spectrum 4
Ik wil het dagelijks
leven pakken. De
persoon typeren'
PZC
Zaterdag 2 februari 2008
Dinne van der Vlis:
„Ik maak mijn
films met liefde."
Een naam op een grafsteen. Een
foto op de kast. Een
gedachtenisprentje met een
geschreven mini-biografie. Zo
houden we vaak de herinnering
aan onze dierbare doden levend.
Maar het kan ook anders. Een
videoband of een dvd, waarop de
dode voortleeft als een 'filmster'.
Dinne van der Vlis stort zich op
postume filmportretten.
door Rien Floris foto CPD
De dood. Dat gaat niet door je
hoofd als je de beelden ziet
van de 6-jarige Marieke. Een
lief spelend meisje. De beel
den krijgen een andere di
mensie als je weet dat ze is omgekomen
bij een ongeluk.
Net als de beelden van het laatje van moe
der Erne. Met daarin de prullaria die ze
nooit meer zal aanraken. Want ook Erne is
niet meer. Dan krijgt dat laatje een andere
lading.
Dinne van der Vlis uit Broek in Waterland
maakt die beelden. Postume portretten. Ze
vangt ze met haar camera en maakt Stories
of your life, intieme levensverhalen voor
nabestaanden. Soms zelfs nog als de hoofd
rolspeler in leven is en een boodschap wil
doorgeven aan de kleinkinderen.
Een herinnering aan oma op dvd. Dan is
ze altijd een beetje bij ons. Al is de bood
schap meestal hetzelfde: 'houd elkaar vast'.
Want iedere oma is bang dat na haar over
lijden het gezin uit elkaar valt.
De filmmaakster werkte 23 jaar als
regisseur/verslaggever voor de publieke
omroepen. Ze maakte onder meer voor
Van Gewest tot Gewest indringende video
portretten. Zoals rond 4 mei: 'Onbekend
Monument' over oorlogsslachtoffers. Nu
maakt ze films van hetzelfde kaliber, maar
dan voor een klein publiek in de huiska
mer. „Als er één persoon verschuift op zijn
stoel door wat ik heb gemaakt, ben ik al
blij. Nu maak ik videofilms over mensen
en krijg ik reacties van een heel gezin dat
ik een beetje gelukkig maak met een ge
filmd portret. Dat is toch mooier dan een
recensie in de krant."
Ze houdt van begraafplaatsen, bekent ze
wandelend over het plaatselijke kerkhof.
Een prachtige sfeervolle grafheuvel aan de
rand van het weiland, waar de buurman
ligt die in haar armen zijn laatste adem uit
blies. „Ik wilde ook begraven worden. In
middels vind ik dat de nabestaanden het
maar moeten regelen. Toen ik de kist van
mijn moeder in de oven had geschoven,
was dat opeens heel helder. Ze zien maar
wat ze met me doen."
Na het overlijden van haar moeder Erne
filmde Van der Vlis het hele huis in Blari-
cum. Ongeopende
laatjes gingen open
voor de camera, het
plafond van de ka
mer waar moeder
opgebaard had gele
gen. Alles in beeld.
„Ze was nog warm
en ik verlegde al din
gen op haar bureau.
Ik verstoorde de orde. Ik wilde helemaal
geen film maken. Het was een soort rouw
verwerking. Pas later werd het een film."
Voor de film Voor Marieke werd ze wel ge
vraagd als documentairemaakster. Marieke
Boas, een 6-jarig meisje uit Amsterdam.
Bloem in de knop. Ze kwam in 2001 om
het leven bij een auto-ongeluk.
In nauw overleg met de familie maakte
Van der Vlis Voor Marieke. De film werd
tijdens Allerzielen vertoond op haar graf
Een samenwerkingsproject van kunste
naars, om nieuwe vormen te geven aan ri
tuelen als Allerzielen.
De dood filmen is geen onderwerp filmen,
maar ménsen filmen. „Ik ging als journa
list ook nooit voor het nieuws, maar voor
de mensen." Met haar eigen camera en
montageset stort ze zich sinds een jaar ge
heel op de videotestamenten.
Met foto's, oude filmpjes en gesprekken
met nabestaanden wordt het leven gere
construeerd. Zo wordt een film geboren
over een man die tien jaar geleden is over
leden. Een blijvend videobeeld.
s
teeds maar die dood filmen. Nee,
ze is er niet bang voor. „Ik vind
het er zo bijhoren. Er gaat geen
dag voorbij dat ik niet aan de
dood denk. De dood zit aan het leven vast
en bepaalt daardoor de intensiteit van ons
bestaan."
Haar interesse voor de dood was al vroeg
gewekt. „Ik heb bij de omroepen meerdere
postume portretten gemaakt. Mooi journa
listiek werk. In het licht van de dood is al
les een serieuze zaak. Op dat moment ma
ken mensen écht contact. Dan kunnen ze
niet vluchten in bab
beltjes over hun
nieuwe bankstel of
de waan van de dag.
Ze laten hun masker
vallen. In het licht
van de dood is er
een grote kans voor
contact. Je laatste
kans." Al is het geen
garantie voor waardevol contact. „Een goe
de vriendin van me is gestorven en ik kon
op haar sterfbed niets met haar delen. Ze
zeggen wel eens: 'Je gaat zoals je hebt ge
leefd'. Zij ging als een boze vrouw."
Van der Vlis is met haar camera en open
oor geen therapeute voor rouwverwer
king. Maar het filmen helpt wel. „Mensen
'lopen leeg' als ik met ze praat. Ik heb nu
een vrouw die 130 8-millimeter filmpjes
van haar man aan het uitzoeken is. Dat is
ook therapeutisch. Het is iets dat ze al ja
ren moest doen."
Postume portretten, maar ze filmt ook
mensen die de dood in de ogen kijken.
Een vrouw die is 'uitbehandeld' en van
wie niet duidelijk is hoe lang ze nog onder
ons is. „Haar dochter wil graag een filmpje
voor de kinderen die nu 5, 7 en 12 zijn. Een
boodschap voor later."
Het filmen van mensen in hun laatste da
gen maakt ook dingen los. „Er is altijd wel
iets wat moeilijk ligt in een familie. Aan
het einde van een leven kijken mensen
om. Dan gaan ze nog dingen uitpraten of
oplossen. Het maken van zo'n film is dan
ook een beetje de afronding van een le
ven."
Filmpje schieten, met een doos vol foto
boeken naar de studio aan huis en monte
ren maar. „Zo gemakkelijk gaat het niet. Ik
wil het dagelijks leven pakken. De persoon
typeren. Ik volg mijn gevoel en intuïtie. Ei
genlijk is het fijner, maar ook moeilijker
om postume portretten te maken dan por
tretten van levende mensen. Je hebt heel
direct te maken met de kwetsbaarheid van
het leven. Het is ook veel moeilijker het
beeld van zo'n persoon scherp te krijgen.
Dan kom je er niet met je doordeweekse
journalistieke aanpak.'"
Haar gevoel sluit niet altijd aan bij het ge
voel van 'de klant'. Zo keurde haar regis
seursoog een donker shot in de film over
Marieke af „Jammer vond de moeder,
want dat was op een verjaardag waarop
Marieke zo heel blij was. Dan pep ik zo'n
beeld op totdat het mooi is en zo komt het
alsnog in het portret terecht."
Bij de hommages aan dierbaren gaan jour
nalistieke regeltjes overboord. „Je kunt
niet objectief te werk gaan. Ik kan dit al
leen maar zo goed mogelijk doen met
mijn hart. Ik maak mijn films met liefde."
Dat deed ze natuurlijk ook met de film
over haar moeder. Al was het toen ook
spannend wat haar eigen familie zou zeg
gen. „Ik kreeg het grootste compliment uit
mijn carrière. We waren het huis van moe
der aan het uitruimen. Zegt mijn broer: ei
genlijk hoefik niks te hebben. Ik heb alles
al met jouw film."
www.storiesofyourlife.nl
