Gezondheid
Dood bleek
I
PZC Vrijdag 1 februari 2008 21
Een op de vijf mensen die
succesvol gereanimeerd
wordt, beleeft tijdens deze
paar minuten 'dood zijn' een
indrukwekkende en intense
ervaring: een bijna-dood-
ervaring. „Daarna zag ik alles
anders: er komt iets na de
dood en het is goed."
door Cindy Cloïn
illustratie Wouter Gresnigt
niet dood te zijn
Pim van Lommei
Onbeschrijfelijk
mooie kleuren, mu
ziek, een ontmoe
ting met een overle
den familielid, een
tunnel met licht, een uitgebreide
terugblik op het eigen leven. „De
menselijke taal schiet schromelijk
tekort om de volle omvang, de
diepte en de andere dimensie die
ik gezien heb adequaat over te
brengen. In feite is het met geen
pen te beschrijven wat ik mee
maakte", vertelt iemand in het
boek Eindeloos bewustzijn van car
dioloog Pim van Lommei. Het
boek verscheen kortgeleden en
gaat over bijna-dood ervaringen;
het staat vol met verhalen van
mensen die het overkwam en een
wetenschappelijke onderbouwing.
Daarmee spreekt het boek veel
mensen aan: het boek is inmiddels
al aan de achtste druk toe.
U bent cardioloog en doet al meer
dan twintig jaar onderzoek naar
bijna-dood ervaringen. Vanwaar die
fascinatie?
„Artsen houden zich eigenlijk niet
bezig met de dood, maar juist met
het leven. De dood is geen onder
werp dat tijdens de opleiding
wordt besproken. In 1969 was ik
pas arts in opleiding en werkte op
een van de eerste hartbewakingsaf-
delingen in Nederland, in Utrecht.
We hadden met succes een man
Alles wordt anders na
een bijna-doodervaring
Mensen die een bijna-dooder-
varing hadden, zeggen dat hun
leven voorgoed is veranderd.
Belangrijke veranderingen zijn:
Geen angst meer voor de
dood.
Sterke verantwoordelijkheid
ten opzichte van de wereld en
het milieu.
Verhoogde intuïtieve gevoelig
heid en ervaringen.
Een andere religieuze beleving.
Een positiever zelfbeeld en een
andere visie op mens en
samenleving.
gereanimeerd, waar het team na
tuurlijk enorm blij mee was. Maar
tot onze grote verbazing bleek de
patiënt diep teleurgesteld toen hij
weer bijkwam. Hij wilde terug
naar waar hij vandaan kwam. Hoe
wel zijn verhaal grote indruk op
mij maakte, ben ik er pas jaren la
ter wat mee gaan doen. Dat was
naar aanleiding van een boek van
George Ritchie, een arts die een
bijna-doodervaring heeft meege
maakt. De verhalen waren zo in
tens, dat kon geen verzinsel zijn.
Maar volgens de medische weten
schap was het eigenlijk iets wat
niet kon; de ervaring vond plaats
op het moment dat iemand kli
nisch dood was. Ik heb vanaf 1986
aan al mijn patiënten die een hart
stilstand hebben overleefd, ge
vraagd of ze nog iets wisten van
de korte periode waarin ze kli
nisch dood waren. In twee jaar
tijd vertelden twaalf mensen me
over hun bijna-doodervaring. Dat
was reden een grote studie te star
ten die tien jaar duurde. Hieruit
bleek dat van de 344 patiënten 18
procent een bijna-doodervaring
had gehad. Daar blijft het niet bij:
in heel Nederland gaat het om
meer dan 600.000 mensen."
Mensen zien, voelen en ervaren dus
dingen terwijl ze in coma zijn?
„Inderdaad. Er wordt bewustzijn
ervaren terwijl de hersenen op dat
moment aantoonbaar niet functio
neren. En juist op dit moment heb
ben ze een heel helder bewustzijn,
in een ruimte zonder tijd en
plaats. Er zijn mensen die buiten
hun lichaam zijn getreden en din
gen hebben gezien en gehoord
waar ze naderhand over vertelden
en dat bleek volledig te kloppen."
Wat betekent dit volgens u?
„Het kan niet anders dan dat ons
bewustzijn zich ook buiten onze
hersenen bevindt. Anders zou je
namelijk niets kunnen ervaren op
het moment dat je hersenen niet
functioneren. Ik geloof dat het be
wustzijn overal aanwezig is. Dat
noemen we een non-lokaal be
wustzijn. Non-lokaliteit is een fe
nomeen dat bekend is vanuit de
kwantumfysica; er is geen tijd of
plaats en alles is onderling verbon
den. De werking van je hersenen
zou je kunnen vergelijken met een
mobiele telefoon. De stemmen zit
ten natuurlijk niet in de telefoon
zelf, het apparaat zorgt ervoor dat
je de stemmen kunt horen. Zo
werkt het ook met de hersenen: ze
faciliteren alleen maar."
Welke mensen krijgen een bijna-
doodervaring?
„Wie wel en wie niet, bleek in ons
onderzoek volstrekt willekeurig.
Het was dus niet afhankelijk van
hun geslacht, leeftijd, de duur van
het klinisch dood zijn, hun geloofs
overtuiging, medicijngebruik of
wat dan ook."
Wat doet zo'n ervaring met mensen?
„Het is het meest mooie maar ook
het meest lastige dat ze ooit heb
ben meegemaakt. Veel mensen
durven het in eerste instantie niet
te vertellen. Een jonge moeder die
net was bevallen van haar kind
wilde eigenlijk terug naar die
mooie wereld waar ze een kijkje
mocht nemen. Daar voelen ze zich
schuldig over. Vaak wordt er ook
afwijzend gereageerd. Artsen of fa
milie doen hun verhaal af als on
zin. Maar daarnaast krijgen ze een
enorm levensinzicht. Ze worden
zorgzamer, socialer, hechten min
der belang aan materiële zaken.
Opvallend is ook dat ze spiritueler
worden na zo'n ervaring, maar
juist minder vaak naar de kerk
gaan. Ze hebben de kerk niet meer
nodig als houvast om te geloven.
Dood is niet dood. Ze hebben de
absolute liefde gevoeld. Ze geloven
niet dat er meer is, ze wéten het."
Gelooft u dan ook in paranormale
zaken of contact met overleden perso
nen door bijvoorbeeld het medium
Char?
„Ik spreek me daar niet over uit.
Het woord paranormaal neem ik
niet in de mond. Wat ik wel kan
zeggen is dat er buiten de bijna-
doodervaring heel veel ervaringen
zijn van mensen die bijvoorbeeld
een overleden partner ontmoeten
tijdens hun slaap. Ongeveer de
helft van de mensen die een part-
ner verloor, ervaart op enig mo-
ment zo'n aanwezigheid. Dat kan
geen wensgedachte of toeval meer i
zijn. Ik vind dat je dat soort erva-
ringen serieus moet nemen."
I
Daar zijn veel van uw collega's het
vast niet mee eens. Krijgt u veel kri-
tiek op uw boek?
„Dat valt reuze mee. Het onder- f
zoek dat wij hebben gedaan, is ge- j
publiceerd in het medisch tijd
schrift The Lancet. Dat lukt alleen j
wanneer je goed werk hebt gele
verd. Er kwam wel wat kritiek om- i
dat de bijna-doodervaring niet
past binnen ons materialistische
wereldbeeld. Volgens een aantal
critici is zo'n ervaring niet te bewij
zen, dus willen zij niet accepteren
dat het bestaat. Ik wil daar juist
wel voor openstaan. Je kunt niet
wetenschappelijk bewijzen dat ie
mand bewustzijn heeft. Hoe kun
je aantonen wat de inhoud van ge
voelens en gedachten is? Maar dat
wil niet zeggen dat het niet zo is."
Enig idee waarom uw boek zo'n suc
ces is?
„De dood, het leven, de vraag of er
een vorm van voortbestaan is na
de dood, het fascineert mensen. Er
bestaat duidelijk behoefte aan zin
geving, levensinzicht. Mijn boek
geeft daar een klein beetje ant
woord op. En veel mensen herken
nen zich in de verhalen."
Bent u, na al de verhalen die u heeft
gehoord, zelf nog bang voor de
dood?
„Ik ben mijn angst voor de dood
zo goed als kwijt. Ik hou van rei
zen naar onbekende plekken, zo
als het hooggebergte in Tibet. Dat
geldt voor het hier en nu, maar
ook voor straks. Ik vind het heel
spannend wat er staat te gebeuren
als ik doodga, als mijn lichaam
doodgaat. Het is voor mij een gro
te reis naar een onbekende bestem
ming."
m Pim van Lommei: Eindeloos bewust-
zijn - een wetenschappelijke visie op
de bijna-doodervaring (BDE). Uitge
verij Ten Have, 404 blzz. 29,90 euro
B www.merkawah.nl
