liber-
tango en Bandoneon. Deze werken
klonken heel overtuigend en wa
ren aangenaam om te beluisteren.
Interessant aan dit concert was
vooral dat we nu de mandoline
ook eens hoorden in de oude mu
ziek en de eigentijdse muziek.
NADER BESCHOUWD
door Willem Nijssen
Scène uit De Kaukakische krijtkring van Noord Nederlands Toneel.. foto Karei Zwaneveld
Toen ik 15 was, heb ik mijn braaf-ka
tholieke vader tot grote woede ge
bracht door 'Het Communistisch
Manifest' aan te schaffen en het
quasi-achteloos te laten rondslingeren in
huis. Niet lang daarna las ik op school in
de Duitse les Der Kaukasische Kreidekreis
van Bertolt Brecht. Wanneer ik het stuk
voor het eerst gezien heb, weet ik niet
meer. Maar de interpretatie lag toen al
vast: in dit stuk bediscussieert Brecht de
(communistisch getinte) vraag van het
grondbezit. Van wie is de grond? Van wie
ervoor zorgt (er met bloed, zweet en tra
nen op werkt) of van wie er - meestal
door overerving - toevallig de eigenaar
van is? Ik vond het verhaal van Grusche,
die in onrustige tijden het achtergelaten
zoontje van de gouverneursvrouw ver
zorgt, een goedgekozen parabel en een
overtuigend antwoord. Wie op het mo
ment van de waarheid zijn eigen vege lijf
en een kist met kleren belangrijker vindt
dan een kind, is dat kind niet waard.
Ik heb zelf nooit enige moeite gehad met
die simpele stellingname van Brecht, ook
nu nog niet. Ik zou me wel eens in een rij
ke liberaal willen kunnen verplaatsen,
om te zien of het dan anders zou zijn.
Het zal in ieder geval wel minder voor de
hand liggen. Als de schrijver dat dan tóch
zou willen bereiken, dan moeten daar
voor krachtige middelen worden ge
bruikt. Meestal is dat de (emotionele)
identificatie met de hoofdpersoon. Maar
Grusche is - hoewel heel dapper - geen
heldin, ze heeft geen hoge idealen, geen
diepe emoties. Ze is pragmatisch, en
recht door zee. Brecht wantrouwt sterke
gevoelens al even diep als 'het geboorte
recht' en mythes zoals 'de bloedband'. Hij
werkt liever met het 'Verfremdungsef-
fekt', het losrukken van het verhaal uit
zijn voorspelbare verband en uit zijn emo
tie.
Met grote stappen in tijd en plaats, en
met het karikaturiseren van personages
en gebeurtenissen, bereikt hij die ver
vreemding. In de opvoering van afgelo
pen woensdag in Middelburg (door het
Noord Nederlands Toneel) is het allemaal
terug te vinden, in een voorstelling die
daar bovenop sterk deed denken aan een
carnavaleske vaudeville. Brecht zoals
Brecht moet zijn, oftewel alles wat ik al
tijd al vond, vind ik nog steeds. Maar bo
vengenoemde liberaal ook, vrees ik. Er
zullen ook wel oprechte Brecht-haters
zijn, zeker?
Totaal geen karikaturen, dat is het minste
dat je kunt zeggen over de personages uit
Una Giornata particolare (zaterdag, Schel-
detheater Terneuzen; op 8 maart nog in
het Arsenaaltheater Vlissingen). Oor
spronkelijk een film uit 1977 van de Itali
aanse regisseur Scola. Het gaat juist om
twee mensen die met alle geweld uit hun
karikatuur willen stappen. Zij uit die van
domme huissloof, hij die van homosek
suele radiopresentator. Zij aanbidt Musso
lini, hij is anti-fascist. Maar dat speelt alle
maal geen grote rol op het moment dat
ze elkaar plotseling (want maanden naast
elkaar gewoond zonder elkaar op te mer
ken), als in een flits herkennen. De af
loop - die wel een treurige moet zijn - is
onbelangrijk. Waar het om gaat, is het af
leggen, het afpellen van de karikatuur. De
vreugde van de toeschouwer bestaat eruit
dat proces te mogen zien gebeuren. Het is
een van de zeldzame gevallen waarin ik
vooraan wil zitten, met mijn neus op de
gezichtstrekken, met mijn oor op de fluis
teringen.
Linda van Dyck en Tom Jansen zijn de
twee acteurs die mij de sensatie moeten
gaan bezorgen. Dat het kan: uit je karika
tuur stappen. Dat is goed om te weten,
want op een bepaalde manier zijn we alle
maal een karikatuur van onszelf. Span
nend...
En jawel, Linda van Dyck slaagt er meest
al in om mij te overtuigen. Met lichaams
taal, intonatie, mimiek, ogen. Allemaal
dingen die Tom Jansen veel minder
toont. Hij heeft wel een geloofwaardiger
tekst, Linda kwettert nogal veel. Eigenlijk
is dat al héél veel, dat je anderhalf uur
met grote empathie - helemaal uit jezelf
opgebracht - naar een ander kunt kijken,
kijken, kijken en luisteren.
Deze week-
is mijn agenda bijna leeg. Geen toneel,
wel veel cabaret (drie op vrijdag: Hans Li-
berg, Eric van Sauers, Cesar Zuiderwijk.
Allemaal uitverkocht! Ik kijk uit naar za
terdag: Leon Giesen, muzikant en filmma
ker, heeft een heel aparte, multimediale
kijk op de wereld. In De Wegwijzer,
Nieuw- en St. Joosland.
SI Reageren kan via: willem.nijssen@jubii.nl
