Vrouwen van vijftig
Bij elk pijntje vreest
Chronisch geldgebrek
IJ
20 I Vrijdag 1,8 januari 2008 PZC
OPVOEDEN
door Annie de Vreugd
Kinderen wapenen
tegen koopterreur en
reclame is een must
De gerechtsdeurwaarder staat bij steeds meer mensen
op de stoep. Uit cijfers van de Nederlandse vereniging
voor Volkskrediet zou blijken dat het aantal incasso
opdrachten gestegen is van 800.000 per jaar in 2002, tot 2,3
miljoen(!) per jaar in 2006. Van de mensen met problemati
sche schulden is 11 procent tussen de 18 en 25 jaar oud.
Dat verbaast niet. longeren groeien op in overdaad. Als de
jeugd vandaag een mobieltje wil, kan dat. Op afbetaling. Een
leuke nieuwe computer gezien: vandaag kopen, over twee jaar
betalen. Jongeren hebben nog een heel leven voor zich om het
geld terug te halen, zo redeneren geldverstrekkers. Zit je als stu
dent even in geldnood? Bellen met de IB-groep en binnenkort
staat er geld op de rekening voor die leuke wintersportvakan
tie. Lenen, kopen op de pof; een kind kan de was doen. We
hoeven er ons huis niet voor uit, we regelen het via internet.
Het indammen van reclame voor goedkope leningen en kopen
op afbetaling, lijkt de meest voor de hand liggende oplossing.
Maar we moeten de oorzaak voor de groeiende schuldenberg
van de jeugd niet alleen zoeken
bij beleids- en reclamemakers.
We kunnen het als ouders bij de
reclame blijven zoeken. Folders
onderscheppen voordat de kin
deren ze in handen krijgen, een
ja/nee-sticker op de brievenbus
plakken, reclameblokken wegzappen, een kinderprogramma
pas kort voor het begin van de zendtijd aanzetten.
Maar wat ouders ook doen om de vloedgolf aan reclame in te
dammen, de boodschap voor hun kinderen dat die iets echt
moeten kopen om erbij te horen, zal hen altijd bereiken. Via
vriendjes, via een leuk spelletje of door verzamelingen, zoals
destijds de flippo-rage. Reclame bereikt kinderen altijd. We
moeten dus uit een ander vaatje tappen; onze kinderen wape
nen tegen reclame en koopterreur. We moeten hen leren weer
stand te bieden aan de verlokkingen van de markt.
Om te beginnen kan dat door al van jongs af aan regelmatig
nee tegen een kind te zeggen als het iets wil hebben. Ook al
gaat hij als een gek tekeer in de supermarkt. Al die tolerantie
waar onze maatschappij de mond zo vol van heeft, pakt in de
opvoeding niet altijd gunstig uit. Een kind moet leren omgaan
met het gevoel van frustratie als hij zijn zin niet krijgt. Zo ont
wikkelt hij een gezonde frustratietolerantie. We moeten hem
zijn frustraties gunnen en niet altijd maar weer afkopen.
Het kunnen weerstaan van verleidingen en kunnen uitstellen
van wensen is regelmatig onderwerp van wetenschappelijk on
derzoek geweest. Bekend is een onderzoek waarbij een kind
een stukje chocolade voor de neus kreeg. Als het daarvan af
kon blijven wanneer de onderzoeker even de kamer uitging,
kreeg het bij zijn terugkomst een hele reep chocolade als belo
ning. De kinderen konden zich beter beheersen als ze de belo
ning - de hele reep - maar even te zien kregen.
Als de beloning binnen handbereik bleef liggen, konden veel
kinderen de verleiding niet weerstaan en begonnen zelfs al
aan de hele reep. Het abstract kunnen voorstellen van een toe
komstige beloning, bleek het beste te werken om wensen uit
te kunnen stellen. Abstract denken hangt samen met de rij
ping van de hersenen, kleine kinderen kunnen dit nog niet.
Van een achttienjarige zou je wél mogen verwachten dat die
zich de auto kan voorstellen, terwijl de uiteindelijke beloning
van langer sparen nog moet komen. Ouders moeten met hun
kinderen het gesprek durven aangaan over geld, verlokkingen,
de macht van de markt, het spel dat met hen via de reclame
wordt gespeeld, het gevoel gevangen te zitten in koopzucht.
Het voorbeeld van ouders speelt daarbij een cruciale rol. Als
zij voortdurend bezig zijn met de laatste mode, een lening af
sluiten om meubels te kopen of
ook zo'n dure auto als de
collega op afbetaling ko
pen, moeten ze niet
gek staan te kijken
illustratie
Eliane Duvekot
als hun kind
ook het
nieuwste mo
bieltje via een
lening koopt.
Een kind
moet niet al
les krijgen
wat zijn hart
je begeert.
Hij of zij
moet de kans
krijgen te dro
men van het
paard dat hij
nooit zal heb
ben.
Een burn-out typisch iets voor jonge strebers? Nee hoor.
Juist oudere, ervaren vrouwen zitten in de gevarenzone.
door Agnes van Brussel
illustratie Aleid Landeweerd
rene (53) zag voor zichzelf
een mooie carrière in het ver
schiet. Toen haar jongste
zoon op kamers ging, kreeg
ze de ruimte naast haar baan
als personeelsfunctionaris een
hbo-opleiding te volgen. Het ging
haar goed afj tot haar ouders hulp
behoevend werden en haar werk
gever verhuisde. Haar reistijd werd
flink langer. Na een slechte nacht
rust stond ze in de file en tobde
daar verder over alle onafgewerkte
lijstjes. Toen ze op haar werk geen
letter meer kon lezen, meldde ze
zich ziek. Diagnose: burn-out.
Irene is in haar leeftijdsgroep niet
de enige vrouw met een burn-out.
Hoogopgeleide werkende vrou
wen boven de 50 hebben meer
dan gemiddeld last van ernstige
vermoeidheidsklachten. Voor 36
procent dreigt een burn-out vol
gens onderzoeksbureau SKB, dat
al sinds 1994 onderzoek doet naar
psychische vermoeidheid onder
werknemers. Gemiddeld ervaart
22,7 procent van de werkende men
sen veel stress. Oudere hoogopge
leide vrouwen zitten dus ver bo
ven het gemiddelde.
Geen leuke gegevens, maar je
moet er volgens arbeidspsycholo-
ge Louise Boelens niet te somber
over doen. „Ruim zes van de tien
hoogopgeleide vrouwen werken in
goede gezondheid", benadrukt ze.
Afgelopen najaar schreef ze een
boek met de opwekkende titel:
Vrouwen van 50, lef, lust en nieuwe
ambitie. Verlost van zorgtaken,
werpen ze zich met nieuwe ambi
tie op het werk. Diezelfde ambitie
kan volgens Boelens de oorzaak
zijn van een burn-out. Een deel
van haar boek is gewijd aan de
vraag hoe het komt dat hoogopge
leide vrouwen van 50+ zo ver
moeid raken.
In bepaalde sectoren ligt de ver
moeidheidsscore hoger dan in an
dere. Onderwijs en adviesbureaus
spannen de kroon met 33 procent
en 29 procent van het personeelbe-
stand met stressklachten. Vlak
daaronder komt de zorgsector. Het
zijn sectoren waarin veel vrouwen
werken. Boelens: „Hard werken en
spanning kunnen geen kwaad,
mits je goed kan herstellen. Maar
als het thuis niet meer lukt uit te
rusten en het werk voortdurend
in het hoofd blijft rondspoken,
dreigt overbelasting. Iemands her
stelbehoefte is daarom een goede
maat voor psychische stress."
In het SKB-onderzoek wordt de
herstelbehoefte gemeten aan de
hand van vragen als 'kost het moei
te na het werk te ontspannen?' en
'kom je 's avonds toe aan ander be
zigheden?' Burned-out raken, is
een sluipend roofbouwproces. In
een grafiek is te zien dat hoogopge
leide vrouwen vanaf 35 jaar steeds
meer stressklachten krijgen. „Een
burn-out kan als louterend wer
ken", weet Boelens. In haar prak
tijk ziet ze vrouwen die na een
burn-out een nieuwe wending ge
ven aan hun loopbaan. Irene is
zo'n voorbeeld. Via haar werkge
ver kwam ze bij Boelens terecht,
die haar in haar ziektejaar begeleid
de. Na een jaar coaching rondde ze
haar opleiding af en solliciteerde
met succes naar een andere baan.
Voor Boelens is het nog niet hele
maal helder waarom juist de groep
hoogopgeleide 50+ vrouwen zo
kwetsbaar is. „Het ultieme weten
schappelijk onderzoek naar de oor
zaak is er nog niet." Op basis van
de literatuur heeft ze wel enkele
aandachtspunten. „Het zit voor
een klein deel in het werk zelf, zo
als te zien is aan de verdeling naar
sectoren. Ambitie is mooi, maar
kan ook een valkuil zijn. Temeer
omdat veel vrouwen onder hun ni
veau werken en niet in een positie
zitten daar verandering in te breng
en. Vanwege de zorg voor kinde
ren werkten ze eerder in deeltijd
én met onderbrekingen, de zoge
naamde 'mammietrack'. In die pe
riode hebben ze het druk, maar
dat leidt volgens de grafieken niet
Tips voor vrouwen om
gezond te blijven werken
Zorg dat je harde schijf wat
ruimte krijgt. Praat over din
gen die je dwarszitten, zaken
die niet 'af zijn, verdriet. Maak
er tijd voor. Ruim op!
Maak plannen. Welke ontwik
keling wil je? Laat je niet weer
houden door vooroordelen.
Vecht ervoor.
Organiseer je steun met net
werk van collega's of een vrien-
dinnenclub.
Denk na over je takenpakket.
Spreek uit wat je leuk vindt.
Denk ook eens aan een opfris-
ser, bijvoorbeeld een tijdelijke
detachering elders.
Bedenk dat het nu de tijd is
voor talenten en vaardigheden
waar je eerder niet aan toe
kwam.
Ca in gesprek met jongeren,
ruim wederzijdse vooroordelen
op.
Onderhoud je internetvaardig-
heden.
Stop geen energie in dingen
waar je toch geen invloed op
hebt.
Kortom: neem de regie.
Vrouwen van 50, Lef, lust en nieu
we ambitie, Louise Boelens, uit
geverij Archipel, 16,95 euro.
tot te hoge stressklachten."
Het hebben van een gezin werkt
in die periode volgens Boelens als
bescherming tegen een burn-out.
In een latere fase willen vrouwen
de schade van een onvolkomen ar
beidsverleden inhalen. Uit ambi
tie, maar ook voor een beter inko
men en pensioen, omdat de 'mam
mietrack' een inkomensachter
stand oplevert. Het verschil tussen
mannen en vrouwen op de werk
vloer, noemt ze ook als aandachts-
Bang voor een ernstige ziekte zijn we allemaal wel eens.
1 tot 5 procent van de bevolking blijft er echter in hangen.
Ze kampen met ziektevrees, zonder medische aanleiding.
door Patricia van der Zalm
E
rr] Leven met angst voor ernstige ziektes,
Sjef Peeters. Uitgeverij Bohn Stafleu
van Loghum, prijs 18,90 euro.
en pijntje, gerommel in
de darmen, onfit gevoel:
de meeste mensen schrij
ven die verschijnselen
toe aan een verrekte
spier, het eten van bonen of een
avond stappen. Hypochonders
brengen dergelijke symptomen in
verband met een ernstige ziekte.
„Dat kan variëren van bovenmati
ge bezorgdheid tot regelrechte ob
sessie met lichamelijke signalen en
ziekten", zegt psycholoog-psycho
therapeut Sjef Peeters. Hij schreef
het boekje Leven met angst voor
ernstige ziektes, vol tips, hulpin
stanties en behandelmogelijkhe-
den. Naar schatting 1 tot 5 procent
