Björn is een
levensgenieter
spectrum
Italiaans fruit
'A>
PZC
Zaterdag 26 januari 2008
12
y\
JL. JL..1
STANDPLAATS
ITALIË
door
Eelco van der Linden
te, come ti piace la fica?" Ik
zat op een achterbank, er
gens jaren tachtig, met Itali
aanse leeftijdgenoten. Er
werd eindeloos rondgereden, en vanuit te
lefooncellen gebeld naar andere vrienden
om te overleggen waar wat te drinken.
Toen we eindelijk ergens zaten in de lome
avondwarmte en tot mijn verbijstering de
inhoud van één pijpje bier werd verdeeld
over vijf man, dreunde die vraag nog door
mijn hoofd: „A te, come ti piace la fica."
Het was de vanzelfsprekendheid die me
trof, nog meer dan de directheid. Ik sprak
genoeg Italiaans om te weten dat Ta fica'
refereerde aan het vrouwelijk geslachtsor
gaan. En hoewel dat ook een aanzien
lijke ruimte opeiste in mijn gedach-
tenwereld, zou het nooit in me opge
komen zijn in Nederland vrienden
of buitenlandse bezoekers te vragen
van welk soort - rood, bruin, zwart,
blond - zij dan wel niet hielden.
Want dat was de precieze vraag.
Daar zat ik dan, studentje uit het net
te geëmancipeerde Nederland, waar
op seksgebied alles mocht en kon.
Een beetje gedesoriënteerd, want dit
was een manier van praten die je in
een achterbuurt verwachtte. Ik dacht
nog even dat ik het woord misschien
verkeerd inschatte, maar dat bleek
niet zo. Fica is afgeleid van fico, vij
genboom, fruit dus. De obscene bete
kenis is oeroud, via het Grieks en La
tijn is het woord Italiaans geworden.
In alle jaren die ik nadien in Italië
doorbracht, is me het directe gebruik
van het woord blijven opvallen. Niet
alleen bij jongeren, ook bij ouderen en
zelfs vrouwen. „Je hebt de essentie van de
Italianen te pakken", zei een vriend van
me, en hij declameerde meteen het gezeg
de dat je vroeg of laat uit de mond van el
ke Italiaan hoort: 'je werkt, je doet moeite,
voor het geld en de k..', wat in het Italiaans
leuk rijmt.
De fica is handelswaar, zo stelt de bevrien
de psychologe. Ze legt uit dat aan de basis
van alles natuurlijk de inferieure positie
ligt van de vrouw, die met haar lichaam
gunsten moet afdwingen. De meest ultie
me is het huwelijk. Ze is bereid zichzelf ex
treem sexy uit te dossen, Nederlanders
spreken al snel van hoerig, om zo die deal
te sluiten. „Hij krijgt uiteindelijk de mooi
verpakte fica, maar de prijs is eeuwige
zorg."
Het concept is volks en archaïsch, maar
houdt stand. De fica leidt een zelfstandig
leven, ook in grammaticale zin. Vaak
wordt alleen van Ta' gesproken, in de zin
van 'haar'. Berlusconi, iemand die claimt
exact te weten wat de vrouwen willen, zei
onlangs tegen een man dat hij 'haar' niet
zou krijgen van die en die vrouw. Mannen
taal. Hoewel, vrouwen kunnen ook half
plagend zeggen 'ik geef je haar toch niet'.
Leve de omgekeerde emancipatie.
Is het erg? Onlangs kreeg ik midden in het
fraaie centrum van het beschaafde Mode
na nog les in erotiek. De wulpse eigenares
se van een grote zaak met het soort onder
goed dat je in Nederland alleen in rosse
buurten vindt, legde uit dat het een kunst
is 'haar' zo mooi mogelijk te verpakken.
„De spanning, het verbodene, het verove
ren, daar gaat het om. Het is niet leuk als
alles mag en niets meer taboe is", zei ze.
Mannen zijn volgens de winkelierster 'pri
mair' en dat moet zo blijven. Als bewijs
mengde zich een keurige oudere heer in
het gesprek. Deze gepensioneerde fabrieks
directeur verklaarde vrijwel meteen al zijn
hele leven 'stapelgek van de fica' te zijn.
„Het woord staat op mijn voorhoofd ge
schreven. Zo zeer dat ik eens per maand
een bloedneus heb", zo zei hij met een gro
te grijns. Primair, héél primair.
Björn Nabuurs, zeggen zijn va
der en moeder, is een levensge
nieter. Verjaardagen, bij vriend
jes spelen, carnaval: hij kan
zich er enorm op verheugen.
„Als het zover is, glundert hij. Dan denken
wij: dat pikt hij toch maar mooi nog mee."
Hoe vaak Björn (5) nog mag genieten, is
onbekend. Zeker is dat hij niet het lange
leven krijgt waarop vader Marcel (39) en
moeder lolande (35) hoopten toen hij op
15 april 2002 het levenslicht zag. Björn
heeft progeria, een uiterst zeldzame ziekte
waardoor kinderen snel verouderen en
doorgaans niet ouder dan 13 jaar worden.
Hun lichaam is dan op, in dezelfde condi
tie als dat van een hoogbejaarde die bijna
een eeuw heeft geleefd. Na de geboorte
leek er niets aan de hand. „Björn zag er
goed uit en maakte een prima start", ver
telt Jolande. „Hij huilde wel wat veel, maar
dat doen meer baby's."
Gaandeweg werd duidelijk dat er iets niet
goed was. Jolande: „Bij het consultatiebu
reau zeiden ze steeds dat hij niet genoeg
groeide. Vreselijk, we vroegen ons voortdu
rend af wat we fout deden." Na Bjorns zo
veelste oorontsteking werden de ouders
doorverwezen naar een kinderarts. De oor
problemen konden met buisjes verholpen
worden, maar de dokter constateerde nog
iets. „Zij vond de verhoudingen van
Bjorns hoofdje niet goed." Een geneticus
van het Universitair Medisch Centrum St.
Radboud uit Nijmegen ontdekte meer af
wijkende kenmerken aan Bjorns lichaam.
„Je zag zijn bloedvaten beter dan bij ande
re kinderen. Ook had hij toen al verdikte
vingertoppen, een spitse neus en kin, niet
volgroeide sleutelbenen en steeds dunner
wordende haren."
De geneticus besefte dat hij met progeria
van doen had. Naar schatting hebben mo
menteel wereldwijd 35 kinderen de ziekte.
Marcel: „Hij draaide er niet omheen. Proge
ria is ongeneeslijk. Björn was net 2 jaar
toen we het hoorden. Hij wordt niet oud."
Björn Nabuurs uit
het Brabantse Boekei
oogt veel ouder dan
de 5 jaar die hij is.
Dat komt door de
zeldzame
verouderingsziekte
progeria.
Waarschijnlijk wordt
Björn maximaal 13
jaar. Tot die tijd
willen zijn ouders
dat hij alleen maar
plezier heeft.
door Joris Roes
foto's Lenneke Veerbeek
De geneticus toonde Jolande en Marcel
een foto van een progeriapatiënt van een
jaar of 14. „Zodat we wisten wat ons te
wachten stond. Toen we die foto gezien
hadden, was de behoefte op internet naar
meer informatie te zoeken meteen weg."
De boodschap was vernietigend. „We
dachten dat hij een vitaminetekort had of
zo. Dat het zo pittig zou zijn, was nooit in
ons opgekomen." Ondanks al hun verdriet
besloten Marcel en Jolande dat het leven
zo normaal mogelijk door moest gaan.
„We wilden niet thuis wegkwijnen, maar
erop uit met Björn. Je stelt je erop in dat
hij 12 of 13 wordt, maar progeria lijdt vaak
tot hart- en vaatziekten. Het kan ook mor
gen afgelopen zijn. Tot die tijd moet hij
plezier hebben."
Ze willen hun zoon niet belasten met zijn
ziekte. „We hebben hem één keer laten on
derzoeken in het Academisch Medisch
Centrum in Amsterdam. Dat werd ons ge-