Lömsk en Mumsa
wonen34
Meidoorn
fff
Het duurt niet lang meer:
immigranten doen examen
'meiüoornheggenvlechten
PZC
Zaterdag 26 januari 2008
wonen@wegener.nl
024-3650509
Z
Meidoornheggen hebben eeuwenlang het aanzien
van ons cultuurlandschap bepaald. Daardoor is de
meidoorn niet zomaar een struik, maar maakt hij
deel uit van onze cultuur. We hebben nog wel geen botani
sche canon, maar die zal er ongetwijfeld ooit komen. Een
struik die meer Nederlands is dan de meidoorn, is er niet.
Het zal niet lang meer duren voordat onze immigranten
niet alleen een cursus boerenkoolstampen moeten volgen,
maar ook examen in het meidoornheggenvlechten moeten
doen.
Voordat het prikkeldraad was uitgevonden, werden akkers
en weilanden in ons land door tienduizenden kilometers
meidoornhaag van elkaar gescheiden. De grote kaalslag van
de jaren vijftig heeft daar weinig van overgelaten. In die tijd
brak er in Europa voor het eerst perenvuur, of bacterievuur,
uit: een verwoestende ziekte, die de appel- en perenboom
gaarden bedreigde en waartegen geen remedie bestond. De
theorie was dat bacterievuur door bijen van meidoorns naar
boomgaarden werd overgebracht. In opdracht van regerin
gen werden vervolgens duizenden kilometers meidoorn
haag gerooid.
Later is de overtuiging gekomen dat je de zaak ook kunt om
draaien. Namelijk dat het bacterievuur vanuit de boomgaard
de meidoorn zou kunnen besmetten. Maar in grote delen
van Nederland leeft de meidoornhaag nog slechts in de her
innering. Tegenwoordig worden hier en daar, met overheids
subsidie, weer nieuwe hagen aangeplant, maar prikkeldraad
is goedkoper en hoeft niet te worden gesnoeid.
Niet alleen in het landschap, maar ook rondom de tuin kan
de meidoornhaag mooi en nuttig zijn. Een haag van mei
doorn is dicht en ondoordringbaar, houdt ongewenste kat
ten en honden buiten de tuin en biedt ruimte aan een onge
kende hoeveelheid vogelnesten.
Vooral kleine insecteneters als tuinfluiters, fitissen en tjif-
tjafs, die graag in meidoorns broeden, kunnen insektenpla-
gen in de tuin onder de duim houden. Ook aan slakkeneters
als egels biedt de meidoornhaag dekking. Een meidoorn
haag neemt meer ruimte in dan een haag van beuk, haag-
beuk of taxus, maar hij past, vooral in landelijke ge
bieden, beter in het landschap.
Meidoornhagen hoeven niet uitsluitend uit mei
doorn te bestaan. De haag kan worden doorvloch
ten met kamperfoelie, klimop en egelantier. Ter af
wisseling kan een enkele sleedoorn of kornoelje
worden geplant. Ook de ongekunstelde kleinbloemi-
ge clematissoorten kunnen worden gebruikt, waar
door de haag een tuin op zich wordt.
Ook wie geen haag om zijn tuin wenst, of wie zijn
bestaande haag niet wil vervangen, kan meidoorns planten.
Meidoorns die als boompje op een stam worden opge
kweekt, zijn door hun bescheiden formaat bij uitstek ge
schikt voor de kleinere tuin. Ze worden zelden hoger dan
een meter of vijf en vormen sierlijke bomen, met takken die
aan de uiteinden meestal bevallig overhangen.
De bekendste tuincultivar is waarschijnlijk 'Paul's Scarlet',
een variëteit van de tweestijiige meidoorn die in Engeland is
ontstaan en in veel tuinen, maar ook langs straten en lanen,
is aangeplant. In volle bloei is het een spectaculaire boom,
maar scarlet (scharlaken) is overdreven voor de donkerroze
bloemen. 'Paul's Scarlet' draagt geen vruchten, een eigen
schap die de boom bij uitstek geschikt maakt voor straatbe
planting. In de openbare ruimte vind je geen liefhebbers
van bomen die hun vruchten laten vallen. Voetgangers zou
den erover kunnen uitglijden.
Wie een meidoorn vooral om
zijn vruchten wil planten, is
niet slecht af met Crataegus x
lavallei, een boompje met een
brede kruin, die in het najaar
vol hangt met grote oranje
knikkers van wel 2 centimeter
doorsnede. Een feestelijk ge
zicht, vooral met Kerstmis,
wanneer de boom speciaal
voor de feestdagen lijkt opge
tuigd. Het blad van deze
boom is donker glanzend
groen en niet ingesneden, en
Inheemse meidoorn - Cra- de boom heeft weinig door-
taegus monogyna. foto CPD nen.
Haar werk is bekender dan haar naam. De ontwerpen
van de Nederlandse Monika Mulder, die al tien jaar in
Zweden woont en werkt, staan bij veel mensen in
huis. Met het beeldmerkje van woonwarenhuis Ikea
erop. Anniek Boswijk sprak met de ontwerpster van
onder meer Lömsk en Mumsa.
Haar foto hangt levens
groot in Ikea-winkels
over de hele wereld.
Toen de crèche van
Monika Mulders jong
ste dochter spulletjes aanschafte
bij het woonwarenhuis, was de
verbazing groot. 'Hé, dat is de
moeder van Meja!', ontdekten de
leidsters. „Ach ja", zegt Mulder,
„je praat natuurlijk niet altijd met
iedereen over wat je doet. Eerlijk
gezegd hoef ik ook niet zo nodig
in de belangstelling te staan van
wege mijn werk."
Ondertussen eten de kindjes op
de crèche wel allemaal met haar
bestek en van haar bordjes. Net
als misschien wel miljoenen kin
deren uit alle 36 landen waar
Ikea's gevestigd zijn. Ook veel Ne
derlandse Ikea-klanten zullen wel
iets in huis hebben dat van Mul
ders tekentafel komt. Is het niet
de grappige pinguïn-drinkbeker
Mumsa, dan wellicht de populaire
stapelbare gieter Vallö. Of het
praktische vuilnisemmertje Fib-
be, dat ze ontwierp toen ze nog
stagiair bij het bedrijf was.
Zo is Monika Mulder in Zweden
beland. De in Woudsend geboren
en opgegroeide ontwerpster ver
liet als 19-jarige haar geboorte
grond om in Eindhoven te gaan
studeren aan wat nu de Design
Academy heet. Een gouden keu
ze, al kwam ze uit een familie
waar niemand ooit iets in die rich
ting had gedaan. Bij Mulder zat
het er al vroeg in. „Als 7-jarige
maakte ik al heel gedetailleerde
beestjes van klei. Die heb ik altijd
bewaard. Je ziet er al iets in van
de kindercollectie die ik later bij
Ikea ontwierp. Ik kan me nog her
inneren dat we eens in Canada
waren, ik was toen 13, en dat ik
daar een mooie deckchair zag
staan. Zoiets kan ik ook maken,
dacht ik toen al."
De opleiding in Eindhoven was
pittig, maar haar creatieve brein
werd er tot het uiterste gestimu
leerd. Dat kon ze goed gebruiken
toen ze de kans kreeg in Zweden
een stage te volgen bij Ikea. „Tij
dens mijn eerdere stage bij een an
der bedrijf mocht ik bij wijze van
spreken al blij zijn als ik een kopie
tje mocht maken, bij Ikea werd ik
meteen in het diepe gegooid. Het
is een platte organisatie en je
draait er direct echt in mee."
Monika kreeg een opdracht knop
pen voor kastdeurtjes en laden te
tekenen. Waar twee freelanceont
werpers hun schetsen al afgewe
zen zagen worden, vielen die van
de stagiair meteen in de smaak.
De handjes, voetjes, bloemen en
andere vrolijke figuren die Moni
ka bedacht, zijn in productie geno
men en werden bestsellers.
Op eigen initiatief ging ze aan de
slag met een vuilnisemmertje. „Ik
deed voorafin mijn omgeving on
derzoek. Wat willen mensen van
een vuilnisbak, wat misten ze aan
wat er tot dan toe te koop was?"
Het resulteerde in een afValbak
waar Mulder meteen een hele pre
sentatie bij kon geven. 'Ten
reasons why to buy...' De bak is
bijvoorbeeld vierkant, zodat hij
van binnen ruim is, maar toch
niet te veel plek inneemt. Er zit
een brede rand aan, zodat de vuil
niszak uit het zicht kan blijven.
En de deksel is volledig vlak en
daardoor goed schoon te maken.
Die praktische manier van den
ken en ontwerpen, past volledig
in het Ikea-concept. De afvalbak
Fibbe stond dan ook twee jaar na
haar stage in de winkels en wordt
nog steeds goed verkocht.
Mulder keerde terug naar Neder
land om af te studeren, maar
werd al vóór ze haar diploma had,
gevraagd terug te komen naar
Zweden. „Dat was nogal luxe na
tuurlijk. Ik zag het ook direct zit
ten. Toch had ik niet verwacht dat
ik hier tien jaar later nog steeds
zou zijn. Misschien een jaartje of
twee, dacht ik."
Inmiddels heeft ze een Zweedse
man, Nenne, die storemanager is
van Ikea Göteborg, twee dochters,
Louise (4) en Meja (2), en een
prachtig huis in een leuke buurt
vlakbij het centrum van Göte-
burg. Ongeveer een jaar geleden
stopte ze met haar vaste baan bij
Ikea. Het forensen naar Almhult,
waar de ontwerpafdeling zit, was
lastig en het eigen baas zijn, heeft
veel voordelen. „Geen vergaderin
gen meer en geen lezingen. Hoe
wel die best leuk waren, ging daar
zoveel tijd in zitten, dat ik soms te
weinig aan mijn echte werk toe
kwam. Het contact met collega's
mis ik natuurlijk wel."
Om de paar weken rijdt de ont
werpster nog naar Almhult om te
overleggen over tekeningen of om
aan prototypes te werken. „Dat
vind ik een van de leukste dingen.
Lekker met je handen bezig zijn."
Monika heeft vooral aardig wat
Ikea-ontwerpen uit de kindercol
lectie op haar naam staan. Een
van haar meest bijzondere ont
werpen uit die collectie vindt ze
de kinderdraaistoel Lömsk, in de
vorm van een ei. „Ik moest iets
maken voor de PS-collectie. Dat
Monika Mulder: „Het lijkt me fantas
tisch nog eens speelgoedfiguurtjes
te maken." foto Mats Strömqvist
Ingvar Kamprad, schatrijke grondlegger Ikea
De oprichter van Ikea is Ingvar
Kamprad (81), tegenwoordig de
op drie na rijkste persoon ter we
reld. Hij bleef tot 1986 presi
dent-directeur van het woonwa
renhuis.
Kamprad opende ruim vijftig jaar
geleden zijn eerste Ikea-vestiging
in het 9.000 inwoners tellende
Zweedse plaatsje Almhult. Hij
bouwde daar het eerste distribu
tiekantoor ten behoeve van zijn
toenmalige postorderbedrijf op
het erf van de boerderij Elmta-
ryd (de E in Ikea), waar hij is op
gegroeid.
In de begintijd verkoopt Kamp
rad voordelige pennen, aanste-
Ingvar Kamprad. foto Thord Nilsson
kers, sieraden, horloges en pan
ty's. Na een bezoek aan de toon
aangevende meubelbeurs in Mi
laan, waar Kamprad zich verbaast
over de hoge prijzen van meubi
lair, legt hij zich toe op de pro
ductie van betaalbare meubelen.
Het hoofdkantoor van Ikea staat
nog altijd in Almhult. Ook de ca
talogus, die in alle Ikea-landen
wordt verspreid, komt uit Alm
hult. In het plaatsje zijn boven
dien de ontwerpafdeling en een
testlab van Ikea gevestigd.
Ikea heeft 256 woonwarenhuizen
in 36 landen, waarvan 235 in ei
gen bezit en de rest franchises
(peildatum oktober 2007). Voor
dit jaar zijn nog 25 openingen ge
pland.
Nederland kreeg in 1978 zijn eer
ste Ikea. Inmiddels heeft het
Zweedse miljardenbedrijf twaalf
woonwarenhuizen in ons land.
