Zoektocht
naar geluk
Schuld en boete in de polder Prachtboek uit het boekje
BOEKEN KORT
ra
PZC Donderdag 7 februari 2008 1 9
In Paradiso van Kees van Beijnum wil
een man van zijn vrouw af. Maar zij is
zoek, waardoor zijn leven een heel
andere wending krijgt. Niets in het
huwelijk is wat het lijkt.
door Nico de Boer
foto David van Dam/GPD
Kees van Beijnums achtste boek Para
diso is een roman over geluk of de
zoektocht ernaar. Zijn hoofdper
soon weet beroepshalve alles van ge
luk, maar de praktijk is weerbarsti
ger. „Ieder mens zoekt op zijn eigen manier
naar zijn geluk", zegt de schrijver. „Maar we
hebben anderen nodig om het leven in te vul
len, om er iets van te maken."
Van Beijnum maakte naam met zijn roman De
oesters van Nam Kee, die in de verfilming met
Katja Schuurman en Egbert Jan Weber een
groot publiekssucces werd. Maar vooral zijn se-
mi-autobiografische, licht weemoedige Dichter
op de Zeedijk (1995) werd door lezers en critici
warm onthaald. Hierin keert de schrijver terug
naar zijn jeugd die hij als telg van een horecage-
slacht grotendeels doorbracht in cafés en hotels
in de buurt van de Zeedijk. „Misschien was ik
ook wel voorbestemd cafébaas te worden. Maar
op een of andere manier had ik al gauw het ge
voel dat er een heel andere wereld moest zijn.
In het verlengde daarvan lag, denk ik, de wens
om op een dag uit Amsterdam weg te gaan."
Dat gebeurde in 2000. Hij verruilde het klop
pende hart van de hoofdstad voor de betrekke
lijke rust van Bloemendaal, in de periferie van
de Randstad. Hoe groot de overgang ook was,
Van Beijnum heeft er nog geen moment spijt
van gehad.
Toeval of niet, het doet denken aan de hoofd
persoon van Paradiso. Mart Hitz verkast name
lijk ook van Amsterdam naar het platteland en
raakt verknocht aan het Hollandse landschap.
In het boek zegt hij ergens dat er niet iets af
gaat, maar juist iets bijkomt. „Zo ervaar ik dat
zelf ook wel", zegt Van Beijnum. „Ik ben blijk
baar toch niet zo afhankelijk van de stad als ik
vroeger dacht."
In Paradiso doet Mart Hitz, van huis uit psycho
loog, onderzoek naar 'geluk'. Hij heeft een jon
ge vriendin en besluit na veel wikken en we
Kees van Beijnum: „Wat je niet krijgt, ga je zoeken."
gen met zijn vrouw te breken. Als hij haar dit
op een snikhete zomerdag wil vertellen, is zijn
huis onbereikbaar. De veendijk langs de ring
vaart heeft het vanwege de droogte begeven,
waardoor het dorp deels onderstroomt. Zijn
vrouw is vermist. Het lijkt erop dat zij hem op
de proef wil stellen.
Maar in Paradiso is niets wat het lijkt. Zijn
vrouw heeft een zonderlinge jongeman ont
moet, die verbluffend lijkt op haar jonggestor
ven jeugdliefde. „Terwijl hij op zoek is naar een
nieuwe liefde, grijpt zij terug op een oude lief
de en op het oude geluk dat ze ergens verloren
heeft. Daarvoor heeft ze als het ware een
stand-in gevonden. Beiden weten dat niet van
elkaar, zodat ze afzonderlijk, bijna in een paral
lel universum, op zoek zijn naar geluk, wat ze
geacht worden bij elkaar te kunnen vinden."
Is de hoofdpersoon in de eerste helft van het
boek vooral bezig te bedenken hoe hij zonder
veel kleerscheuren van zijn vrouw afkan ko
men, in de tweede worstelt hij met de vraag of
en hoe hij zijn huwelijk kan redden. „Hij
wordt gedwongen weer in het leven van zijn
vrouw en dat van zichzelf te treden, zijn huwe
lijk te heroverwegen. Wat gebeurt er dan met
je? Dat hield mij tijdens het schrijven bezig."
Paradiso is zodoende ook het portret van een
huwelijk waarin de echtelieden volkomen
langs elkaar heen leven. „Hij heeft altijd wel ge
voeld, maar nooit kunnen plaatsen dat er iets
of iemand tussen hem en zijn vrouw stond.
Mogelijk heeft hem dat op den duur, onbe
wust, zo gefrustreerd, dat hij ergens anders is
gaan kijken. Wat je niet krijgt, ga je zoeken.
Dat geldt ook voor zijn vrouw."
Van Beijnum beschrijft het landschap om de
sfeer ervan te laten samenvallen met de ge
moedstoestand van de hoofdpersoon. „Het zijn
belangrijke details omdat mijn hoofdpersoon
nog maar kort in de omgeving woont en daar
door oog heeft voor het landschap. Hij is er als
stadskind echt van gaan houden."
Kees van Beijnum, Paradiso. Uitgeverij De Bezige
Bij, 240 pag. 17,90 euro.
KARAKTER „Ik hoopte dat deze
bundel er een levendig voor
beeld van zou zijn dat er evenzo-
vele manieren bestaan om een
'karakter' neer te zetten als er
schrijvers zijn". Aldus Zadie
Smith, schrijfster van Witte tan
den en Over schoonheid, in het
voorwoord van Het boek van an
dere mensen. Ze benaderde 22 col
lega's met het verzoek een on
vergetelijk personage neer te zet
ten in een kort verhaal. Met ver
bluffend resultaat. Jonge mees
ters als David Mitchell, Jona
than Safran Foer, Aleksander
Hemon, Dave Eggers en Colm
Tóibin creëerden helden van
nu. Een staalkaart van wat de
nieuwe generatie vermag.
rri Zadie Smith (samenstelling). Het
boek van andere mensen. Bezige Bij,
24,90 euro (geb.).
HISTORISCH Een duistere perio
de uit het leven van de Neder
landse schrijfster Belle van Zuy-
len (1740-1805), die in het Frans
schreef, is het onderwerp van
de nieuwe roman van Joke J.
Hermsen. Hermsen studeerde
af op Van Zuylen. In De liefde
dus schrijft ze voor het eerst in
de vorm van historische fictie
over haar. Terwijl Frankrijk over
Lodewijk XVI en Marie-Antoi
nette mort, vlucht Van Zuylen
weg voor een ongelukkige lief
de. Maar ze heeft ook fysieke
klachten en komt zodoende bij
de alchemist Cagliostro. Herm
sen maakt veel gebruik van de
ook door Van Zuylen zelf gebe
zigde brievenvorm.
[PI Joke J. Hermsen. De liefde dus. Arbei-
derspers, 18,95 euro (geb.).
VIER DAGEN „Ik weet dat het
niet zo goed met me gaat." Be
ginzin van Man gaat neer, het ro
mandebuut van de Amerikaan
se schrijver Michael Thomas. De
verteller, blut en vervreemd van
zijn gezin, gunt zichzelf vier da
gen om daar verandering in te
brengen. Tegen beter weten in,
want de Amerikaanse droom is
niet voor iedereen even zoet.
[fl Michael Thomas. Man gaat neer.
Anthos, 22,95 euro.
Klaas Bond
Veroordeel me
Truth Dare
17,95 euro
door Mieske van Eek
n Veroordeel me van Klaas
Bond is Anne een herin-
treedster. Niet alleen als
lerares op de middelbare
school, ook als deelneemster
aan het leven. Na een lange
periode van rouw om haar ge
storven autistische zoon, pro
beert ze met haar gezin een
nieuwe start te maken in een
andere stad.
Al snel blijkt dat Anne haar
gestorven kind niet van zich
afkan zetten, tot ergernis van
haar echtgenoot Steven en
haar zoon Lars. In de klas
loopt het allemaal ook niet
op rolletjes. Een lichtpuntje is
er ook, want er groeit iets
moois tussen Anne en haar
jongere collega Arend. Dat al
les draagt er toe bij dat Steven
en Anne steeds verder uit el
kaar groeien. Anne begint
zelfs te veronderstellen dat
Steven zijn oudste zoon een
handje heeft geholpen bij het
sterven. Ze raakt in een maal
stroom van emoties. Tegen
de tijd dat de lugubere waar
heid tot haar doordringt, valt
het onheil niet meer te keren.
Bijzonder aan het boek is dat
het begint met Anne die in
een kleine kamer wacht op
haar verhoor door de politie.
Daar overdenkt zij de gebeur
tenissen die haar tot daar
brachten. Vanaf dat punt
komt Bond tot zijn variatie
op 't thema schuld en boete.
Veroordeel me is zijn eerste
thriller voor volwassenen. Ty
pisch een boek voor de lief
hebber van Hollands binnen
huisdrama, met veel psycholo
gie van de koude grond en ge
voel voor eigentijdse proble
matiek. Het boek zit op zich
goed in elkaar, maar toont
weinig vernieuwends na Sas-
kia Noort, Simone van der
Vlugt en andere beoefenaars
van de polderthriller.
Davide Longo
De steeneter, Roman
(Vert. Pieter van der
Drift
De Geus
18,90 euro (geb.)
PW
door Theo Hakkert
Naast regisseur is Da-
vide Longo (1971)
docent creatief
schrijven aan de
schrijversacademie van zijn il
lustere Italiaanse collega Ales-
sandro Barrico. Het vooroor
deel dat aan deze scholen
kleefde, dat schrijven volgens
de regels van een cursusleider
funest is voor de verbeelding
en tot dode boeken leidt, is in
middels genuanceerd. Maar le
zend in Longo's eigen roman
De steeneter blijft lang de ge
dachte overeind dat deze ge
heel naar het cursusboekje is.
Maar dan wel een prachtboek
uit het boekje.
De steeneter is aangrijpend,
beeldend en spannend. Span
ning die Longo erin houdt
door de lezer, volgens aloude
regels, spaarzaam te voeden
met nieuwe details over wat
op de achtergrond speelt bij
een raadselachtig drama in
een Italiaans berggehucht op
de grens met Frankrijk. Ene
Cesare vindt een lijk in een
bergbeek. Iedereen weet
meer, maar niemand zegt
iets. En Longo zal de laatste
zijn om de lezer eerder wijs
te maken dan hij nodig acht.
De schrijver is al net zo zwijg
zaam als het dorp. Als een
marionettenspeler heeft Lon
go zijn personages aan een
touwtje.
De afwisseling in de beschrij
ving van decor, karakters en
gebeurtenissen is perfect. En
voor wie smult van rake ob
servaties, heeft hij zo nu en
dan een lekker hapje. Mooi
ook hoe hij in de beschrijving
van de commissaris die het
onderzoek leidt, pas na enige
tijd, en uiteraard en passant,
onthult dat deze agent een
vrouw is.
Alleen niet geschikt voor wie
niet tegen dierenleed kan.
